استناد تکفیری‌ها به روایات بی‌اعتبار برای کشتار مسلمانان
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: ابن تیمیه بر اساس روایات، تعریفی از توحید ارائه می‌دهد که باعث می‌شود بسیاری از مسلمانان که ما آنها را موحد می‌دانیم از دایره توحید خارج شوند و طبیعتاً وقتی شخصی موحد نباشد بدین معنی است که کافر یا مشرک و از نظر اینها حکم وی قتل است.
حادثه تروریستی اخیر در استان کرمان، در سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی و شهادت جمع زیادی از هم‌وطنان بی‌گناه که بخش زیادی از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دادند، مجددا این سؤال را در اذهان عمومی مطرح کرد که چه چیزی باعث می‌شود اشخاصی که ادعای مسلمانی هم دارند تعداد دیگری از مسلمانان بی‌گناه را بدین شکل به شهادت برسانند. این در حالی است که تروریسم از منظر دین اسلام محکوم است و قطعاً چنین افرادی با استفاده از تفاسیر نادرست از اسلام و قرآن کریم، و البته همسویی با دشمنان اسلام و تشیع دست به چنین جنایاتی می‌زنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین امیر جوان‌آراسته؛ عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا به این موضوع پرداخته است که ریشه تفکر تکفیری از کجا ناشی شده و چرا عده‌ای که ادعای مسلمانی دارند به سادگی دست به کشتن دیگر مسلمانان می‌زنند.
حاصل گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
نکته اصلی درباره اندیشه‌های داعش این است که وقتی خاستگاه آن را بررسی میکنیم متوجه می‌شویم که ریشه در اندیشه ابن تیمیه دارد که اندیشه‌ای افراطی است و به‌گونه‌ای اسلام را تفسیر می‌کند که بسیاری از مسلمانان فعلی از دامنه اسلام خارج می‌شوند. به تعبیری دیگر، تیغ تکفیرِ ابن تیمیه، غیر از خودشان، تمام مسلمانان دیگر را در برمی‌گیرد. در این نگاه، تعریفی از توحید میکنند که بسیار بسته و با استفاده از برخی از روایات شاذ است که البته بسیاری از اهل سنت آن روایات را معتبر ندانسته و به آن استناد نمی‌کنند.
استناد داعش به روایات بسیار ضعیف
ابن تیمیه بر اساس یک روایات، تعریفی از توحید ارائه می‌دهد که باعث می‌شود بسیاری از مسلمانان که ما آنها را موحد می‌دانیم از دایره توحید خارج شوند و طبیعتاً وقتی شخصی موحد نباشد بدین معنی است که کافر یا مشرک است و حکم وی هم قتل است. حال سؤال این است که چرا داعش و گروه‌های جهادی سلفی دیگر، گرفتار چنین تفکری شده‌اند و بعضا بین خودشان هم درگیری اتفاق می‌افتد چون خودشان را هم نمی‌پذیرند و برچسب تکفیر را به گروه‌های سلفی دیگر می‌زنند؟ علت تأکید بسیار زیادی است که اینها بر مسئله نقل و رد عقل دارند لذا وقتی با روایات بسیار ضعیفی هم مواجه می‌شوند به آن استناد میکنند.
ما در فرهنگ شیعی تأکید میکنیم که پیامبر اسلام(ص) فرمودند بعد از من، قرآن و اهل بیت(ع) را در نظر داشته باشید چون اهل بیت(ع) مفسر قرآن هستند اما وقتی تفسیری از آیات قرآن ارائه می‌دهیم که برداشت خودمان است نتیجه‌اش همین است. باید در نظر داشته باشیم اهل بیت(ع) که قرآن ناطق هستند توحید را چگونه معرفی میکنند چراکه در این صورت با توحیدی معتدل و صحیح مواجه شده و انسان‌های موحدی را تعریف میکنیم که ممکن است در برخی از فروع با آنها اختلاف نظرهایی هم داشته باشیم اما این باعث نمی‌شود آنها را از عرصه ایمان و اسلام خارج کنیم و به راحتی بگوییم مشرک هستند و مهدور‌الدم بودن آنها را اثبات کنیم و بگوییم در حال پاک کردنِ عرصه از شرک هستیم.
ارائه اسلام بسیار سطحی توسط داعش
در اندیشه‌های اسلامی ممکن است در جاهایی هم مشاهده کنیم که پیامبر(ص) فرموده باشند شخصی را هر جا یافتید بکشید اما باید توجه داشت که اینها انسان‌های مهدور‌الدمی بودند که علیه هویت اسلام اقدام کرده یا ممکن است قتلی انجام داده باشند. حتی در مواردی در تاریخ وجود دارد که همین افراد در نزد پیامبر(ص) ابراز پشیمانی و توبه کردند و آن حکم در مورد آنها برداشته شد چراکه در اسلام، کشتن افرادی که وضعیت دفاعی ندارند حرام است و در فقه شیعه، برخی بزرگان این نکته را از ضروریات دین می‌دانند. نکته دیگر اینکه اگر در قرآن گفته شده مشرکان را هر کجا یافتید بکشید، باید شرایط آن را هم در نظر گرفت ازجمله اینکه این جنگ کجا باشد؟ چگونه آغاز شده باشد؟ آیا به صورت ابتدایی می‌توانیم این کار را انجام دهیم یا خیر؟ بنابراین در این مورد جزئیاتی وجود دارد که باید در نظر گرفت نه اینکه به راحتی هرکسی را به عنوان مشرک معرفی کرده و اعلام کنیم او قابل کشتن است.
