دلایل شکست امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل در عملیات طوفان الاقصی

عملیات اخیر حماس علیه رژیم صهیونیستی به معنای واقعی کلمه غیرمنتظره بود. حمله غافلگیرانه زمینی و هوایی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین به شهرک‌های اطراف نوار غزه و همزمان حملات موشکی گسترده از نوار غزه به شهرک‌های اسرائیل و شهرهای تل‌آویو و عسقلان و در سالگرد جنگ سال 1973 بین اسرائیل و کشورهای سوریه و مصر، ضربه‌ای بزرگ  به تل‌آویو و دولت بنیامین نتانیاهو بود.

این عملیات فلسطینی‌ها که «طوفان الاقصی» نام گرفت، شوک بزرگی به دستگاه امنیتی و نظامی رژیم اسرائیل وارد کرد و در حال حاضر این سؤال مطرح شده است که چگونه سازمان‌های امنیتی موساد و شباک از چنین حمله غافلگیرکننده‌ای که بی‌شک نیازمند هفته‌ها و ماه‌ها برنامه‌ریزی است، بی‌اطلاع بوده و حالا غافلگیر شده‌اند.

جورج بشارات، پروفسور در رشته حقوق کالج هستینگز سانفرانسیسکو و کارشناس سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه است. بشارت که متولد ۱۹۵۴ از پدری فلسطینی و مادری آمریکایی است در سال ۱۹۸۷، دکترای خود را در رشته انسان‌شناسی و مطالعات خاورمیانه از دانشگاه هاروارد دریافت کرد. وی که نویسنده کتابی در مورد وکلای فلسطینی در سال ۱۹۹۱ است، مقالات بسیاری در مورد فلسطین و حقوق فلسطینیان در نشریه‌های مختلف آمریکایی و غیرآمریکایی به چاپ رسانده است. بشارت در گفت‌وگو با ایکنا در مورد عملیات اخیر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین موسوم به طوفان الاقصی صحبت کرد که مشروح آن از نظر می‌گذرد.

ایکنا _ عملیات اخیر در اراضی اشغالی فلسطین بیش از هر چیز نشان از شکست اطلاعاتی و نظامی رژیم صهیونیستی داشت. نظر شما در این مورد چیست؟

شاید دو عامل وجود داشته باشد که شکست اطلاعاتی و نظامی اسرائیل در پاسخ به حملاتی  که روز شنبه انجام شد توضیح می‌‌دهد. اول، گرایش طولانی‌مدت به سیاست‌های استکباری در طول زمان است. زمانی که یک قدرت که به دلیل سلطه خشونت‌آمیز خود بر مردم دیگر به معافیت از مجازات عادت کرده است این تصور را دارد که همیشه اوضاع به همین حالت خواهد بود. البته مردم ستمدیده همیشه قیام می‌کنند، اما به نوعی ستمگران هرگز این درس را نمی‌آموزند.

دوم، نابسامانی سال گذشته در درون خود اسرائیل است که طی آن تلاش‌های جناح راست افراطی برای اصلاحات قضایی باعث ایجاد اختلافات عمیقی شده که در وهله اول سیاسی هستند، اما پیامدهای نظامی و امنیتی نیز دارند.

ایکنا _ آیا این عملیات می‌تواند آغاز نبرد همه جانبه در منطقه با رژیم صهیونیستی باشد؟

خصومت‌های کنونی می‌تواند تا حدودی به کرانه باختری سرایت کند و امروز(یکشنبه) شاهد تبادل آتش کوتاهی در مزارع مورد مناقشه شبعا در امتداد مرز لبنان و فلسطین اشغالی بوده‌ایم، اما در غیر این صورت من انتظار ندارم که درگیری بیشتر گسترش یابد.

گمان می‌کنم که محرمانه‌ ماندن عملیات که حماس برای حفظ عنصر غافلگیری باید حفظ می‌کرد، مانع از هماهنگی با سایر نیروهای منطقه‌ای مانند حزب‌الله می‌شد. نیروهای دیگر مقاومت اسلامی ممکن است تمایلی به کشانده شدن به درگیری نداشته باشند، آن‌هم زمانی که آمادگی فوری برای انجام این کار را ندارند. اما در این ساعات نسبتاً اولیه، پیش‌بینی چیزی با اطمینان زیاد دشوار است.

ایکنا _ هماهنگی و اتحاد گروه‌های مقاومت فلسطین را در این نبرد چگونه می‌بینید؟

در روزهای آینده بیشتر خواهیم فهمید، اما به نظر می‌رسد که این حمله با هماهنگی نزدیک دست‌کم حماس،‌ جهاد اسلامی فلسطین و احتمالاً گروه‌های دیگر آغاز شده است. در سال‌های اخیر حملات اسرائیل به نوار غزه بیشتر بر ‌جهاد اسلامی فلسطین متمرکز شده، در حالی که حماس اغلب نیروهای خود را مهار (از درگیری) کرده است. اما مقیاس و پیچیدگی این عملیات حاکی از برنامه‌ریزی و آماده‌سازی طولانی‌مدت است.

