دولت‌ها نگاه حداکثری به مهدویت در سیاست ندارند

به گزارش خبرنگار ایکنا، سیدمجید مطهری نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق‌ (ع) در وبینار «تغییرات اجتماعی ایران آینده در مواجهه با پیوستار تمدنی انقلاب اسلامی» از  سلسله نشست‌های جامعه آینده؛ ایران قوی که امروز اول اسفندماه برگزار شد، با اشاره به نظریاتی که در خصوص انقلاب اسلامی وجود دارد، گفت: با وقوع انقلاب اسلامی نظریات انقلاب‌ها، گشایش ویژه‌ای پیدا کرد و مفاهیم گسترده‌تری از سوی اندیشمندان ایرانی و خارجی مورد بررسی قرار گرفت چرا که انقلاب اسلامی تمام گزاره‌های یک انقلاب را در طول تاریخ به همراه خود دارد.

وی افزود: در خصوص انقلاب اسلامی شاید گفت‌وگوهای جدی‌تری مورد توجه قرار نگرفت و دچار نوعی تحلیل نظری صرف شده‌ایم، وقتی صحبت از انقلاب اسلامی می‌شود، آن را به عنوان یک پروژه تمام شده تاریخی و نسلی می‌بینند که تغییر نهاد قدرت را انجام داد، درحالی که دولت مدرن در ایران، قبل از انقلاب هم وجود داشت اما نهاد قدرت این دولت مدرن دچار تخریب شد و از یک نهاد سلطنتی موروثی وارد یک نهاد قدرت دموکراتیک شدیم که انتخابات به این دولت اضافه شد.

مطهری نژاد در خصوص چیستی انقلاب اسلامی اظهار کرد: اگر در رژیم پهلوی با سلطنت موروثی تمامیت خواه مواجه بودیم حال این قدرت تمامیت خواه تبدیل به یک ایدئولوژی مذهبی شده که حالا هرچه جلوتر می‌رویم با چالش‌های اخلاقی، حکمرانی و مشارکتی بیشتری روبه‌رو می‌شویم اما وقتی وارد تغییرات نظام اجتماعی می‌شویم تقلیل‌های جدی‌تری را میبینیم و به نتایجی که انقلاب اسلامی داشت صرفا یک نگاه تاریخی داریم در حالی که انقلاب باید به سمت تامین نیازهای منطبق با جهان امروز برود.

وی تصریح کرد: در سطح دیگری برخی تغییر نهاد قدرت را نقطه آغاز مطالعات انقلاب اسلامی قرار داده‌اند و وقتی وارد گفت و گوی اندیشمندان و رهبران انقلاب اسلامی می‌شوید صرفا آن را یک تغییر نهاد قدرت نمی‌دانند بلکه با رویکرد تحول‌گرایی اسلامی و با نگاه آینده نگر مبتنی بر اندیشه‌های وحیانی آن را تلقی می‌کنند، لذا صرفا انقلاب اسلامی را نباید با مؤلفه‌های یک انقلاب اجتماعی نگاه کنیم بلکه باید به سمت لایه‌های دیگری حرکت کنیم.

دولت‌ها همیشه انگاره انقلابی و مدرنتیه اسلامی را در پیش گرفته‌اند

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به سیاست دولت‌ها در این ۴۵ ساله انقلاب گفت: وقتی با نظام تمدنی انقلاب در این ۴۵ سال مواجه می‌شویم، متوجه این خواهیم شد که بین سیاست‌گذاری رهبران انقلاب و دولت‌هایش نقاط تعارض زیادی وجود دارد و دولت‌هایی که از دل گروه‌های سیاسی مختلف به وجود می‌اید، چشم‌انداز متفاوتی با رهبران انقلاب دارند و همیشه نگاهی به انگاره‌های انقلابی و مدرنیته اسلامی داشتند اما با همین نگاه هم اتفاق بزرگی شکل نگرفت و همیشه نتایج یکسان است.

وی افزود: اما چرا با وجود این نگاه همیشه نتایج یکسان بوده است؟ وقتی به سیاست‌های دولت‌ها نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم دولت‌ها دچار نوعی تقلیل‌گرایی هستند و درست است که برای انقلاب اسلامی و آینده مهدویت یک جایگاه مهمی قائل هستند اما این نگاه با سیاست‌هایشان تناسبی ندارد و دولت‌ها نگاه حداکثری برای مهدویت در سیاست قائل نیستند و صرفا در پی ساخت دولت مدرن هستند و هر چه در جامعه مدرن جهانی وجود دارد را سعی کرده‌اند وارد خود کنند از همین رو در یک فضای بی‌تعادلی ایستاده‌اند.