در فضای شیعی، نگاه استقلالی نسبت به امامان نداریم چون‌که در قرآن هم آمده در محضر خدا، با وسیله وارد شوید بنابراین اگر ما چیزی از امام می‌خواهیم به این علت است که معتقدیم خداوند عنایت ویژه‌ای به آنها کرده و اینها نزد خداوند آبرومند هستند و اگر ما از آنها چیزی بخواهیم خداوند خواسته ما را به خاطر حرمتی که نزد او دارند رد نمی‌کند نه اینکه اینها بدون خواست الهی، هرچه بخواهند در عالم انجام دهند. متأسفانه گروه‌های تروریستی تکفیری با استناد به برخی روایات نامعتبر، مواردی همانند شفاعت، زیارت، تبرک جستن و ساختن بنا روی قبور را رد کرده و هرکسی که به این موارد توجه کند را به راحتی قابل کشتن می‌دانند و هیچ محدودیتی برای کشتن چنین افرادی قائل نیستند و معتقدند کسی که چنین کاری انجام دهد جایگاه والایی در نزد پیامبر اسلام(ص) دارد و اگر هم خودش کشته شود قطعاً همنشین پیامبر(ص) خواهد بود اما این یک ذهنیت ساده است و اسلامی بسیار سطحی ارائه می‌دهد و به همین دلیل است که متأسفانه مشاهده میکنیم بعضاً اقبالی هم به این نوع اسلام وجود دارد.
وقتی جلوه‌هایی از این نوع اسلام بروز و ظهور می‌کند متأسفانه مورد توجه دشمنان اسلام هم قرار می‌گیرد چون هر اقدامی که باعث تضعیف اسلام و بدنام شدن آن و طبیعتا کاهش اقبال به اسلام در نگاه جهانی شود برای مخالفان دین اسلام جذاب خواهد بود و درنتیجه آنها به اشکال مختلف از چنین اسلامی حمایت و آتش اختلاف را شعله‌ور میکنند. الان در بسیاری از نقاط دنیا این‌گونه تصویرسازی می‌کند که ظاهر و باطن اسلام همین است و اگر گروه‌هایی از مسلمانان وجود دارند که این‌گونه عمل نمی‌کنند ملاحظاتی دارند وگرنه اندیشه همه آنها هم همین است.
لزوم تبیین عقلانی اسلام
رهبر معظم انقلاب دائما اشاره میکنند که قرآن فرموده است پیامبر شما، پیامبر رحمت و دین شما دین رحمت است و این جنبه باید در زمانه فعلی برجسته شود. مثلاً کاری همانند فیلم مجید مجیدی که درباره پیامبر(ص) ساخته شد اقدامی ارزنده و برخلاف فیلم محمد رسول‌الله، اثر مصطفی عقاد است که بر جنگ‌های پیامبر(ص) تأکید دارد؛ هرچند در آن فیلم مجیدی اقدامات حضرت علی(ع) و دفاع وی از اسلام برجسته شده اما فیلم مصطفی عقاد بیشتر اسلام را دین خشونت و خونریزی معرفی می‌کند. فیلم آقای مجیدی تماما لطافت اسلام و پیامبر(ص) را نشان می‌دهد که مایه شکوفایی، مهربانی، شادی و برکت است. در اینجا تأکید می‌شود که ممکن است گاهی جنگی هم رخ دهد اما در موارد ضرورت و آخرین راهکار است بنابراین باید تلقی خشونت‌محوری که نسبت به اسلام وجود دارد را تصحیح و تعدیل کنیم.
وظیفه عمده ما امروزه همین است که تبیینی عقلانی و روشن از اسلام داشته باشیم و تا جایی که می‌توانیم در قالب مقالات، همایش‌های بین‌المللی، آثار هنری و ... که مرز و زبان نمی‌شناسند، وجود مبارک پیامبر(ص) که محور اسلام است و دغدغه‌های این دین برای انسان را به نحو احسن معرفی کنیم. چنین اقداماتی به میزان زیادی باعث کم شدن توجهات به گروه‌هایی همانند داعش می‌شود. از سوی دیگر باید نشان دهیم که عموم مسلمانان با این نوع گرایش‌ها مخالف بوده و داعش از نظر مسلمانان، جزئی از اسلام نبوده و آموزه‌های آنها قابل تطبیق با معارف اسلامی نیست اما متأسفانه چون رسانه‌ها در اختیار کسانی است که دوست دارند اسلام در قالب همین خشونت‌ها دیده شود مقداری کار ما دشوار است ولی چنین کاری ناشدنی نیست و وظیفه داریم در این عرصه‌ها به‌خوبی ورود پیدا کنیم.
انتهای پیام
