حقیقت زهد در کلام مولای متقیان

حجت‌الاسلام سیدنواب موسوی، مدرس حوزه علمیه لرستان در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان با شرح فرازی از خطبه‌ ۸۱ نهج‌البلاغه با مضمون «و من كلام له(ع) في الزهد: أَیُّهَاالنَّاسُ، الزَّهَادَةُ قِصَرُ الاَْمَلِ، وَالشُّکْرُ عِنْدَ النِّعَمِ، وَالتَّوَرُّعُ عِنْدَ الْـمَحَارِمِ، فَإِنْ عَزَبَ ذلِکَ عَنْکُمْ فَلاَ یَغْلِبِ الْحَرَامُ صَبْرَکُمْ، وَلاَ تَنْسَوْا عِنْدَالنِّعَمِ شُکْرَکُمْ، فَقَدْ أَعْذَرَ اللهُ إِلَیْکُمْ بِحُجَج مُسْفِرَة ظَاهِرَة، وَ کُتُب بَارِزَةِ الْعُذْرِ وَاضِحَة»، اظهار کرد: این کلام در توضیح و تبیین مفهوم زهد و از سخنان عمیق و دلنشین امیرمؤمنان حضرت علی(ع) است.

وی با بیان اینکه گاهی صورت و ظاهر برخی از مفاهیم دینی از حالت اصلی خود خارج شده و معنایی که در اذهان عمومی از آن برداشت می‌شود با معنای واقعی آن متفاوت است، افزود: نام زاهد در جامعه چنین است که زاهد کسی است که در گوشه خلوت نشسته است و تعلقی به دنیا ندارد.

موسوی با اشاره به اینکه مفهوم زهد مفهوم انسانی است و همه انسان‌ها نیازمند زهد هستند، اضافه کرد: در کلام مولای متقیان حضرت علی(ع) شکر نعمت، دوری از آرزوهای دراز و اجتناب از گناه، سبب محقق شدن حقیقت زهد می‌شود.

این مدرس حوزه علمیه لرستان ضلع دیگر زهد را شکر نعمت‌ها و بخش دیگر آن اجتناب از حرام دانست و با بیان اینکه انسان باید به سمت آرزوها تلاش کند چراکه آرزو یک رحمت است و اگر آرزو نبود هیچ مادری به فرزند خود شیر نمی‌داد، گفت: گاهی آرزوها منطبق با اهداف و توان انسان است که نوع سنجیده هدف‌گذاری برای رسیدن به آرزوها است اما گاهی آرزوها با واقعیت‌ها، شرایط سنی، مسیر معنویت و صراط مستقیم منطبق نیست که به آنان آرزوهای دست نیافتنی اطلاق می‌شود.

وی با بیان اینکه آنچه ما در متن تاریخی در مذمت آرزو داریم، آرزوهای دست نیافتنی است که در حد و اندازه انسان نیست و سبب انحراف انسان می‌شود، تصریح کرد: آرزوهای دست نیافتنی سبب می‌شود انسان از حدود الهی و صراط مستقیم خارج شده و هدف اصلی و آخرت را فراموش می‌کند و از هر خط قرمزی عبور می‌کند.

موسوی با بیان اینکه آرزوهای دست نیافتنی انسان را زمین‌گیر کرده و او را وادار به هر طغیانی می‌کند، اضافه کرد: آرزوهای دراز سنخیتی با جنس و نوع نیازهای انسان ندارد و نهایت به سقوط انسان می‌شود لذا اولین چیزی که زهد را محقق می‌کند، مهار کردن آرزوها منطبق با نیازها و واقعیات زندگی انسان است.

مدرس حوزه علمیه لرستان معنای زهد را شکر نعمت‌ها هنگام متنعم بودن از نعمت‌های الهی دانست و گفت: زهد همان شناخت نعمت‌ها، اقرار به اینکه نعمت‌ها و شکر خداوند متعال است لذا شکر نعمت‌ها سبب تحقق زهد می‌شود.

وی با بیان اینکه وقتی انسان اگر بداند همه نعمت‌ها از جانب خداوند متعال است، در مسیر درست هدایت قرار می‌گیرد و وقتی انسان در مسیر هدایت قرار می‌گیرد چیزی نمی‌تواند او را گمراه کند، گفت: شکر نعمت سبب رشد و تعالی انسان است.

حجت‌الاسلام موسوی با بیان اینکه سومین چیزی که در کنار دوری از آرزوهای طولانی و تأکید بر شکر نعمت سبب تحقق زهد می‌شود، اجتناب از حرام است، خاطرنشان کرد: اثر ارتکاب به حرام در وجود انسان سنگین است و هستی و جان انسان را نابود می‌کند.