مطهری‌نژاد در خصوص نگاه دولت به مهدویت و سیاست گفت: وقتی به سمت ایجاد ساز و کارهای سیاسی و برنامه‌های جدی هم در خصوص مهدویت بخواهند بروند باز نمی‌توانند به این سو حرکت کننند چرا که از چیستی این مسیر تمدنی درکی ندارند و جای تعجب دارد که چرا یک اثر شایسته و عمیق در نسبت فرهنگ تمدن انقلاب اسلامی و نسبت آن با آینده مهدوی نداریم.

نگاه مهدوی و تناسب آن با انقلاب از ذهن مسئولین پاک شده است

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد که نگاه مهدوی و تناسب آن با انقلاب اسلامی از ذهن مسئولین پاک شده است و گفتمان دولت‌ها به سمت گفتمان خدمت رفته است که البته گفتمان خدمت مهم است اما نگاهش حداقلی است و نگاه دولت‌ها باید نگاه حرکت به سمت آرمان‌های انقلاب اسلامی باشد؛ گویی که با نگاهی تقلیل‌گرایانه مواجه هستیم، از این حیث که اندیشه خدمت از اندیشه آینده انقلاب اسلامی مهم‌تر است و اگر به همین نگاه خدمت اکتفا کنیم دچار رکود و ایستایی می‌شویم.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) با تشریح گفتمان‌هایی که در خصوص مهدویت وجود دارد، گفت: در حوزه انقلاب اسلامی و مهدویت صدها کتاب و تحلیل وجود دارد اما واقعا کتابی در خصوص نسبت بین انقلاب و مهدویت وجود ندارد و گویی که مهدویت و نسبت آن با انقلاب اسلامی را امری بعید می‌دانند اما در این بین اندیشمندانی نیز وجود دارد که بر اساس نشانه و روایت مهدویت را تحلیل می‌کنند.

وی در خصوص نگاه کسانی که به نشانه‌های مهدویت اعتقاد دارند، گفت: وقتی صرفا به نشانه‌های مهدویت اکتفا کنیم جامعه دچار نوعی سردرگمی می‌شود و این سوال پیش می‌آید پس چرا نتایج مهدویت به این جامعه منتهی شده است؟ پس در نتیجه نشانه‌گرایی به ما سردرگمی می‌دهد که نقدهای زیادی هم بر این اندیشه وارد است، البته نقد به این معنا نیست که انقلاب اسلامی را با مهدویت گره نزنیم.

مطهری‌نژاد ادامه داد: برای حل مسائل همیشه سعی داریم بر اساس یک سری چشم‌انداز حرکت کنیم و به روندهای پیش رو توجه داشته باشیم برای مثال اگر بخواهیم برنامه‌ریزی شهری کنیم بر اساس کارهایی که شهر به آن نیاز دارد برنامه‌ریزی می‌کنیم و برای مهدویت نیز همین روند در پیش گرفته شده است و ابتدا بر اساس نقایصی که وجود دارد تصویری ارائه شده و سپس سعی شده مفهوم مانند عدالت مورد توجه قرار گیرد.

عدالت تنها مفهوم مهدویت نیست

وی در خصوص لزوم نگاه جامع‌تر به مهدویت گفت: مطالعات قرآن عدالت در مهدویت را مهم می‌داند اما مفهوم عدالت تنها مفهوم مهدویت نیست بلکه گزاره‌های زیادی برای ایجاد مهدویت وجود دارد. لذا برای تحقق این امر باید از نگاه خطی فاصله بگیریم و در اینجا می‌توان گفت بدون اینکه تصویر درستی از جامعه و مهدویت و آخر‌الزمان داشته باشیم می‌خواهیم به سمت یک تصویر نظام‌مند حرکت کنیم که از این رو است که نمی‌توانیم بین انقلاب و مهدویت ارتباط برقرار کنیم.

مطهری‌نژاد در پایان اظهار کرد: بسیاری از شخصیت‌ها، انقلاب را جبهه حق و باطل می‌دانند این قضایایی که انقلاب را شکل داد به خوبی تبیین شده است اما تصویری از آینده انقلاب و مهدویت تببین نشده،‌ همچنین باید مطالعات قرآنی در فضای مهدویت شکل بگیرد و وقتی نگاه عمیق به قرآن داشته باشیم متوجه می‌شویم که در آن فریاد زده شده که بشر به سمت تعالی حرکت می‌کند و وقتی با ماجرای حضرت آدم مواجه می‌شویم با حضور انسان در این فضا و حرکت به سمت تعالی مواجه هستیم.