آینده تحولات غزه؛ التماس صهیونیست‌ها برای آتش‌بس یا شکل‌گیری آتش منطقه‌ای

به گزارش خبرنگار ایکنا، وبینار بین‌المللی «طوفان الاقصی از منظر نخبگان دانشگاهی جهان اسلام؛ قضیه فلسطین و آینده فرارو» به میزبانی ایکنا و به شکل حضوری و برخط، چهارشنبه ۲۶ مهر در محل استودیو مبین این خبرگزاری برگزار شد.

منوچهر متکی، وزیر اسبق امور خارجه کشورمان در این وبینار به پرسش‌هایی پیرامون عملیات طوفان الاقصی پاسخ داد.

متن کامل این گفت‌وگو به شرح ذیل است:

مجری: همانطورکه مستحضر هستید رژیم صهیونیستی به بیمارستان معمدانی غزه حمله کرد و صدها زن و کودک را به شهادت رساند، به نظر شما آیا صحنه نبرد با این اتفاق تغییر خواهد کرد و بالاخره سیاستمداران دنیا به خود خواهند آمد؟ 

من ابتدا می‌خواهم از چند آیه سوره آل عمران مدد بگیرم. خداوند در این سوره می‌فرمایند: إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِهَا ۖ وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا ۗ إِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ ﴿١٢٠﴾ وَإِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿١٢١﴾ إِذْ هَمَّتْ طَائِفَتَانِ مِنْكُمْ أَنْ تَفْشَلَا وَاللَّهُ وَلِيُّهُمَا ۗ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿١٢٢﴾ وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنْتُمْ أَذِلَّةٌ ۖ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿١٢٣﴾

آنچه در دو هفته اخیر اتفاق افتاده از چند منظر قابل بررسی جدی است؛ اول حرکتی است که قواعد معمول را در دوره ده‌ها سال حکمرانی غیرمشروع رژیم صهیونیستی در مواجهه با فلسطینیان بهم زد. در طول سالیان گذشته رژیم صهیونیستی تصورش این بود که با هجمه هرچه بیشتر قادر خواهد بود خودش را تثبیت کند و جا بیندازد و بعد هم تصویری به دنیا ارائه دهد که اسرائیل سرزمین باثباتی است و هیچ مشکلی ندارد و تنها یک گوشه‌ای از آن با مشکلی مواجه هست که در تلاش برای حل آن است ولی در اصل می‌خواهد صورت مسئله را پاک کند و به همین دلیل بعضی از کشورها در پروژه‌های عمده این رژیم حضور داشتند؛ مثلاً چینی‌ها در ساخت بندر بزرگ حیفا سرمایه‌گذاری کردند ولی به یکباره می‌بینند که اتباع کشورهای دیگر که برای زندگی راحت به اراضی اشغالی آمده بودند این اراضی را ترک می‌کنند و سرمایه‌گذاران با دیدن این صحنه‌ها، رژیم صهیونیستی را ترک کردند و امروز شاهد این هستیم که معادلات در حال برهم خوردن است.

اولین حوزه‌ای که معادله آن برهم خورد این است که دوره انتفاضه سنگ تمام شد و امروز هر فلسطینی به فکر هست که بتواند به نحوی سلاح به دست بگیرد و هیچ بعید نیست در جای جای سرزمین‌های اشغالی هر جوان فلسطینی که از این جنایات به خشم آمده به سرباز اسرائیلی حمله کند و سلاحش را بگیرد و یا جمعی از آنها به پاسگاهی حمله کنند و سلاح‌هایشان را بگیرند، پس جنگ، جنگ مسلحانه است.

اثر دومی که گذاشت بر روی کرانه باختری است؛ در کرانه باختری فضایی ایجاد کرده بودند که نسبتاً ساکت بود. سازمان آزادی‌بخش فلسطین با مشی خود به دنبال حفظ کرانه باختری بود ولی پیام غزه به کرانه باختری رسید؛ یعنی زخمی شدن و شهادت صدها نفر و دیگر پیام‌ها نشان‌گر آن هستند که ظرفیت تبدیل به غزه دوم در کرانه باختری وجود دارد.

