امام سجاد(ع) در برابر شامیان در وصف علی(ع) چه گفت

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین به مناسبت ایام سوگواری سیدالشهدا(ع) و یاران باوفای ایشان، به تشریح ادامه خطبه امام سجاد(ع) پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید؛

«سخت‌ترین، مهمترین و حساس‌ترین بخش خطبه امام سجاد(ع) در شام، قسمتی است که آن حضرت نسبت خود را با امیرمؤمنان(ع) بیان می‌کند و درصدد است تا از فضائل، افتخارات و شرافت‌های علی(ع) سخن بگوید، زیرا بیان بزرگی‌ها، جوانمردی‌ها، افتخارات و شرافت‌های علی(ع) در شهر شام! مطرح می‌شود که بیش از بیست سال است که در منابر، خطبه‌ها و سخنرانی‌های آن شهر به امام علی(ع) سب و دشنام می‌دهند‌ و نسبت به او بد!  می‌گویند. 

سهم جانشین وصی رسول خدا با آن همه ایثارگری‌ها، از جان‌گذشتگی‌ها، عدالت‌خواهی‌ها، خدمت‌ها، مجاهدت‌ها و ...، سب و دشنام در این شهر بود. این بدگویی‌ها و جفاکاری‌ها در حق علی(ع) نه در خفا بلکه به صورت علنی، رسمی و دولتی! صورت می‌گرفت. حتی شهادت مظلومانه امام(ع) در سحرگاه ماه رمضان در سجده نماز نیز عاملی نشد که این ناسزاگویی‌ها و بدگویی‌ها را متوقف کند! 

تأسف‌انگیزتر اینکه دشنام و ناسزای اخیر در مجلس یزید به مجاهد بدر و حنین و شهید محراب و ... در محضر امام سجاد(ع)، حضرت زینب کبری(س) و سایر اهل بیت مصیبت‌زده، داغدیده و مظلوم آل علی(ع) انجام گرفت! این همه ناحقی‌ها و ناجوانمردی‌ها در حالی بود که امام علی(ع) حتی در میدان جنگ نیز یاران و لشگریان خود را از دشنام و ناسزاگویی به دشمنان نیر منع کرده بود!

با توجه به جو سیاسی و فرهنگی حاکم بر شهر شام به طور عام و فضای حاکم بر مجلس یزید به طور خاص بود که در سطر آغازین این نوشتار یادآوری شد که سخت‌ترین کار و شاید اصلی‌ترین مأموریت امام سجاد(ع) در این مجلس و در این شهر روشنگری و بیان حقایق و فضائل امام علی(ع) و اصلاح تصورات نادرست و ناروا نسبت به آن حضرت بود. 

بی‌دلیل نیست که امام سجاد(ع) بخش اعظم خطبه در این مجلس را به توصیف فضائل، مناقب، شرافت‌ها و بزرگی‌های جد مظلوم خود اختصاص داد. امام چهارم(ع) با بهره‌گیری از لطایف و ظرایف زبانی، به گونه‌ای بسیار زیبا امیر مؤمنان(ع) را به مردم معرفی کرد. آن حضرت نام مبارک امام علی(ع) را در این خطبه دوبار به کار برد. یک بار در آغاز این بخش پس از نام محمد مصطفی(ص)، نام علی مرتضی را آورد! تا همگان متوجه جایگاه علی(ع) شوند و «مرتضی» را در کنار «مصطفی» ببینند!  بار دیگر در پایان خطبه هنگامی که همه فضائل و مناقب امام علی(ع) را ذکر کرد! تا همه بدانند چرا نام او را در کنار نام پیامبر خدا آورده است. 

از این رو، امام سجاد(ع) حماسی‌ترین و طولانی‌ترین بخش خطبه را با فصاحت و بلاغت بی‌نظیر در وصف مولای متقیان و وصی پیامبر خدا به گونه‌ای بیان کردند که می‌توان مدعی شد که این همه فضائل، مناقب و ... در شأن علی(ع) را نمی‌توان یکجا و در یک مجلس در جای دیگری یافت! بیان این فضلیت‌ها، حقیقت‌ها، معارف و ... برای مردم شام که سالیان متمادی خلاف آنچه را که امام سجاد(ع) درباره آن حضرت توصیف کرده بود، شنیده بودند، مأموریت آسانی نبود!، اما حضرت علی بن‌الحسین(ع) توانست در زمان بسیار کوتاه با زیباترین عبارات، مهمترین فضائل و مناقب حضرت امیر مؤمنان(ع) را برای مردم شام بیان کند! کار سترگی که جز از فرزند امام علی(ع) از عهده کسی ساخته نبود. همانگونه که امام سجاد(ع) در بیان همه این فضائل خود را فرزند این فضلیت‌ها معرفی کرد. 

قبل از اینکه به توصیف هر یک از مصادیق افتخارات امام علی(ع) در این خطبه بپردازیم، به محورهای عمده فضائل امام علی(ع) اشاره می‌کنیم. با نگاه به مضامین و محتوای فضیلت‌های برشمرده شده در خطبه باید اذعان کرد که نمی‌توان فضلیت‌های امام علی(ع) را در چند محور، خلاصه و محدود کرد، اما مهمترین محورهای خطبه را می‌توان در عناوین مهمی همچون دعوت سخت‌کوشانه امام علی(ع) در راه توحید، مجاهدت بی‌نظیر آن حضرت در راه اسلام، فضائل و مناقب اخلاقی امیر مؤمنان(ع)، حمایت فرشتگان مقرب الهی از آن حضرت، عدم کفر امام علی(ع) به خدا حتی برای لحظه‌ای، حمایت از مرزهای مسلمین و ...  بیان کرد».