ویژگی‌های مسابقات بین‌المللی قرآن ایران + فیلم

چهلمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن ایران طی روزهای گذشته به همت سازمان اوقاف و امور خیریه در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی برگزار شد. پیرامون این مسابقات گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی خاموشی،‌ رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه انجام شد که مشروح آن در ادامه آمده است.

ایکنا – در ابتدا در مورد چهلمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن ایران بگویید که به چه صورت بود و آیا سطح برگزاری این رویداد توانست انتظارات شما و فعالان حوزه قرآن کریم را برآورده کند؟

در هر عرصه‌ای و از جمله در عرصه فعالیت‌های حوزه قرآن کریم هر چقدر کار کنیم به همان اندازه هم بهره آن را خواهیم برد. آنچه در مسابقات بین‌المللی قرآن ایران مشاهده کردید نتیجه فعالیت‌های مسئولان مرتبط با فعالیت‌های قرآنی در کشور بوده است. مسابقات قرآن نتیجه رقابت نخبگانی در عرصه‌‌های مختلف قرآنی است.

اگر مسابقات کشوری را برگزار می‌کنیم، نتیجه فعالیت‌های دارالقرآن‌ها، آموزش و پرورش،‌ آموزش عالی، حوزه‌های علمیه، مساجد و محافل مذهبی را دریافت می‌کنیم.

مسابقات بین‌المللی قرآن ایران ریشه تاریخی در جهان اسلام دارد، این مسابقات ویژگی‌های مختلفی دارد، اولین ویژگی ‌این رویداد این است که در 40 دوره، متوالی و بدون انقطاع برگزار شده است، یعنی در دوران کرونا که بسیاری از کشورها مسابقات خود را تعطیل کردند، مسابقات ایران برگزار شد.

دومین ویژگی مسابقات بین‌المللی قرآن ایران میزان شرکت‌کنندگان در این رویداد است. در این مسابقات شرکت‌کنندگانی از کشورهای اسلامی و حتی غیر اسلامی که میزبان جمعیتی از مسلمانان هستند و پرچم غیر اسلامی دارند، حضور می‌یابند و دیدید که امسال نیز به همین صورت بود. چهلمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن ایران از حیث تعداد متسابقان رکورد زد و بیش از 110 کشور نمایندگان خود را معرفی کردند.

بعد از ارزیابی‌های اولیه و برگزاری مرحله مقدماتی بیش از 90 شرکت‌کننده از 44 کشور به مرحله نهایی و حضوری راه یافتند. در نهایت هم بیش از 95 درصد از راه‌یافتگان به مرحله حضوری به ایران آمدند و رقابت یک هفته‌ای را برگزار کردند. البته برخی از شرکت‌کنندگان به خاطر مشکلاتی که برای آنها پدیدار شده بود نتوانستند به ایران سفر کنند و این کاملاً طبیعی است.

حضور این تعداد کشور در مسابقات ایران سبب شده است، این رویداد در جهان اسلام به عنوان یکی از مسابقات محوریِ جهانی در مسئله قرآن مطرح شود. باید این دستاورد را پاس بداریم، امروز بنده مسئول این مأموریت هستم در آینده هر کسی مسئولیت را در دست گیرد باید پرچم را بلندتر برافراشت و کیفیت را بالاتر از این به نمایش بگذارد. 

سال گذشته اعلام کردیم مسابقات را به صورت داوریِ برخط برگزار می‌کنیم، در این دوره دیدیم که داوری به لحظه صورت گرفت و کارنامه در لحظه به شرکت‌کنندگان داده شد. این باعث می‌شود اختلاف نظر و مسائلی از این دست به کمترین حد ممکن برسد. 

علاوه بر همه اینها یکی دیگر از کارهایی که امسال صورت گرفت بحث آموزش بود، امسال قبل از اینکه شرکت‌کنندگان وارد ایران شوند و حتی بعد از ورود به ایران و حضور در مسابقات، آموزش‌هایی را به آنها ارائه دادیم. این موضوع بسیار مورد استقبال واقع شد و وزن مسابقات را نیز بالاتر برد. از سوی دیگر مسابقات ایران از لحاظ کیفیت داوری رتبه‌ بسیار بالایی از خود به نمایش گذاشت. این مسیر باید به همین صورت ادامه پیدا کند. در جهان اسلام زبان وحدت ما قرآن است و حتی یک کلمه و یک حرف در مورد آن اختلاف نداریم و مفاهیم آن واحد است.