اثر سوم مربوط به تغییر معادلات کشورهای منطقه است. آنها فکر می‌کردند اسرائیل سوار کار است و اشراف کامل دارد و هر کاری که بخواهد می‌تواند انجام دهد و بنابراین با فشار ترامپ وارد فرآیند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی شدند، ولی حرکت اخیر مردم غزه این معادله را برهم زد و آنها را به تردید واداشت. کشورهایی که گمان می‌کردند اوضاع تحت کنترل صهیونیست‌هاست اعم از کشورهای غربی و کشورهایی که طمع‌های اقتصادی داشتند تصویرها و تصورهایشان مخدودش شد.

در غرب حتماً نگاه جدیدی برای اینکه ببینند با اسرائیل باید چه کنند در دست بررسی است؛ یعنی آنهایی که در قضیه شهرک‌سازی‌ها طی دو دهه گذشته به ویژه بعد از پیمان اسلو سکوت کرده‌اند امروز شاهد یک تصویر جدید از آرایش صحنه در اراضی اشغالی هستند.

عملیات طوفان الاقصی معادله را از نظر کیفی تغییر داد. پیش از این عملیات صهیونیست‌ها شیوه‌ای را داشتند و آن شیوه این بود که چه زمانی که هجمه می‌کنند و چه زمانی که مورد هجمه واقع می‌شوند آنقدر حمله کنند و بزنند تا پیروز میدان تلقی شوند ولی این سنت مبارزاتی رژیم صهیونیستی در جنگ 33 روزه در هم شکست. در روز دوم جنگ 33 روزه با آقای سعود الفیصل تماس گرفتم که اسرائیلی‌ها دارند دست به کشتار می‌زنند و باید برای لبنانی‌ها کاری کرد و او پاسخ داد که حزب‌الله مقامره و ماجراجویی می‌کند و برای من روشن شد سعودی‌ها از حمله اسرائیل خبر داشتند و حتی مصری‌ها و اردنی‌ها هم می‌دانستند. صهیونیست‌ها به این کشورها گفته بودند که ظرف 15 روز کار را تمام می‌کنند و تکلیف حزب‌الله را یکسره خواهند کرد و به همین دلیل این کشورها تا 15 روز با هر آتش‌بسی مخالفت می‌کردند تا اسرائیل به هدفش دست یابد و البته خواستشان همین بود چون حزب‌الله را مزاحم تلقی می‌کردند. 15 روز تمام شد و مشاهده کردند ناوچه ارتش رژیم صهیونیستی در مدیترانه مورد اصابت بمب و موشک قرار گرفت، تل‌آویو، حیفا و دیگر شهرهای مهم رژیم صهیونیستی یکی پس از دیگری زیر موشک قرار دارند و پس از آن بود که به دنبال آتش‌بس افتادند.

در جنگ 22 روزه هم همین اتفاق افتاد؛ در این عملیات کار بدیع و جدیدی اتفاق افتاد چون دیوارهای دارای سنسور صهیونیست‌ها از کارآمدی افتاد و اینها توانستند بدون اینکه اسرائیلی‌ها متوجه شوند به سرزمین‌های اشغالی نفوذ کردند.

در عملیات طوفان الاقصی تنها دو هزار نفر از نیروهای فلسطینی وارد این عملیات شدند و 40 هزار نفر دیگر آماده هستند و یک بخشی از هراس صهیونیست‌ها برای ورود زمینی به غزه به همین مسئله بازمی‌گردد. به طور کلی این عملیات شکستی را به صهیونیست‌ها وارد کرد که تاکنون متحمل آن نشده بودند و همچنین مشروعیت رژیم صهیونیستی را برای سالیان طولانی زیر سؤال برد. هیچ وقت فلسطین چنین پشتیبانی مردمی را در اروپا، آمریکای لاتین، کشورهای عربی و آسیا به همراه نداشته است.

