بر مدار علم/ از پیگیری ۱۵ راهبرد ارتقای تهذیب طلاب تا استقرار جریان نخبگی در حوزه خواهران
در هفته‌ای که گذشت رویدادهای مختلف نشست‌های علمی و قرآنی در فضای حوزه‌های علمیه بودیم. از بزرگداشت آیت‌الله مصباح یزدی، آیت‌الله خسروشاهی و شهید صدر تا نشست‌های معاون تهذیب و رئیس حوزه‌های علمیه خواهران.
به گزارش ایکنا، در هفته‌ای که گذشت، دروس خارج فقه و تفسیر و همچنین نشست‌ها و همایش‌های علمی متعددی در سطح حوزه علمیه برگزار شد. در ادامه مروری بر مهم‌ترین رویدادهای هفته حوزه از نگاه ایکنا داریم. برای مشاهده متن کامل اخبار بر روی تیتر خبرها کلیک کنید؛
استقرار جریان نخبگی در حوزه علمیه خواهران
نشست خبری حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، مدیر حوزه‌های علمیه خواهران، ۱۹ اسفندماه برگزار شد. وی بیان کرد: در اسفندماه سال ۱۳۷۵ به دستور مقام معظم رهبری، مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران افتتاح شد و از مجموعه مرکز مدیریت حوزه علمیه آقایان تفکیک شد. مبنای این تصمیم نیز این بود که برنامه‌ریزی برای نظام تعلیم و تربیت خواهران باید متفاوت از برادران باشد و خانم‌ها شرایطی دارند که باید در طراحی نظام‌های تربیتی و آموزشی مورد نظر باشد. بر این اساس لازم است اصولاً دستگاه برنامه‌ریزی تعلیم و تربیتی جداگانه‌ای با حداکثر مراعات ویژگی‌های زنانه در برنامه‌های تعلیم و تربیت شکل بگیرد.
بهجت‌پور بیان کرد: زمانی که این مجموعه کار را شروع کرد، چند مدرسه متفرق در کشور تحت عنوان مکتب‌خانه‌ها و با تکرار نظام آموزشی برادران فعال بود، اما مدارک رسمی نداشتند و اساتید خواهر نیز وجود نداشت و یک مدرسه ارزشمند به نام جامعةالزهرا(ص) بود که بر اساس تأکیدات امام از سال‌های ابتدای انقلاب در قم شکل گرفته بود، اما وضعیت نظام آموزشی حوزه در بخش بانوان جایگاه خود را نداشت. بنا شد ویژگی‌های خانم‌ها و مطالبات آنها را در تمام ابعاد در نظام تعلیم و تربیت اشراب کنیم و این به منصه ظهور رسید.
بهجت‌پور گفت: در این مدت، ۵۰۰ مرکز آموزشی تعلیمی برای حوزه در سطح کشور افتتاح شد. بخش عظیمی از اینها یعنی ۴۲۰ مورد، در سطح ۲ و الباقی در سطح ۳ و ۴ مشغول به فعالیت شدند. یعنی در این نظام تعلیم و تربیت بنا شد که برای ورودی‌های سیکل و دیپلم و بعد ورودی‌های با هفت سال تحصیل بتوانند کارشناسی بگیرند و دیپلم و بالاتر با ۵ سال تحصیل و ۱۹۰ واحد، سطح دو بگیرند و بعد از این وارد رشته‌های نیمه‌تخصصی شوند که ۲۰ رشته راه‌اندازی شده است و بعد از گذراندن حدود ۱۰۰ واحد درسی، فرصت برای ورود به سطح ۴ فراهم می‌شود و اینها محصول تلاش‌هایی است که پس از تشکیل مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه در کشور شکل گرفته است.