ایکنا _ به نظر شما این حملات چه تأثیری بر روند عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل دارد؟

این حملات با نشان دادن همبستگی ملت‌های عرب در دفاع از فلسطین و رد سازش برخلاف حاکمانشان که در اعتراضات خیابانی مشاهده می‌شود، ترمزی برای عادی‌سازی کشورهای عربی با اسرائیل خواهد بود.

برای کشورهای سازشگر ادامه اقدامات عادی‌سازی با توجه به احساسات عمومی علیه آنها دشوارتر خواهد بود و برای کشورهای جدید پیوستن به قطار عادی‌سازی دشوارتر خواهد بود.

به طور خاص، در مسیر (عادی‌سازی روابط) با سعودی‌ها، این عملیات اسرائیل را از دادن امتیازاتی به فلسطینی‌ها، که بنا بر گزارش‌ها سعودی‌ها خواستار آن بودند، منع می‌کند. با این حال، حاکمان عرب هرگز پاسخگوی نیازها و خواسته‌های مردم خود نبوده‌اند، بنابراین واقعیت حمایت مردمی از فلسطین تنها یک عامل در معادله (عادی‌سازی روابط) است.

ایکنا _ به نظر شما احتمال حضور سایر گروه‌های مقاومت در این عملیات چقدر است؟

گروه‌های مقاومتی که به نظر می‌رسد هنوز درگیر جنگ نشده‌اند، گروه‌هایی هستند که با احزاب دیگر فلسطین مانند فتح و جبهه مردمی برای آزادی فلسطین(PFLP) مرتبط هستند. در حالی که ممکن است تک تک اعضای آن گروه‌ها از موفقیت اولیه عملیات تحت رهبری حماس برای پیوستن به آن الهام گرفته باشند، بعید است که رهبری فتح که در رقابت سیاسی با حماس است، تصمیم به جنگ با اسرائیل بگیرد.

اما در چند سال گذشته شاهد این بودیم که جوانان فلسطینی، مانند گروه لانه شیر(Lion’s Den) در نابلس، بدون اجازه هیچ حزب یا گروهی با نیروهای اسرائیلی می‌جنگند. بنابراین این امکان وجود دارد که افراد یا گروه‌های کوچک و سازمان‌یافته مانند لانه شیر وارد عمل شوند. این امر نبرد را به کرانه باختری گسترش می‌دهد، جایی که این مردان جوان در چند سال گذشته در آنجا فعال بوده‌اند.

ایکنا _ برخی معتقدند تنش‌های داخلی در کابینه اسرائیل نقش مهمی در موفقیت این عملیات تاکنون داشته است. نظر شما چیست؟

به راحتی می‌توان یک کمیسیون تحقیقاتی اسرائیل در آینده را تصور کرد که در مورد این سؤال و موضوع شکست اطلاعاتی اسرائیل و پاسخ ضعیف نظامی اولیه (به عملیات طوفان الاقصی) تحقیق کند. همانطور که اشاره شد، اختلافات سیاسی در اسرائیل امروز باعث حواس‌پرتی (مقامات اسرائیلی) شده و امتناع برخی از نیروهای ذخیره از حضور در وظیفه ممکن است توانایی‌های عملیاتی ارتش را کاهش داده باشد. اما جزئیات این موضوع تنها در طول زمان مشخص خواهد شد.

ایکنا _ فکر می‌کنید آینده سیاسی نتانیاهو پس از این عملیات به کجا خواهد انجامید؟

برگ برنده نتانیاهو همیشه امنیت بوده است؛ او همیشه خود را به عنوان سیاستمداری که بهترین صلاحیت برای تضمین امنیت شهرک‌نشینان را دارد به رأی‌دهندگان عرضه کرده است. او همچنین حامی بزرگ طرح اصلاحات قضایی بسیار تفرقه‌انگیزی بوده که بسیاری معتقدند انگیزه او از این حمایت، فرار از تعقیب قضایی به دلیل فساد است.

شکی نیست که در پرتو این شکست تاریخی، حیثیت او تحت هر شرایطی به شدت آسیب خواهد دید. اما اگر مشخص شود که مبارزه (نتانیاهو) بر سر اصلاحات قضایی به ضعف‌هایی کمک کرده که از طریق این حمله آشکار شده و دلیل این اصلاحات ناشی از منافع شخصی محدود نتانیاهو بوده است، این می‌تواند پایان کار سیاسی طولانی‌مدت او باشد.

گفت‌وگو: محمدحسن گودرزی