اما دولت‌های غربی در اینجا بسیار بدهکار شده‌اند؛ من معتقدم که غربی‌ها با سکوت و حمایت از رژیم صهیونیستی و چشم‌پوشی بر جنایات دهشتناک اسرائیل در واقع آخرین میخ‌ها را بر تابوت تمدن سرشار از غرور، تکبر، تجاوز و اقدامات غیرانسانی خودش می‌کوبند. غرب در دیدگاه جهانیان با غرب وحشی گذشته که منجر به جنگ نازی‌ها شده تفاوت داشته و غرب بعد از تشکیل سازمان ملل، غربی است که نرم‌افزارانه جهان را بلعید، به جهان ستم کرد، غرورش، نظامش و لیبرال دموکراسی را تحمیل کرد. به باور من به خاطر سکوت و حمایت وقیحانه از رژیم صهیونیستی کوس رسوایی غرب به صدا درآمده است.

معتقدم بیانات اخیر مقام معظم رهبری و رویکردی که در منطقه در حال شکل‌گیری است طی روزهای آینده رژیم صهیونیستی را وادار می‌کند همانند جنگ 33 روزه و 22 روزه دوباره برای آتش‌بس به التماس بیفتد در غیر این‌صورت باید منتظر آتش منطقه‌ای باشند. درگیری‌های پراکنده‌ای که میان لبنان و رژیم صهیونیستی صورت گرفته نشان می‌دهد لبنانی‌ها خودشان را برای یک دفاع جانانه آماده می‌کنند و همچنین زمزمه‌های ورود یمن به ماجرا با موشک‌های برد دو هزار کیلومتری‌اش می‌آید و فضای جنگ سردی که میان یمن و عربستان ایجاد شده، همین موضوع این امکان را به آنها می‌دهد و نیز حرکت‌های غیرمترقبه دیگری که ممکن است به وجود آید. ما در جنگ 22 روزه مشاهده کرده‌ایم که چگونه کشتی کمک‌رسانی اتباع کشورهای مختلف از ترکیه عازم اراضی اشغالی شد که خود خیزش عمومی برای حمایت از فلسطین محسوب می‌شود.

هیچ بعید ندانید که طی روزهای آینده شاهد ابداعات و ابتکارات جدیدی از سوی اقشار مختلف جوامع مسلمان خواهیم بود. دانشجویانی که مخاطب این برنامه هستند به‌عنوان یک گروه مرجع و پیشتاز و نخبگان جامعه بدانند زمان آنهاست. جامعه نخبگی ایران همواره در کنار مردم بوده است- البته غیر از قشر روشنفکری که حتی امروز در آنها رگه‌های از ابراز هم‌دردی و دلسوزی را مشاهده می‌کنیم -  به طور کلی یکپارچگی مردم ایران می‌تواند به الگویی برای یکپارچگی مردم منطقه تبدیل شود.

به اعتقاد من اردن آبستن حوادثی خواهد بود به ویژه جمعیت بسیار زیادی که در این کشور فلسطینی‌الاصل هستند و همچنین مصر باید تدبیری بیندیشد زیرا سکوت و بستن گذرگاه‌ها بیش از این جواب نمی‌دهد. از سوی دیگر سودان هم آبستن حوادث است چون در این کشور کسانی هستند که به طور سنتی در کنار فلسطینی‌ها قرار دارند.

در 75 سال گذشته صهیونیست‌ها تلاش کرده‌اند نوعی مقبولیت و مشروعیت را در افکار عمومی و جوامع مختلف به دست آورند و وجهه خوبی از خودشان ایجاد کنند ولی جنایات اخیرشان برای تمام مدتی که بناست باقی بمانند یعنی کمتر از 20 سال آینده که به تعبیر مقام معظم رهبری ظاهراً خودشان برای نابودی عجله دارند، هرگز روی مشروعیت و مقبولیت را نخواهد دید و هرگز ملت‌های مسلمان نسبت به جنایات این رژیم بی‌تفاوت باقی نمی‌مانند.