۱۵ راهبرد ارتقای تهذیب در حوزه‌های علمیه
حجت‌الاسلام و المسلمین محمد عالم‌زاده نوری، ۱۸ اسفندماه در نشستی با مدیر حوزه‌های علمیه، ضمن ارائه گزارشی از عملکرد معاونت تهذیب حوزه در چند ماه اخیر بیان کرد: در دوره جدید فعالیت معاونت تهذیب، پس از آسیب‌شناسی فعالیت‌های گذشته و در نظر گرفتن تحولات زمانه، مجموعاً ۱۵ راهبرد برای ارتقای سطح تهذیب و تربیت در حوزه‌های علمیه تعریف شده است.
وی گفت: برون‌گرایی تربیتی، طرح تحول ساختاری معاونت، طرح نظام جامع اندیشه، طرح جهاد تربیتی، طرح برنامه جامع تهذیبی و طرح شورای تهذیب استانی و مدارس به جهت رسیدن به اهتمام جمعی در این زمینه از عناوین این طرح‌ها هستند. اثرگذاری اجتماعی یکی دیگر از موضوعاتی است که مدنظر ما بوده و به همین جهت نیز طرح جامعی را تهیه و تنظیم کرده‌ایم. تحول راهبری در اداره قرآن و حدیث برای کارآمدی بیشتر این دفتر نیز یکی دیگر از این طرح‌های راهبردی معاونت تهذیب است.
عالم‌زاده نوری گفت: یکی از چهار اداره معاونت تهذیب، اداره امور تهذیبی و اساتید اخلاق است که در طول چند ماه اخیر طرح جهاد تربیتی را در ۲۵ نقطه کشور و مراکز استانی و با همکاری بیش از ۵۵۰ مدیر و معاون تهذیب از سوی آن اجرایی شده است. یکی دیگر از فعالیت‌های این اداره برگزاری کرسی‌های درس اخلاق و رسیدگی به امور اساتید اخلاق بوده است که طی آن بیش از ۵۰ درس اخلاق ضبط شده است و دو جلسه درس اخلاق در هفته نیز به سمع و نظر طلاب رسیده است.
همکاری خبرگزاری ایکنا و حوزه علمیه تهران
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدهادی رحیمی‌صادق، مدیر حوزه علمیه استان تهران و جمعی از مسئولان و مدیران این حوزه علمیه، 20 اسفندماه با حضور در سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور از بخش‌های مختلف سازمان مانند تحریریه فارسی، تحریریه بین‌الملل و مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن بازدید کردند و در ادامه به دیدار و گفت‌وگو در زمینه همکاری‌های مشترک پرداختند.
حجت‌الاسلام رحیمی‌صادق بیان کرد: پس از این بازدید، اطلاعات ما از ایکنا، نسبت به قبل متفاوت شد و اطلاعاتی که شما از حوزه تهران دارید نیز با واقعیت متفاوت است. پس از حوزه قم، بزرگترین حوزه علمیه متعلق به تهران با ۱۵ هزار طلبه است. همچنین بیشترین تدریس درس خارج فقه و رشته‌های تخصصی را پس از قم داریم و وارد فقه نظام، مانند فقه بانک و ... هم شده‌ایم. از طرفی با سبک جدیدی پیش می‌رویم که یک استاد با پنج طلبه کار می‌کند و در هر گروهی، موضوع‌شناسی نیز وجود دارد.
وی افزود: بزرگترین شبکه تبلیغی را داریم و حدود ۲۲۰ طلبه در طرح امین حضور دارند و حدود ۳ هزار استاد و مدیر فعال هستند. علاوه بر این، بیش از ۱۵ مدرسه، کار تحولی می‌کنند که شاید مشابه آن در یک یا دو مدرسه قم بیشتر نباشد. می‌توانیم همکاری دوطرفه‌ای با مجموعه‌های جهاد داشته باشیم. افرادی در اختیار داریم که می‌توانند تولیداتی داشته باشند. لذا این ظرفیت خوبی است که می‌تواند مورد توجه ایکنا باشد.
