خلق رمان معصومین(ع) نیازمند مشاوره‌های مختلف است

به گزارش ایکنا، نشست معرفی و نقد و بررسی کتاب «صادقانه» نوشته سهیلا عبدالحسینی با حضور نویسنده اثر، احمد شاکری، سعید طاووسی‌مسرور، کامران پارسی‌نژاد، حجت‌الاسلام قنبری و جمعی از نویسندگان در فروشگاه کتاب به‌نشر برگزار شد.

عدم جذابیت زندگینامه‌های کلیشه‌ای برای جوانان‌

کامران پارسی‌نژاد در این نشست با بیان آنکه در گام نسخت 10 رمان به همت 10 نویسنده نوشته شد گفت: قرار شد این رمان‌ها سبک و سیاقی متفاوت نسبت به کتاب‌های مذهبی منتشر شده در سال‌های دور داشته باشد. زندگینامه تاریخی یکدست و کلیشه‌ای برای جوانان جذابیت ندارد‌.

وی ادامه داد: نسل جوان در هر دوره تغییر می‌کند، سوالات خاصی دارد و باید پاسخگوی نیازهای آنها باشیم. در این راستا باید داستان‌هایی باور پذیر و جذاب خلق شود. در این طرح، قالب کتاب‌ها، رمان است‌ و نقش محوری را امام معصوم(ع) دارد و برخی شخصیت‌ها هم تخیلی هستند.

حساسیت‌های پرداختن به زندگی ائمه اطهار(ع)

دبیر طرح تولید رمان در مورد زندگی و سیره ائمه اطهار(ع) نویسندگان این طرح را یوسف قوجق، محسن پرویز، عیوضی، مریم بصیری، سهیلا عبدالحسینی، مهدیه ارطایفه، امیر مهدی مرادی حاصل، مرحوم خسروشاهی و مریم شریف راویان اعلام کرد و افزود: این نویسندگان به ترتیب کتاب‌هایی با محوریت امام حسن عسکری(ع)، امام حسین(ع)، امام سجاد(ع)، امام محمد باقر(ع)، امام جعفر صادق(ع)، امام موسی کاظم(ع)، حصرت ابوالفضل(ع) و حضرت فاطمه(س) را به رشته تحریر در آوردند. بنده هم در این طرح کتابی در مورد امام علی(ع) را کار کردم.

وی با بیان اینکه کارهای گروهی در ایران به ندرت شکل می گیرد و نباید فراموش کرد پرداختن به زندگی ائمه اطهار(ع) حساسیت های خاص و ظریف‌کاری‌های خود را دارد، خاطرنشان کرد: یکی از شروط ما برای نویسندگان این طرح، این بود که پژوهش تاریخی داشته باشند و روی فرهنگ آن دوره امام‌معصوم(ع) اعم از نوع خوراک و پوشش تحقیق و بررسی کنند.

پارسی‌نژاد با اشاره به نقش محوری سعید طاووسی مسرور به عنوان کارشناس تاریخی طرح بیان کرد: شاید اگر کسی دیگری به جز ایشان کارشناس تاریخی طرح بود، نمی توانستیم کار را پیش ببریم. آقای طاووسی هم به تاریخ تشیع اشراف دارد، هم‌ به داستان و کارشناسان کمی داریم که همزمان در این دو حوزه را به خوبی بشناسند.

روایت پیچ و تاب دار روایت معصومان؛ سخت‌خوان است

سعید طاووسی مسرور در ادامه این نشست با بیان آنکه جلسات حضوری و مجازی زیادی برای به ثمر رساندن این طرح برگزار شد،افزود: مشاور تاریخی و محتوایی بنده بودم و مشاوره ادبی بر عهده آقای پارسی‌نژاد بود. اولین ثمره آن کتاب «صادقانه» نوشته سهیلا عبدالحسینی است. محور کار تاریخی است و از تخیل و فضاسازی هم به دلیل رمان بودن اثر استفاده شده است.