مجری: نظر شما درباره موضع‌گیری کشورهای اسلامی تا به این لحظه چیست؟

پیشنهاد ایران برای تشکیل جلسه سازمان همکاری‌های اسلامی پشنهاد خوبی بوده و موافقت عربستان با برگزاری کنفرانس وزرای خارجه کشورهای اسلامی و همین‌طور عدم مخالفت دیگر کشورهای اسلامی با این کنفرانس قاعدتاً یک گام به پیش بوده، چون در گذشته مخصوصاً در آن 15 روز اول تلاششان این بود که هیچ‌گونه نشستی تشکیل نشود.

در دوره وزارت بنده و در جریان جنگ 33 روزه در اردن یک جلسه نیم‌بندی را اتحادیه عرب تشکیل داد و من با وزرای خارجه اردن و مصر تماس گرفتم که مایل به حضور در این نشست هستم که البته موافقت نکردند. سه چهار روز بعد از آغاز جنگ 33 روزه عده‌ای از شورای امنیت ملی ایتالیا به ایران سفر کردند و ما ترغیبشان کردیم که در رم جلسه‌ای برگزار کنند و این کار را کردند و کشورهای عربی یک هفته بعد از آغاز جنگ 33 روزه از کشورهای غربی دعوت کردند تا در این نشست شرکت کنند اما در آنجا وقتی ایتالیا پیشنهاد آتش‌بس را روی میز گذاشت کشورهای عربی اولین مخالف بودند چون فکر می‌کردند یک هفته دیگر باید صبر کنند تا اسرائیل آنچه را که به آنها گفته محقق شود ولی روز پانزدهم مأیوس شدند و نزد ما آمدند تا برای آتش‌بس کاری کنیم.

به اعتقاد من در حال حاضر برگزاری این اجلاس در جده و اگر مصوبات خوبی داشته باشد می‌تواند القاکننده این معنا شود که در طرف مقابل توان ادامه دادن خط جنایت برایش وجود ندارد.

جلسه اردن را بایدن لغو کرد اما به تل‌آویو رفت در صورتی که نیازی به رفتن او به تل‌آویو نبود ولی به نظر من این سفر قطعاً برای بررسی شرایط انجام شده است.

در جنگ 33 روزه ما با مالزی رایزنی کردیم و مالزی میزبان سران برخی از کشورهای اسلامی شد تا جنایات رژیم صهیونیستی را محکوم کنند و لذا اقداماتی از این دست اکنون هم می‌تواند در دستور کار دیپلماسی ما قرار بگیرد.

مجری: اکنون هم مالزی موضع‌گیری خوبی را دارد؟

بله حتی امروز مالزی موضع‌گیری خوبی داشته و در اندونزی، پاکستان و هندوستان زمینه‌های بسیار قوی وجود دارد.

برخی کشورهای عربی به دلیل ماهیتشان به دنبال چراغ‌هایی هستند تا این چراغ‌ها برایشان روشن کند که اسرائیل از این جلوتر نمی‌تواند برود، چرا از این جلوتر نمی‌تواند برود؟ زیرا شدیداً تحت سؤال واقع شده و وقتی از کاخ سفید تا اقصی نقاط جهان مردم در مخالفت با رژیم صهیونیستی یکپارچه بلند شده‌اند خود موضوع کمی نیست. همچنین ترس دیگر این رژیم از منطقه‌ای شدن جنگ است و اگر بنا باشد که در شمال و در جنوب و در حوزه‌های دیکر بجنگد دیگر جنگ اسرائیل و فلسطین نخواهد بود.

مجری: رهبر معظم انقلاب هم در این رابطه بیاناتی را داشتند

پیام‌های آمریکایی‌ها گویای این است که بعد از فرمایشات رهبر معظم انقلاب دچار نگرانی جدی شده‌اند.

