کتاب «حماسه ایمان»؛ بررسی علمی اختلال استرس بر پایه مطالعه بر رزمندگان

زندگی آدمی از آغاز تولد تا لحظه مرگ با پدیده‌ها و رخدادهای فراوانی رو به روست؛ برخی از این پدیده‌ها با مشکلاتی همراه هستند که تأثیرات مخربی بر فرد و برخی دیگر آسیب‌هایی را بر پیکره جامعه وارد می‌کنند. گاهی برخی از این پدیده‌ها بیش از سطح تحمل افراد بوده و منجر به بروز  اختلال‌های جسمی و روانی می‌شود. جنگ یکی از این پدیده‌هاست که مشکلات و عواقب ناشی از آن هم به فرد و هم بر اجتماع آسیب می‌رساند.

از عوارض هر جنگی بروز مشکلات جسمی و روانی برای فرد یا افراد درگیر است که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با آن درگیر هستند. یکی از مهم‌ترین مشکلات ناشی از جنگ برای افراد درگیر با آن ابتلا به اختلال استرس پس از حادثه است. سجاد سلیمانی، دکترای روانشناسی بالینی دارد که از حدود 10 سال گذشته وارد عرصه نویسندگی می‌شود و با بررسی علمی و روانی حادثه جنگ و مدافعان حرم، به تأثیر ایمان در نحوه رویارویی آنها با حوادث جنگ می‌پردازد که خود روشی نو و جدید در شیوه نگارش است.

سجاد سلیمانی، نویسنده کتاب «حماسه ایمان» در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با بیان اینکه این کتاب در دو بخش علمی و خاطره‌نگاری تدوین شده است، اظهار کرد: بخش اول کتاب یک بخش پژوهشی و علمی است که به استرس پس از سانحه می‌پردازد، در بخش دیگر به تأثیر مذهب در چگونگی رویارویی با این سانحه (جنگ) پرداخته شده است.

وی ادامه داد: کتاب حاضر ترکیبی است از تخصص و تعهد که در آن به بررسی علمی اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و رابطه معکوس آن با روحیات معنوی و باورهای ناب مذهبی می‌‌پردازد. این جستار با بررسی موردی بر روی رزمندگان اسلام (مدافع حرم) به عنوان تیپ‌های شخصیتی ایمانی و جهادی در راستای تأکید بر رابطه اشاره شده، نشان داده است که چگونه خودآگاهی و خودشناسی مبتنی بر ایمان مذهبی می‌تواند فرد را در برابر رویدادهای بسیار ناگوار (تروماتیک) خنثی کرده و یا آسیب‌های این نوع رویدادها را در مقایسه با افرادی که از آرامش قلبی کافی و برخاسته از مذهب برخوردار نیستند به حداقل برساند.

سلیمانی تصریح کرد: در فصل بعدی از کتاب که اشاره به خاطرات دارد قصد بر این نیست که تمامی اتفاقات و رویدادها همراه با جزئیات به قلم درآید بلکه تلاش شده تجاربی از مدافعان حرم در سوریه که خیلی از رزمندگان آن را لمس کرده و استرس‌های وارده در این رویداد را در پرتو ایمان ناب از سر گذرانده‌اند به تصویر کشیده شود. رویدادهایی که شرح داده می‌شود، تنها شرح حالی از چند تن از مدافعان حرم است. چند نمونه کوچک از گروهی بسیار، به بیان دیگر، این خاطرات به سختی‌ها و مشقت‌های بزرگ هنگام جنگ، ناراحتی‌ها و در مقابل آن به قدرت ایمان، باورها و ارزش‌ها در کنار هم می‌پردازد.

نویسنده کتاب حماسه ایمان به اهداف خود از نگارش این کتاب پرداخت و گفت: درصدد بودم در پرتو رشته خود در روانشناسی تجارب بزرگ‌مردانی که در این میدان حضور داشتند، بشکافم و کسانی که این تجارب سخت، استرس‌زا و وحشتناک اما شیرین را تجربه کرده‌اند به تصویر بکشم تا دیگران هم بتوانند هر چند اندک درکی از این احساس‌ها داشته باشند. به عبارتی این کتاب تلاشی برای ارائه یک پژوهش روانشناسانه سخت و دشوار است، چراکه باید بی‌طرفی خاصی داشته باشیم و این کتاب حاصل تجارب عینی و واقعی بوده و تصاویری نایاب و تکرار نشدنی را به تصویر می‌کشد.