درس تفسیر
ایمان واقعی با انسان‌شناسی درست ممکن است
آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، استاد سطح خارج حوزه، ۱۶ اسفندماه در ادامه تفسیر سوره نور با اشاره به آیه «وَيَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالرَّسُولِ وَأَطَعْنَا ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَمَا أُولَئِكَ بِالْمُؤْمِنِين»، گفت: در آیه اشاره به گروهی دارد که البته در آن دوره مصداق داشته، اما مختص آن دوره نبوده است؛ این گروه می‌گویند ما به خدا و پیامبر ایمان آورده‌ایم، اما نمی‌توانند ادامه بدهند و بعد از مدتی، مسیر ایمان را رها می‌کنند.
وی افزود: در آیه فرموده کسانی که استقامت دارند، فرشتگان بر آنها نازل می‌شوند؛ یعنی کسی که بتواند ایستادگی کرده و سختی‌های راه را تحمل کند، مؤمن است وگرنه کسانی که ابتدا در مسیر ایمان هستند، اما بعد از مدتی رها می‌کنند، مؤمن نیستند، زیرا کسانی که مؤمن هستند، این معنا را می‌فهمند که کار دست خداست و قدرت و علم و حکمت و مهربانی او از همه بیشتر است. وقتی کسی باور واقعی به این موضوع داشته باشد، می‌تواند استقامت کند. انسان هر لحظه در خطر مرگ است و هیچ کس هم مستثنا نیست و مهم این است که ایمان خود را در طول حیات حفظ کند.
وی با بیان اینکه هدف انسان از خلقت چیست؟ افزود: آیا هدف این است که انسان به دنیا آمده و مقداری غذا بخورد و انرژی صرف و کار کند و بخوابد؟ و رشد جسمی را طی کرده و ازدواج کند و فرزند بیاورد. همه اینها برای آن است که انسان در مهلت اندک زندگی به عبودیت و بندگی برسد. در مورد حضرت نوح که قبل از طوفان، ۹۵۰ سال رسالت داشت و باید بعد از طوفان هم به عمر وی اضافه شود، نقل شده که فرمود تمام عمر من یعنی نوح در نظرم به اندازه یک قدم از آفتاب به سمت سایه بود. بنابراین هدف این است که ایمان بیاوریم و خدا را بشناسیم و البته هرقدر معرفت بیشتر باشد، ایمان انسان هم بیشتر خواهد شد.
نشست‌ها و همایش‌های علمی
دلایل اتهام بی‌ایمانی به ابوطالب
مراسم افتتاحیه همایش بین‌المللی حضرت ابوطالب، ۱۹ اسفندماه با پیام آیت‌الله مکارم شیرازی و با سخنرانی حضرات آیات حسینی بوشهری، اختری و کعبی، شیخ نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان، حجت‌الاسلام دقاق، نماینده جنبش انقلاب اسلامی بحرین، حجت‌الاسلام حسین طائب، استاد حوزه، آیت‌الله مدرسی، استاد حوزه نجف و شیخ معتوق، دبیر کل ائتلاف اسلامی کویت در سالن قدس مجتمع آموزش عالی امام خمینی برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ حسین معتوق، دبیرکل ائتلاف اسلامی ملی کویت با اشاره به تحریفات صورت گرفته در روایات، گفت: ابن حزم می‌گوید ابن ملجم مجتهد بود و به علت اینکه مجتهد بوده، در شهادت امام علی(ع) هم مأجور است و او به شعری استشهاد کرده و ثابت می‌کند که او ثواب هم برده است. برخی مانند ابن حجر و این تیمیه تلاش کردند تا بگویند وقتی آیات لات و عزی خوانده شد، شیطان به پیامبر گفت شفاعت آنها فراموش نمی‌شود و پیامبر بر بت‌ها سجده کرد؛ این دروغ‌ها متأسفانه برای پیامبر گفته شده و سؤال این است که چه شد که امثال این افراد این حدیث غرانیق را درست بدانند؟ با اینکه این خبر در اصل پیامبری خدشه ایجاد می‌کند، زیرا وقتی شیطان یک بار توانست بر پیامبر مسلط شود، پس دوباره هم توانسته است.