مجری: سؤال بعدی این است چرا در این مقطع عملیات طوفان الاقصی اتفاق افتاد و دستاوردی که حماس به دنبال آن است، چه می‌تواند باشد؟

وقتی شرایطی را که به طور کامل داشت حاکم می‌شد ترسیم کنیم این تصویر را به ما می‌دهد که اسرائیلی‌ها در حال غلبه بر بحران فلسطین هستند و با هر مقاومتی برخورد می‌کنند و هر صدایی را خاموش می‌کنند و هر تجمعی را متفرق می‌کنند و همه این کارها را به راحتی انجام می‌دهند ولی بزرگترین هنر حماس و جهاد اسلامی این بود که توانستند مرداب بزک‌کرده و القای دروغین را برهم بزنند.

عملیات طوفان الاقصی جنگ اراده‌ها شد و همه می‌گویند که تصویری جدید در حال نمایان شدن است و همچنین همه می‌گویند که رژیم صهیونیستی غافلگیر شده است. اسرائیلی‌ها هزاران نفر جاسوس در خود غزه دارند ولی اینها یک خط خبر از این حرکت نتوانستند بگیرند؛ به عبارت بهتر غافلگیری و تحقیر به شکل کامل و صد درصد رقم خورد. هنوز فلسطینی‌ها فیلم عملیاتشان را به صورت کامل منتشر نکرده‌اند تا متوجه شویم چگونه آن را انجام داده‌اند و فقط گوشه‌هایی از آن را نشان می‌دهند. بنابراین حماس نشان داد می‌تواند کاملاً عملیاتی سری، بدیع و موفق بر پایه چریکی را به اجرا بگذارد.

یکی از کشورهایی که در جنگ 33 روزه به آن سفر کردم مصر بود و در آنجا با حسنی مبارک ملاقات کردم و یک ساعت و نیم ملاقات ما طول کشید و در آن جلسه وزیر خارجه مصر هم حضور داشت و حدود 12 روز از آغاز جنگ می‌گذشت، حسنی مبارک به من گفت آقای متکی اسرائیلی‌ها هفته گذشته اینجا بودند و آمدند به ما بگویند که پیروز جنگ هستند و من به آنها گفتم شما در این جنگ شکست می‌خورید - این را حسنی مبارک گفت - چون مقابلتان چریکی می‌جنگدد و شما آنها را نمی‌بینید.

روز پانزدهم جنگ بود که به لبنان سفر کردم و حزب‌الله خطوط تلفنی را به تمام سنگرها در سراسر لبنان کشیده بود و یک خط هم به سفارت ایران در بیروت داده بود و من با این خط سفارت با سید حسن نصرالله تماس گرفتم و از او پرسیدم فضا چگونه است؟ پاسخ داد آقای متکی ما قطعاً و به حول قوه الهی پیروز این جنگ هستیم. سردار سلیمانی کنار ایشان بود و با او هم تلفنی صحبت کردم و همین نکته را تأیید کرد. وقتی فردای آن روز نزد آقای سنیوره نخست‌وزیر وقت لبنان رفتم گفت که آقای وزیر این ششمین یا هفتمین بار است که اسرائیل به کشور ما حمله می‌کند و گاهی تا بیروت پیش می‌آمد و در جواب به او گفتم آقای نخست‌وزیر ان‌شاءالله این آخرین تجاوز اسرائیل به لبنان خواهد بود. امروز 17 سال از آن صحبت می‌گذرد و اسرائیلی‌ها دیگر جرئت نکردند به لبنان حمله کنند.

حسنی مبارک به من گفت که آقای متکی خیابان‌های قاهره را مشاهده کرده‌اید که مردم پشت خودروهایشان نوشته‌اند «نصرالله سیدالعرب» و برای من این کلمات خیلی جالب بود.

جنایات امروز صهیونیست‌ها هرگز پوشاننده ابهت اقدام فلسطینی‌ها نخواهد شد زیرا این اقدام ثبت شده و در محافل آمریکایی و در جاهای مختلف دارند بررسی می‌کنند که این اتفاق چه بوده و هنوز در شوک هستند.