وی اظهار داشت: در مواردی کتاب «صادقانه» را مثال زدم. از این جهت که غیرمستقیم سراغ امامان معصوم(ع) برویم و در مورد اصحاب آنها بنویسیم‌. در تاریخ خیلی چیزها آمده است اما اینکه قابل استناد باشد، مسئله مهمی است. بیانات امام صادق(ع) در کتاب «صادقانه» مستند است‌.

این کارشناس با بیان اینکه پاورقی برای کتاب‌های این طرح مناسب نیست، عنوان کرد: بهتر است از پی‌نوشت استفاده شود تا برای خواننده راحت باشد. متن کتاب «صادقانه» خوشخوان است. اگر کتابی که درباره ائمه اطهار(ع) نوشته می‌شود، پیچ و تاب داشته باشد خواننده آن با مشکل مواجه می‌شود. برای اینکه اثر قابل ارتباط با مخاطب باشد، نویسنده باید خود را جای خواننده بگذارد.

رمان تاریخی تاثیر بیشتری از کتاب تاریخی دارد

وی با اشاره به اینکه کتاب «مردی که همه چیز می دانست» دومین اثر این طرح آماده چاپ است افزود: این کتاب که به زندگی امام باقر(ع) می‌پردازد توسط مریم بصیری نوشته شده است‌. این کتاب نسبت به کتاب «صادقانه» از نظر فضاسازی به جزئیات بیشتری پرداخته است اما با این وجود خواننده را اذیت نمی‌کند.

طاووسی مسرور تصریح کرد: آنچه در کتاب «صادقانه» حائز اهمیت است، این است که زوایه دید اول شخص نیست که امام معصوم(ع) حالات خود را گزارش دهد. مرحوم تشکری در کتاب «غریب قریب» چند صفحه‌ای از زبان امام رضا(ع) با احتیاط و تحقیق زیاد نوشت اما با این وجود باز می‌توان ایراداتی از آن گرفت.

این منتقد ادبی اظهار داشت: کسی که «صادقانه» را می خواند درشرایط عصر امام صادق(ع) قرار می گیرد. کسی که در قالب داستان و رمان، اطلاعات تاریخی کسب می کند چه بسا مطالب در ذهنش ماندگار تر باشد نسبت به وقتی که صرفا کتاب تاریخی بخواند.

تاریخ و داستان به یکدیگر ضریب می‌دهند

احمد شاکری دیگر سخنران این نشست گفت: آورده هر اثر زمانی ثبت، دریافت و ماندگار مي شود که در قالب نقد و پژوهش مطرح شود. برای این طرح هم افراد زیادی از جمله آقای طاووسی زحمت کشیدند و کار، کار ارزنده‌ای است. مسئله مهم این است که مسیرها مهمتر از نتایج است و اگر قاعده‌ای از آن در نیاید، تکرار نمی‌شود.

این منتقد ادامه داد: تلقی در این طرح این بوده است که از ادبیات عبور کردیم و نیاز تاریخی داریم.‌ کارهای حوزه تاریخ پیچیدگی‌هایی دارد. تاریخ و داستان هر یک به هم ضریب می‌دهند و هر یک می‌خواهد دیگری را به تمکین خود وا دارد‌ .‌برای نوشتن داستان تاریخی باید به داستان و تاریخ اشراف داشت.

شاکری ضمن توصیه به خواندن کتاب «صادقانه» گفت: این اثر نشانه‌های تحقیق تاریخی را داراست و نکات تاریخی در آن بیان شده است. توجه به وابستگان و علاقمندان اهل بیت(ع) که دچار خطا شدند، حائز اهمیت است چون شخصیت های سیاه و سفید جای بحث دارند‌. تدبیر دیگر این کتاب این بوده که به امام(ع) نپرداخته است به کسی که در یک فاصله زمانی و مکانی با امام(ع) بوده، پرداخته است که حریم امام حفظ شود.

نقش‌های سیاسی

وی با اشاره به اینکه وزن کتاب «صادقانه» بر اساس نقش‌های سیاسی است، بیان کرد: سوال این است که زندگی امام صادق(ع) کجای کار است. اسم کتاب، «صادقانه» است اما در مورد زندگی امام صادق(ع) نیست. چه چیزی در زندگی امام صادق(ع) برجسته است که باید به آن‌پرداخته شود؟ مسلما ساحت علمی. این ساحت در کتاب «صادقانه» درست انتخاب شده اما به درستی پردازش نشده است‌ وقتی می خواهیم ساحت‌های علمی را داستان کنیم نیاز به کشمکش عقلی و فکری داریم‌. بستر اصلی «صادقانه»، سیاسی است نه فکری. در اثر چیزی از کشمکش نمی‌بینیم.