وی تأکید کرد: در حقیقت با نگارش این کتاب می‌خواهیم به خواننده نشان دهیم که بسیاری از مشکلات روحی و روانی که دامن‌گیر ما می‌شود با نگاه مثبت به زندگی و مذهب ارتباط مستقیم دارد. علاوه بر اینکه در بخش اول کتاب از منظر روانشناسی به تأثیر ایمان در حادثه‌ای همچون جنگ می‌پردازیم، در بخش دوم نیز با خاطره‌نگاری بیش از شش نفر از رزمندگان مدافع حرم، تأثیر ایمان و رابطه معکوس آن با استرس جنگ در این خاطرات به خوبی به مخاطب نشان داده می‌شود.

تأثیر ایمان در جنگ مورد توجه نویسندگان قرار بگیرد

نویسنده کتاب حماسه ایمان تأکید کرد: نویسندگان با مطالعه کتاب حماسه ایمان قطعاً برای کار کردن در این راستا تشویق خواهند شد، چراکه کتاب‌های کمی با این خط و مشی نگاشته شده است، لازم است نویسندگان علاوه بر خاطره‌نگاری بخش تحلیل علمی را نیز در کتب خود اضافه کنند.

سلیمانی با بیان اینکه نگارش این کتاب بیش از شش سال زمان برده است، افزود: نقطه قوت این کتاب علاوه بر تحلیل علمی، بیان خاطراتی از رزمندگان مدافع حرم است که کتاب را زنده‌تر کرده و به‌صورت عینی مباحث علمی و روانشناسی که در فصل اول بیان شده را به اثبات می‌رساند.

وی درباره علت انتخاب عنوان برای این کتاب گفت: وقتی انسان در حادثه‌ای همچون جنگ قرار می‌گیرد با این پیش‌بینی وارد این حوزه می‌شود که ممکن است با صحنه‌های خوف‌آور مواجه شود و این مطلب ترس از این حادثه را دو برابر می‌کند، کتاب حماسه ایمان به مخاطب می‌گوید که چگونه با داشتن ایمان می‌توان بر این ترس فائق آمد و در حقیقت اثر ایمان همچون حماسه‌ای است که این ترس را خاموش می‌کند.

سلیمانی اظهار کرد: برای تدوین و نگارش بخش علمی کتاب منابع داخلی و خارجی و همچنین کتاب‌های دفاع مقدس مطالعه شده و از مقالات بسیاری برای تدوین این بخش کمک گرفتم که در انتهای کتاب به آن اشاره شده است. نگارش این کتاب از سال 1396 آغاز شده بود که چند ماه پیش توسط انتشارات حماسه ماندگار اداره‌کل حفظ آثار به چاپ رسید. امید است نویسندگان با مطالعه این کتاب، در نگارش کتاب‌‌های خود فقط به خاطره‌نگاری بسنده نکنند.

وی بیان کرد: این کتاب روش جدیدی از نگارش است که از منظر علمی به این موضوع می‌پردازد که شهدا و ایثارگرانی که همواره ما از آنها تعریف و تمجید می‌‌کنیم چگونه به این جایگاه رسیده‌اند و ایمان چه تأثیری در عملکرد ایشان نهاده بود.

این نویسنده همدانی گفت: علاوه بر کتاب حماسه ایمان، کتاب «اولین خشت‌های کج زندگی» را نیز به نگارش درآورده‌ام، این کتاب طرحواره ناسازگار بدبینی و شک را مورد بررسی قرار می‌دهد. کتاب دردهای آشنا نیز دیگر کتاب نگارش شده از بنده است که در زمینه مسائل و مشکلات زناشویی به ویژه علت‌های خیانت نگاشته شده است.