در تمام فِرق اسلامی، قرآن به عنوان کتاب محوری مورد پذیرش همه است. اگر ایران اسلامی پرچمدار فعالیت‌های قرآنی در حوزه‌‌های قرائت، حفظ، مفاهیم و سایر هنرهای قرآنی قرار گیرد مقداری به نقش خودمان در قبال این کتاب مقدس عمل کرده و واقف شده‌ایم؛ انقلاب اسلامی ایران که پرچمدار وحدت است و بر همین اساس این کتاب وحدت را محور فعالیت‌های قرآنی خود قرار داده است.

ایکنا – کارشناسان بر این باورند که مسابقات ایران از حیث فنی در بالاترین سطح نسبت به دیگر مسابقات قرار دارد، اما به نظر می‌رسد این فاصله از حیث میزان جوایز برعکس باشد، یعنی با وجود اینکه میزان جوایز امسال نسبت به سال قبل سه برابر شده است، همچنان میزان جوایز مسابقات ایران نسبت به دیگر مسابقات بین‌المللی فاصله معناداری پیدا کرده و این می‌تواند بر جذب قاریان و حافظان به این مسابقات اثرگذار باشد. آیا اوقاف برنامه‌ای برای توسعه مسابقات در این بخش دارد؟

میزان جوایز امسال نسبت به سال قبل افزایش چند برابری داشته و سعی شده است پرداخت فاخری برای نفرات برتر مسابقات در نظر گرفته شود. نکته‌ مهم این است که اقتصاد و امکانات ما باید در اینجا به فراخور حال خودمان باشد. امسال جایزه نفرات اول تا سوم جایزه فاخری بوده است. قول خواهم داد تا میزان جوایز سال آینده را افزایش دهیم. این افزایش به سبب اقتضائات، مطالبه‌ عمومی در این حوزه و اهتمام ویژه به نخبگان قرآنی خواهد بود. 

ایکنا – یکی دیگر از مطالباتی که در مورد مسابقات وجود داشته و در سال‌های مختلف طرح آن از سوی کارشناسان شدت و ضعف داشته، داشتن یک سالن اختصاصی برای برگزاری مسابقات قرآن از جمله مسابقات کشوری و بین‌المللی است. سازمان اوقاف و امور خیریه به عنوان نهاد برگزارکننده مسابقات ملی و بین‌المللی در ایران برنامه‌ای برای آن دارد؟ 

اصولاً در فضای کالبدی در حوزه فرهنگی، فضای کمی در جهان نداریم، همین سازه‌ای که مسابقات بین‌المللی قرآن در آن برگزار شد و از سوی دولت محترم در اختیار قرار گرفت، بهترین سالنی است که در کشور وجود دارد. 

از سوی دیگر امامزادگان زیادی در کشور هست که فضای کالبدی تعریف شده و محل مراجعه مردم در سطح وسیعی نیز هست، امسال مسابقات کشوری را در امامزاده‌ها متمرکز کردیم و هر سال این کار را خواهیم کرد. مساجد معظمی در ایران وجود دارد که می‌تواند محور فعالیت‌های قرآنی باشد. من به کشورهای زیادی رفته‌ام و مسابقات آن کشورها را از نزدیک دیده‌ام که در همین فضاها برگزار می‌شود. 

در اینکه باید یک مرکز عظیم قرآنی در شأن جمهوری اسلامی ایران داشته باشیم شکی نیست و این وظیفه دولت است. امیدواریم در زمانی که لازم بود این کار را انجام دهند. اگر هم ما موظف شدیم باید استعدادهای خودمان را جمع‌آوری کنیم تا این کار را انجام دهیم.

مطالبه داشتن یک مرکز قرآنی عظیم مطالبه بدی نیست و یک خواسته درخور توجه است، ان‌شاالله در زمان خود این کار صورت بگیرد، امکانات فعلی اجازه می‌دهد فضایی که در اختیار گرفته شده است را مورد استفاده قرار دهیم و می‌توانم بگویم همین فضا تقریباً در جهان جزء بهترین فضاهاست. 

