استحکام پیوند اجتماعی در سایه عمل به نهج‌البلاغه

حبیب‌الله صابری‌نسب، پژوهشگر نهج‌البلاغه و مدرس دانشگاه، در گفت‌و‌گو با ایکنا از استان مرکزی، با بیان اینکه از لحظه لحظه بودن با کلام مولاعلی(ع) نباید غفلت کرد و آثار و برکات این کلام شریف باید در بطن زندگی مردم به ویژه جوانان حس شود، اظهار کرد: ورود این مبانی در زندگی اقشار مختلف مردم رسالتی است که بر دوش معلمان، دبیران، اساتید دانشگاه، حوزه و مربیان قرآن قرار گرفته است و باید عملیاتی کنند.

بیشتر بخوانید:

دوراندیشی در کلام حضرت علی(ع)

چگونگی مهارت نفس از نگاه حضرت علی(ع)

چگونگی کنترل زبان از نگاه نهج‌البلاغه

نسخه حضرت علی(ع) برای خانه تکانی دل

وی با بیان این مطلب که مجموعه آحاد مردم که در یک جامعه زندگی می‌کنند، اجتماع بزرگ را تشکیل داده و پیوستگی آنان در مسا۰ئل مختلف از اهمیت بسیار برخوردارست، ادامه داد: مردم و مسئولان باید مراقب این انسجام و اتحاد باشند؛ چراکه اگر خللی در پیوند اجتماع ایجاد شود جامعه آسیب بسیار خواهد دید؛ از این جهت حضرت علی(ع) عموم مردم را به انجام دستوراتی در قالب‌های اخلاق، مبانی اجتماعی و معنوی توصیه فرموده‌اند.

صابری‌نسب به بخش اول خطه 166 نهج‌البلاغه که می‌فرماید: «لِيَتَأَسَّ صَغِيرُكُمْ بِكَبِيرِكُمْ، وَ لْيَرْأَفْ كَبِيرُكُمْ بِصَغِيرِكُمْ؛ وَ لَا تَكُونُوا كَجُفَاةِ الْجَاهِلِيَّةِ، لَا فِي الدِّينِ يَتَفَقَّهُونَ وَ لَا عَنِ اللَّهِ يَعْقِلُونَ، كَقَيْضِ بَيْضٍ فِي أَدَاحٍ يَكُونُ كَسْرُهَا وِزْراً، وَ يُخْرِجُ حِضَانُهَا شَرّاً، بايد كه خردسالتان به بزرگسالتان اقتدا كند و بايد كه بزرگسالتان بر خردسالتان مهربان باشد. همچون مردم درشت خوى عهد جاهليت مباشيد كه نه چيزى مى‌فهميدند و نه در باره خدا مى‌انديشيدند. مانند تخم پرنده‌اى در گودالى در ريگستان كه شكستن آن گناه است و اگر نشكنندش بسا از درون آن مارى زايد» استناد کرد و افزود: توجه و کاربردی کردن مفاهیم نهج‌البلاغه در جامعه در کنار مباحث قرآنی باعث پیوند هرچه بیشتر اجتماع می‌شود و ضروری است این مؤلفه‌ها را با بهترین شیوه در جامعه عملیاتی کرد.

وی در ادامه توضیحات خود بزرگترها را به اقامه رأفت و مهربانی نسبت به خردسالان و کودکان توصیه کرد و افزود: مولا در بخشی از خطبه فوق فرمودند: «وَ لْيَرْأَفْ كَبِيرُكُمْ بِصَغِيرِكُمْ، بايد كه بزرگسالتان بر خردسالتان مهربان باشند». مهربانی به کودکان در شخصیت‌سازی آنان بسیار حائز اهمیت و سازنده است و در تربیت نسل‌ها نقش به‌سزایی دارد.

صابری‌نسب تصریح کرد: ایجاد پیوند مستحکم در جامعه، ارتقای آگاهی و علم از دین، تبیین برکات عمل به دستورات و تعالیم الهی در جامعه، پیروی از قرآن و سیره اهل‌بیت(ع) می‌تواند آثار و خیرات بسیار در جامعه به دنبال دشته باشد. نمود و عینیت بخشی به این احکام در جامعه مستلزم ورود جدی متولیان امر فرهنگ و قرآن در جامعه است.

وی به بخشی دیگر از خطبه 166 که می‌فرماید: «كَقَيْضِ بَيْضٍ فِي أَدَاحٍ يَكُونُ كَسْرُهَا وِزْراً، وَ يُخْرِجُ حِضَانُهَا شَرّاً، مانند تخم پرنده‌اى در گودالى در ريگستان كه شكستن آن گناه است و اگر نشكنندش بسا از درون آن مارى زايد» اشاره و اضافه کرد: رفترهای نامناسب در جامعه در حوزه‌های اخلاقی، اجتماعی و معنوی زمینه بروز بسیاری از آفات و مشکلات را فراهم می‌کند. انجام رفتارهایی خلاف مبانی دینی زهرآلودست و بدون شک استحکام و بنیان جامعه را نشانه گرفته و درهم می‌کوبد؛ از این رو زوایای تربیت صحیح خردسالان و کودکان باید بسیار مورد اهمیت باشد.

این مدرس دانشگاه با تأکید براینکه روابط اجتماعی خُرد و کلان در جامعه سبب شکل‌گیری و افزایش سرمایه‌های اجتماعی خواهد شد، اظهار کرد: انسان موجودی اجتماعی است و این شاخصه باعث می‌شود تا برنامه‌ای مدون برای ادامه حیات داشته باشد. تا از طریق روابط انسانی و تبیین برنامه‌های انسجام یافته حیات اجتماعی شکل گیرد. اسلام دینی اجتماعی است برای اجتماعی شدن و اجتماعی ماندن برنامه دارد و ضروری است ارتقای روابط اجتماعی متناسب با نگاه انسان‌شناختی، جهان‌شناسی، معرفت‌شناختی صورت گیرد.

صابری‌نسب عوامل پیدایش و تدوم ارزش‌های دینی و تبیین این ارزش‌ها در جامعه را مورد تأکید قرار داد و افزود: تداوم ارزش‌ها و آرمان‌های اسلامی در جامعه یکی از گزاره‌های انسجام و اتحادست که این مهم باید مورد اهمیت واقع شود. مولا علی(ع) در سخنانی که در نهج‌البلاغه شریف ذکر شده است مکرر به منشور تربیتی و رفتارهای حکمرانان و مردم اشاره فرمودند.

این پژوهشگر نهج‌البلاغه در پایان به تشریح آثار و برکات پیامد انسجام پرداخت و گفت: حفظ و ارتقای امنیت، رسیدن به قله‌های ظفر و پیروزی، استقلال و دوری از وابستگی از جمله آثار اتحادست و در مقابل ضلالت، دوری از سرمایه‌های اجتماعی، عدم رفاه و آسایش، شکست در عرصه‌های مختلف، وابستگی و زیرسلطه دشمن بودن را از پیامدهای بی‌توجهی به اتحاد بیان کرد.