تقویت اکوسیستم کتاب با فعالیت زنجیره‌های مؤثر در نشر
سیاوش صلواتیان گفت: جشنواره بیست‌ویکم طیف وسیعی از مخاطبان را در نظر می‌گیرد و به تمامی زنجیره‌های اثرگذار در نشر و کتاب کشور اعلام می‌کنیم که رسانه‌هایی را در اختیار دارند که می‌توانند از آنها استفاده و اکوسیستم کتاب کشور را تقویت کنند.
به گزارش ایکنا به نقل از ستاد خبری جشنواره کتاب و رسانه؛ این جشنواره که تاکنون بیست دوره برگزار شده است، یکی از رویدادهای شناخته‌شده در حوزه رسانه و کتاب است و مأموریت و رسالت خود را شناسایی، حمایت، ترغیب و ترویج فعالیت‌های رسانه‌ای موفقی می‌داند که به نحوی در خدمت کتاب، کتابخوانی و صنعت نشر کشور بوده است.
سیاوش صلواتیان، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما، به عنوان دبیر بیست‌ویکمین دوره جشنواره کتاب و رسانه انتخاب شده است. سابقه او در فعالیت‌های رسانه‌ای، مسئولان خانه کتاب را مجاب کرده است که دبیری علمی این جشنواره را به او بسپارند. تاکنون از صلواتیان کتاب‌های «رسانه‌ها و مدیریت بحران»، «منابع و بانک‌های اطلاعاتی فیلم‌های سینمای ایران»، «جریان‌سازی سه پدیده رسانه‌ای»، «آینده‌نگاری رسانه‌ها»، «تاب‌آوری سازمانی خبرگزاری‌های ایران» و «مدیریت رسانه‌ای بلایای طبیعی محلی با رویکرد به نقش شبکه‌های استانی صدا و سیما» منتشر شده است. وی دبیر بیستمین دوره جشنواره کتاب و رسانه نیز بوده است.
در این گفت‌وگو، ایبنا درباره رویکردها، اهداف و شیوه‌های اجرایی بیست‌ویکمین دوره جشنواره کتاب و رسانه با ایشان صحبت کرده است.
سال گذشته جشنواره تغییرات ویژه‌ای را تجربه کرد؛ اهداف و رویکردهای جشنواره کتاب و رسانه به‌کلی تغییر کرد و این امر منجر به تحولی جدی در برگزاری این جشنواره شد. آیا امسال قصد دارید در رویکردها و اهداف جشنواره تغییراتی را ایجاد کنید؟
سال گذشته برای جشنواره کتاب و رسانه، سالی ویژه بود. همه‌گیری کرونا منجر به وقفه‌ای دوساله در برگزاری جشنواره شده بود و با مشورت با خانه کتاب به این نتیجه رسیدیم که این وقفه بهترین فرصت را برای تغییر رویکردها و اهداف و همچنین اصلاح آنها فراهم می‌آورد. تغییراتی که ایجاد شد نتایج خوبی را به‌دنبال داشت؛ به همین دلیل در دوره بیست‌ویکم تصمیم بر این است که رویکردهای تدوین‌شده در دوره بیستم را تثبیت کنیم. در واقع هدف اصلی در جشنواره کتاب و رسانه بیست‌ویکم این است که جشنواره کتاب و رسانه جایگاه خود را به عنوان یکی از ارکان اصلی در اکوسیستم کتاب و رسانه کشور تحکیم کند. رویکردهایی که سال گذشته تدوین شدند امسال نیز در جشنواره به آنها پرداخته می‌شود؛ آینده‌نگری، مردم‌محوری، تعامل دوسویه و توجه به ظرفیت‌های رسانه‌ای در زمینه کتاب و نشر.
در دوره بیستم جشنواره رویکرد آینده‌نگری ناظر به حمایت از تولیدکنندگان محتوای رسانه‌ای در حوزه کتاب بود. امسال این رویکرد را چگونه تأمین می‌کنید؟
یکی از مسائلی که سال گذشته با آن مواجه شدیم این بود که جشنواره صرفاً آثاری را مورد توجه قرار می‌داد که در بازه زمانی یک سال پیش از برگزاری جشنواره تولید می‌شدند. این رویکرد بسیار خوب بود اما منجر به شکل‌گیری تولیدکنندگان محتوای جدید نمی‌شود. بال اصلی جشنواره در تمامی سال‌های برگزاری خبرنگارانی بودند که در حوزه کتاب و رسانه تولید محتوا کرده بودند. رویکرد آینده‌نگری ما را قادر می‌کرد که بتوانیم از تولید محتوا در حوزه کتاب حمایت کنیم. اتفاقی که در سال گذشته با رویداد ایده‌پردازی اجرا شد و نتایج مطلوب بسیاری داشت.
در سال جاری هم این رویداد را برگزار می‌کنید و آیا هم‌زمان با جشنواره است؟
این رویداد برگزار خواهد شد، اما وسعت شمول شرکت‌کنندگان را گسترش دادیم و جز با نگاه نسلی نمی‌توان تغییرات شگرفی در اکوسیستم کتاب ایجاد کرد و با فراخوان ایده‌پردازی برای دانش‌آموزان و ترغیب آنها به تولید اثر رسانه‌ای در حوزه کتاب، به دنبال تربیت نسل جدیدی هستیم که با رسانه‌های جدید به خوبی آشنایی دارند و می‌توانند در حوزه کتاب تولید محتوا کنند. به همین دلیل رویداد ایده‌پردازی جشنواره کتاب و رسانه بیست‌ویکم برای دانش‌آموزان برگزار خواهد شد، اما از نظر زمانی تصمیم خانه کتاب این است که آغاز رویداد ایده‌پردازی هم‌زمان با اختتامیه جشنواره کتاب و رسانه باشد تا بتوانیم اکوسیستم نشر و کتاب کشور را فعال نگاه داریم.