ایکنا – بحث مردمی شدن فعالیت‌ها هم از دیگر مطالباتی هست که می‌توان در حوزه مسابقات ورود بیشتر و جدی‌تری به آن داشت. در این حوزه اقدامات خاصی در دست اجرا هست؟

مجموعه کارها و فعالیت‌های قرآنی را باید به سمت مردم ببریم؛ ما در بجنورد(محل برگزاری مرحله نهایی مسابقات سراسری قرآن سال 1402) این تجربه امتحان کردیم و تجربه خوبی هم بود. وقتی به سمت مردم رفتیم در اختتامیه چند هزار نفر حضور یافتند و این اتفاق برای بسیار نادر بود، اما اگر این برنامه‌ها را به سمت مردم ببریم و به سمت مردم حرکت کنیم این اتفاقات دیگر نادر نخواهد بود و از این دست اتفاقات پی در پی رخ خواهد افتاد.

در همین راستا امسال اختتامیه اولین دوره جشنواره تلاوت‌های تقلیدی را در یک استادیوم بزرگ و سرپوشیده برگزار کنیم تا مردم عظمت آن را احساس کنند، احساس می‌کنم این ورزشگاه مملو از جمعیت خواهد شد و این نمایش جدیدی از فعالیت‌های قرآنی خواهد بود. این جشنواره بین قاریان 12 تا 22 سال برگزار می‌شود و بسیار زیبا خواهد بود. جشنواره قرائت‌های تقلیدی نقطه شروعی برای آغاز اقبال و رغبت نسل جوان و نوجوان به سمت فراگیری حفظ، قرائت و زیبایی‌های هنری قرآن خواهد بود.

ایکنا – به عنوان آخرین سوال می‌خواهم در مورد نقش مسابقات در همه‌گیری فعالیت‌های قرآنی در جامعه سوال کنم، به نظر شما آیا مسابقات توانسته است، موجب توسعه مفاهیم قرآنی و فرهنگ قرآنی در جامعه شود و اصلاً آیا می‌توان چنین انتظاری از مسابقات داشت؟

بله، هر نوع فعالیتی در هر جایی صورت بگیرد، اثر خودش را در قرآنی شدن همان منطقه خواهد داشت، اگر در یک محله استادی بنشیند و یک رحل قرآن در مسجد بگذارد، اگر با دو نفر کار را شروع کند، بعد از چند صباحی می‌بیند تعداد افزون شده است.

این تجربه را در دوران نوجوانی و جوانی داشته‌ام که در محله ما یک معلم قرآن بود. پیش از انقلاب در شب‌های چهارشنبه قبل از دعای توسل به ما درس قرآن می‌داد، حلقه ما 10 نفر بود، بعد کم کم تعداد بیشتر و بیشتر شد. 

اگر از من بپرسند آیا توسعه فعالیت‌های قرآنی درخور توقع ما بوده است، پاسخ من منفی خواهد بود. وقتی رهبر معظم انقلاب مطالبه 10 میلیون حافظ قرآن را مطرح می‌فرمایند باید همه در این مسیر حرکت کنیم. این فعالیت‌ها و این زیبایی‌ها و تظاهر به زیبایی قرآنی سبب می‌شود خانواده‌ها و بچه‌ها به این سمت بیایند.

در ایام برگزاری مسابقات زمانی که قاسم مقدمی، قاری بین‌المللی تلاوت می‌کرد به چهره‌ها که نگاه می‌کردم، متوجه شدم مردم در حال غور در مفاهیم عمیق قرآن هستند، استماع یعنی این و ما هم همین را می‌خواهیم. «وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»،‌ قرآن اصولاً در جامعه ایران باید زبانزد عام و خاص شود نه اینکه فرع باشد بلکه باید در زندگی ما اصل باشد. ما با این افق فاصله داریم و باید نسل جدید را برای رسیدن به این افق آماده کنیم. این کار زمانبر است و همت ملی و همت اساتید و جهاد آنان را می‌طلبد.