سرنیزه رضاخانی + فیلم

رضاشاه در سال 1313 خورشیدی، سفری چهل روزه به ترکیه داشت که پس از بازگشت به ایران، تصمیم گرفت تا ایران را به نظر خود مانند ترکیه، از آنچه «مظاهر تمدن غرب» خوانده می‌شد، بهره‌مند گرداند، تغییر کلاه مردم به کلاه شاپو، کشف حجاب، تأسیس دانشگاه (دانشگاه تهران)، جشن هزاره فردوسی، تأسیس فرهنگستان ایران و پیمان سعدآباد و... از جمله کار‌هایی بود که سوغات سفر رضا خان به ترکیه بود.

هنگامی‌که در سال 1314، به فرمان حکومت، برسرگذاشتن کلاه شاپو در سراسر کشور اجباری شد، اما در شهر مذهبی مانند مشهد، اجرای آن به آسانی انجام نگرفت از آنجا که مشهد شهری مذهبی است و بسیاری از اهالیش پیرو روحانیت هستند، برای پرهیز از هرگونه رویداد شومی باید کاربرد کلاه شاپو در خراسان به‌طور استثنا دل‌بخواهی باشد. در تیرماه 1314 روحانیونِ مشهد با تجمع در منزل آیت‌الله یونس اردبیلی، تصمیم به فرستادن نمایندگانی برای مذاکره با رضاشاه گرفتند و آیت‌الله سید حسین طباطبایی قمی برای دیدار انتخاب شد، رژیم پهلوی محل اقامت او را تحت محاصره قرار داد و سپس بازداشت و ممنوع‌الملاقات شد.

به‌دنبال خبر بازداشت آیت‌الله قمی در مشهد و اعتراض به اقدام‌های شهربانی، شب نوزدهم تیرماه مردم در مسجد گوهرشاد گرد آمدند و شیخ محمدتقی بهلول معروف به شیخ بهلول واعظ که در آن جلسه بر منبر سخن می‌راند، مردم را به ایستادگی در برابر حکومت فراخواند. موعظه شیخ بهلول دو سه روزی ادامه یافت؛ او در منبر سخنان تندی ایراد کرد که شنوندگان را کاملاً تحت تأثیر قرار داد.

مهمترین حرکت سیاسی بهلول پس از اقدامات رضاشاه در جهت فرنگی‌ مآبی به وقوع پیوست، از سویی بهلول نیز در شهر فردوس علیه حکومت سخنرانی کرد، پس از فرار از دست مأمورین شهربانی فردوس با کمک آیت‌الله نجفی (از علمای فردوس) به مشهد رفت و پیش از دستگیری توسط مأمورین شهربانی، توسط مأموران آستان قدس در یکی از حجره‌های صحن مطهر زندانی شد. مردم که از این ماجرا اطلاع یافتند به کمک نواب احتشام رضوی وی را آزاد کردند و او نیز با رفتن به روی منبر، سخنان تندی را علیه حکومت ایراد کرد.

بهلول در شب 20 تیر 1314 دوباره برای آگاه‌سازی مردم به منبر می‌رود و همراه نواب احتشام و شیخ حسین اردبیلی سخنانی را ضد دستگاه رضاخان بیان می‌کند و سرانجام در ساعت 21 استاندار و فرمانده لشکر مشهد به مسجد حمله و با مسلسل و تفنگ به قتل‌عام مردم اقدام کرد.