همچنین حجت‌الاسلام عبدالله دقاق، نماینده جنبش مقاومت اسلامی بحرین در ایران گفت: سه مورد مهم در زندگی ابوطالب باید بررسی شود؛ اول شناخت او از پیامبری پیامبر از آن وقتی که به دنیا آمد و قبل از اینکه به بعثت برسد؛ دوم ایمان به پیامبر در هنگام مبعث و مسئله دیگر نگاهبانی او از شریعت تا وقت حیات بود. این سه نکته از مسلمات تاریخی است، ولیکن مورد تشکیک دشمنان قرار گرفته است؛ برخی مورخان از روی کینه‌توزی به امام علی و دفاع از دشمنان ایشان یعنی معاویه گفتند که ابوسفیان مسلمان مرد، اما ابوطالب کافر و مشرک فوت کرد.
وی افزود: ابوطالب وقتی پیامبر به دنیا آمد، دید آتشکده فارس خاموش و طاق کسری شکست خورد و حلیمه به او شیر داد، در حالی که قبل از آن شیرش خشک شده بود، متوجه پیامبری و آینده درخشان او شد؛ ابوطالب با برخی از قریشیان به شام رفت و وقتی به منطقه شام رسید، بحیرا با دیدن پیامبر به ابوطالب بشارت ایمان او را داد. شاهد دیگری هم که ثابت می‌کند ابوطالب می‌دانست حضرت محمد(ص) پیامبر خواهد شد، وقتی بود که مدتی باران نبارید و مردم از ابوطالب خواستند دعا کند و او هم گفت خدایا به حق این کودک باران بفرست و باران آمد. همچنین شعر لامیه گواه بزرگی است که او پیامبری محمد(ص) را قبول داشت.
پاسخ به پرسش‌های انسان معاصر در منظومه فکری امامین انقلاب
حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، استاد حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، ۱۸ اسفندماه، در نشست علمی «منظومه فکری امامین انقلاب اسلامی» گفت: منظومه امامین انقلاب اهداف مختلف میانی و درازمدت دارد؛ هدف نهایی آن، کمال و تقرب الهی است؛ زیرا وقتی توحید، محور امور شود قرب الی الله در بخش فردی و نهادی و اجتماعی و احزاب و ... باید تأمین شود؛ یعنی اگر یک وزارتخانه و حزب به سمت تقرب الی الله گام برمی‌دارد، بداند در مسیر گفتمان و منظومه امامین است و اگر خیر برخلاف آن خطمشی دارد.
وی با بیان اینکه اهداف میانی منظومه امامین، استقلال، آزادی و عدالت است که شعار انقلاب هم بوده است، افزود: نظامات اجتماعی اسلامی و مستقل برای آن است که استقلال حفظ شود و ما آقا بالاسر نداشته باشیم؛ زیرا آقابالا سر اجازه نمی‌دهد کشور از نظر امنیتی و اقتصادی و ... رشد کند و همانند برده‌داری به شکل نوین خواهد بود. برخی ساده‌پنداران می‌گویند دانشگاه در سال ۱۳۱۳ تأسیس شد و آن رژیم هم دنبال علم و توسعه آن بود، بله درست است که دراین دور دانشگاه تأسیس شد، ولی در خدمت تربیت نخبگان برای تقویت سیاست‌های آمریکا بود، جالب اینکه از ابتدا در گوش آنان می‌خواندند لیسانس که گرفتید به آمریکا بروید.