فلسطینیان می‌گویند که صهیونیست‌ها 75 سال است آنها را هر روز می‌کشند و در یک دوره 13 ساله 6700 نفر از ما را به شهادت رساندند و چون در این مدت عملیات‌های ما محدود و پراکنده بوده ما فقط توانستیم 315 نفر از اینها را بکشیم ولی در عملیات طوفان الاقصی اینها موفق شدند در یک روز 1500 نفر از صهیونیست‌ها را بکشند اتفاقی که صهیونیست‌ها حاضر بودند برای یک نفرشان ده‌ها و صدها اسیر را آزاد کنند؛ لذا شوکی که به رژیم صهیونیستی وارد شده قابل جمع کردن نیست و بنابراین باید به حماس با همه وجود درود فرستاد.

جنایات وحشیانه رژیم صهیونیستی باید در دنیا محکوم شود ولی متأسفانه سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بشری این کار را انجام نمی‌دهند و پرونده ننگ‌آلودی را از خود به جای می‌گذارند. دبیرکل سازمان ملل فقط حرف می‌زند در صورتی که دبیرکل باید سینه چاک کند و باید از این جنایت دامن تهی کند ولی به آلت دست غرب تبدیل شده است و به همین دلیل است که من می‌گویم اینها دارند میخ به تابوت تمدن غرب می‌زنند و این غرب است که تاوان بمباران بیمارستان معمدانی را می‌دهد.

ایکنا: به عنوان سؤال پایانی، قشر نخبه و دانشگاهی ما در این شرایط چه نقشی می‌توانند داشته باشند؟

هر قشری قشر متقارن خودش را در دنیا پیدا می‌کند. نخبگان با نخبگان دنیا و دانشگاهیان با دانشگاهیان دنیا و الان بعضی از محافل در حال مکاتبه با سازمان‌های بین‌المللی هستند. من فکر می‌کنم دانشگاهیان ما منطق قوی دارند و باید به دانشجویان کشورهای خارجی به ویژه غرب پیام طوفان الاقصی را برسانند و لازم است در این راستا حرکتشان را منسجم کنند و این حرکت نباید متوقف شود. در ایران حرکتی آغاز شده که جوانان برای رفتن به فلسطین اعلام آمادگی می‌کنند.

در آغاز دولت نهم که گفتمان جدیدی روی کار آمد، از سفیرمان در یونسکو دعوت کردم به تهران بیاید و از او خواستم گفتمان روشنفکری را که در فرانسه مستقر بود راه بیندازد و گروه‌هایی از اساتید ما به غرب و فرانسه بیایند و با اساتید آنجا صحبت کنند که کوتوله‌های سیاسی شما چرا این برخورد را می‌کنند. مردم ما در انتخابات سال 84 به گزینه دیگری رأی دادند و پیامشان هم خیلی روشن است و آن پیام این است که خواستند به شما یعنی غرب بگویند نه! هشت سال دولت دیگری در سر کار بود و سعی کرد با شما کنار بیاید اما شما فقط به آن لبخند تحویل دادید و هیچ یک از پرونده‌ها و اتهامات به ایران را از سازمان‌های بین‌المللی حذف نکردید و لذا من از سفیرمان در یونسکو خواستم که در این باره روشنفکران ما ر ا به روشنفکران غربی وصل کند.

امروز شاهد هستیم برخی کسانی که بنایشان در هر سنگری چه مجلس و چه دانشگاه، مخالفت بود، در قضیه فلسطین می‌گویند اگر لازم شود به غزه می‌رویم و این یک تحول بسیار بزرگی است.

همچنین باید یک حرکت منسجم میان نخبگان شکل بگیرد و این حرکت نباید متوقف شود. همچنین اگر دولت‌ها در نهایت بی‌عزمی از این اتفاقات عبور می‌کنند ملت‌ها وارد صحنه شوند؛ مثلاً اگر آمریکا، انگلیس و فرانسه قطعنامه‌های ضدصهیونیستی را وتو می‌کنند بهتر است در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب برسد هرچند ضمانت اجرایی ندارد ولی به هر حال اثرگذار و گویای افکار عمومی جهان خواهد بود.