شاکری با بیان اینکه ابتدای همه فصل‌های کتاب «صادقانه» با گفته امام صادق(ع) آغاز شده است، گفت: این تدبیر خوبی است به شرطی که این گفته، نماینده هر فصل باشد. مسئله دیگر این است که داستانی علمی باید مخاطبانش را عاشق علم کند همان طور که در داستان عاشقانه، مخاطب می‌خواهد به کسی عشق بورزد. حال سوال اینجاست که «صادقانه» توانسته است مخاطب را عاشق علم کند؟ به نظر می‌رسد چنین کارهای علاوه بر مشاور تاریخی به مشاور کلامی و فلسفي هم نیاز دارد.

این کارشناس با اشاره به اینکه نویسنده کتاب «صادقانه» خانم است اما داستان مردانه است گفت: در بین شاگردان امام صادق(ع) در این کتاب زنی نیست، به داستان آشنایی محمد و همسرش، ازدواج آنها در این کتاب ۵ خط پرداخته شده است یکی ازنشانه‌های ادبیات زنانه، خودگویی است. مسئله دیگر این است که همه گفت‌وگوها بدون فاصله، پشت سر هم آمده است. تنها توجیه این کار می‌تواند صرفه‌جویی اقتصادی باشد.

تجربه تحولات همپای نگارش «صادقانه»

سهیلا عبدالحسینی نویسنده کتاب «صادقانه» در این نشست گفت: نوشتن این نوع کتاب‌ها اصلا قابل قیاس با نوشتن رمان نیست. آقای طاووسی نسبت به سندیت موضوعات سخت گیری می‌کرد. در مواردی پیش آمد که در انتقاد به داستانی که بیان کرده بودم، می‌گفت طبق تحقیقات امکان وقوع چنین اتفاقی در تاریخ ۵۰ به ۵۰ است پس آنرا کنار بگذارید.

عبدالحسینی با بیان اینکه کار باید از نظر اسنادی محکم می‌بود، افزود: باید احتیاط زیاد می شد. برهه امام صادق(ع) حساس بود، چون در اواخر حکومت بنی‌امیه و اوایل حکومت بنی‌عباس بود. فاصله این دو دوره پر از نحله‌های تاریخی و شخصیت‌های متعدد است.

وی تصریح کرد: کار برای اهل بیت(ع) رنگ بو و طعم خود را دارد‌. در مدت نوشتن کتاب «صادقانه» زندگی‌ام دچار تغییر و تحولات زیادی شد و این را از برکت وجود امام معصوم می‌دانم.

وی با اشاره به اینکه اتفاقات جالب در طول نوشتن «صادقانه» رخ داد، بیان کرد: در قسمتی از کار، داستان شخصیتی را نوشتم که عاشق یک شخصیت منفی به نام جمیله شد. طبق معمول بعد از پایان هر بار نگارش بخشی آنرا ذخیره می‌کردم حتی در فلش هم ذخیره می‌کردم. فردای آن روز از آن داستان خبری نبود. یک بار دیگر هم این موضوع بر سر داستان دیگری از این کتاب تکرار شد و دیکر متوجه شدم از جایی کنترل می شویم و این طور نیست هر چه خواستیم بنویسیم.

این نویسنده با بیان اینکه نوشتن «صادقانه» سه سال طول کشید، اظهار داشت: فقط یک سال تحقیق کار طول کشید. قسمتی از کتاب را در شرایطی نوشتم که همه افراد خانواده کرونا گرفته بودند و من در آن زمان دعاهایی از امام صادق(ع) را می‌نوشتم و گریه می‌کردم. این قسمت کتاب «صادقانه» را بیشتر از بقیه قسمت‌ها دوست دارم.

در پایان مراسم از کتاب « صادقانه» رونمایی شد.