بنا بر مقدماتی که پیش از این اشاره کردید، آیا تغییری در بخش‌های رقابتی جشنواره کتاب و رسانه ایجاد شده است؟
بخش رقابتی به همان شیوه سابق برگزار خواهد شد؛ با این تفاوت که در سال گذشته و به‌دلیل وقفه‌ای که در برگزاری جشنواره روی داده بود، بازه انتشار آثار ارسالی دو سال را در بر می‌گرفت و امسال تنها آثاری مورد پذیرش خواهند بود که از اول مهر ۱۴۰۱ تا سی‌ویکم شهریور ۱۴۰۲ منتشر شده بودند. بخش‌های رقابتی مانند سال‌های گذشته در هر سه حوزه مطبوعات و خبرگزاری‌ها، رسانه‌های دیداری و شنیداری و رسانه‌های اجتماعی هستند و تمامی قالب‌های تولیدی در این سه حوزه می‌توانند به بخش رقابتی ارسال شوند و محدودیتی در قالب پذیرشی اثر نداریم.
حفظ خط‌مشی کلی طراحی‌شده در جشنواره تصمیمی دقیق است که خانه کتاب آن را اتخاذ کرده است. جوایز ویژه هم به همین صورت حفظ شده‌اند؟
جوایز ویژه با توجه به وضعیت اکوسیستم نشر و کتاب کشور در فاصله دو جشنواره انتخاب می‌شوند. یکی از خلأهایی که امسال با بررسی این اکوسیستم با آن مواجه شدیم این بود که به‌دلیل توسعه فروشگاه‌های کتاب مجازی و ورود فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ به کتاب، توجه به ویترین کتابفروشی‌های فیزیکی به‌عنوان رسانه‌ای برای تبلیغ کتاب‌هایی خاص پایین است. با شناسایی این خلأ تصمیم گرفتیم که جایزه ویژه‌ای را به بهترین ویترین‌های کتابفروشی اختصاص دهیم. به‌دلیل اهمیتی که این جایزه برای ما داشت و نیاز داشتیم که توجه رسانه‌ای ویژه‌ای را برای این بخش صرف کنیم، ناگزیر به حذف جایزه رسانه فعال در نشر شدیم. دو جایزه ناشر فعال در استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای و شخصیت رسانه‌ای کتاب در این جشنواره حفظ شده‌اند. بنابراین در دوره بیست‌ویکم جشنواره کتاب و رسانه سه جایزه ویژه اهدا خواهد شد.
سازوکار اهدای جایزه ویژه به بهترین ویترین‌های کتابفروشی به چه صورت است؟
هم‌زمان با انتشار فراخوان، کتابفروشیها می‌توانند تصاویر ویترین‌های خود را که برای معرفی یک کتاب مشخص یا موضوع مرتبط به کتاب مشخص طراحی شده است، به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند. در صورت دریافت آثار در این بخش و مشارکت کتابفروشیها داوری این بخش را به مردم واگذار می‌کنیم؛ زیرا این ویترین‌ها مستقیماً با مردم در ارتباط هستند و مخاطبان بلاواسطه این رسانه مردم هستند. در تلفیق با رویکرد مردم‌محوری، پس از انتخاب آثار توسط هیئت انتخاب بهترین تصاویر بر روی سایت قرار می‌گیرد و مردم با رأی به آنها می‌توانند بهترین ویترین را از نظر خود انتخاب کنند. به این طریق می‌توانیم به ویترین‌ها کمک کنیم تا ضمن اطلاع از اهمیت ویترین‌ها در جذب مخاطب، ذائقه مخاطب را در استفاده از این رسانه دریابند.
بنابراین جشنواره بیست‌ویکم طیف وسیعی از مخاطبان را در نظر می‌گیرد.
دقیقاً؛ انگیزه‌بخش ما در این تغییر این بود که به تمامی زنجیره‌های اثرگذار در نشر و کتاب کشور -از ناشران، اصحاب رسانه، مخاطبان و فروشگاه‌داران- اعلام کنیم که هر کدام از آنها رسانه‌هایی در اختیار دارند که می‌توانند از آنها استفاده و اکوسیستم کتاب کشور را تقویت کنند.
دریافت اثر و شیوه داوری و انتخاب آثار چگونه خواهد بود؟
پذیرش آثار در این جشنواره از بیستم آبان تا پنجم آذر صورت خواهد گرفت. صاحبان اثر می‌توانند آثاری را که از یکم مهر سال ۱۴۰۱ تا سی‌ویکم شهریور ۱۴۰۲ در هر کدام از قالب‌ها و بسترها منتشر شده‌است در سایت جشنواره به آدرس resane.ketab.ir بارگذاری کنند. سپس دبیرخانه جشنواره ضمن بررسی اطلاعات صاحبان اثر و رفع نواقص اطلاعات، آنها را در اختیار هیئت انتخاب قرار می‌دهد و فرایند داوری آثار آغاز خواهد شد. داوران بر اساس فرم‌های داوری، آثار را بررسی خواهند کرد و در نهایت برگزیدگان هر بخش مشخص و در اختتامیه جشنواره اعلام خواهند شد.
انتهای پیام