خسروپناه بیان کرد: برخی از این افراد عمله کشورهای دیگر هستند و رسماً پول و کمک هم می‌گیرند تا دانشجویان را به فلان کشور ببرند تا استقلال کشور زیرا سؤال برود؛ چقدر فریاد می‌زنیم نخبگان را دریابید، مگر اینها چند نفر هستند؟، امکانات و آزمایشگاه و حقوق مناسب در اختیار آنان بگذارید. اگر در حوزه نظامی، سلول‌های بنیادی و نانو از همین نخبگان به پیشرفت‌های خیره کننده نرسیدیم و جزء کشورهای دوم تا ششم نیستیم؟ هرگاه اساتید دانشگاه و ساختارها ذیل منظومه فکری امامین انقلاب اندیشیدند نخبگان را حفظ کردند، ولی کسانی که ذیل این منظومه نیستند دانشجو را تشویق به بیرون رفتن می‌کنند.
کارآمدی؛ شاخصه اصلی حکومت عادله
حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، ۱۷ اسفندماه، در کرسی «حکمرانی عادلانه»، گفت: از نظر سیدمرتضی، دولت اگر عادل باشد کارآمد است و اگر نباشد کارآمد نیست؛ وی در رساله مع السلطان به این سؤال جواب داده است که آیا در دولت ظالم و جائر کسی حق دارد مسئولیت بپذیرید ؟پاسخ وی این است که اگر چهار کار را بتواند انجام داد و اگر نپذیرد بر زمین می‌ماند در این صورت پذیرش مسئولیت در این دولت هم واجب است.
وی افزود: اقامه حق، دفع باطل، امر به معروف و نهی از منکر چهار شرطی است که سید مرتضی برای پذیرش مسئولیت در دولت ظالم قید کرده است و البته باید این مسئله متعین در آن فرد و برای او مقدور باشد. این مسئله سبب می‌شود تا دولت ظالم ناکارآمد، کارآمدتر شود.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه با اشاره به زوال برخی حکومت‌ها، اظهار کرد: از دید مرحوم سبزواری یکی از دلایل مهم زوال قدرت و حکومت، ناکارآمدی است؛ مرحوم نائینی هم در تنزیه المله تقسیم بندی دولتها را تغییر داد و آن را به ولایتیه و تملیکیه تقسیم کرد. در دولت ولایتیه، مملکت امانت در دست حاکم است ولی در دولت تملیکیه حاکمان کشور را ملک خود می‌دانند؛ نائینی تلاش کرده است که بگوید دولت ناکارآمد تملیکی است یعنی دولتی که حکومت را امانت نمی‌داند.
خاتمیت آمد تا بدفهمی‌ها از دین را پایان دهد
محمدجواد عنایتی‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، شامگاه چهار‌شنبه، ۱۹ اسفندماه در نشست علمی «نقش خاتمیت در رفع اختلاف بشر» در مؤسسه فهیم، گفت: در روایت بیان شده خداوند پیامبران را به سوی بندگانش برنیانگیخت، مگر اینکه از طرف خدا تعقل کنند؛ «لیعقلوا عن الله» تعبیر بسیار جالبی است؛ یعنی پیامبران مبعوث شدند تا عقل منفصل خداوند در میان بشر باشند؛ این فراز را در کنار این فراز بگذاریم که فرمودند «ان علی الناس علی الله حجیتین...»؛ برای خداوند در بین مردم دو حجت وجود دارد یکی حجت ظاهری که انبیاء و ائمه هستند و دیگری حجت باطن که عقل است. وقتی این دو روایت را کنار هم بگذاریم بحث نقش بعثت در رفع اختلاف بشر هم مشهودتر خواهد شد.
عنایتی زاده تصریح کرد: یکی از کارکردهای مهم دین پاسخ به پرسش‌های بنیادین بشر مانند چرایی زندگی و چیستی مرگ است؛ انسان دارای فطرت جاودانه است و به تعبیر رنه گنون، با وجود تلاش‌های قرن‌ها قبل برای خاموش کردن و نابودکردن این ندا، هنوز چراغ دین و دینداری همچنان بعد از رنسانس باقی و پایدار است. دو نگاه به دین می‌توان داشت؛ یکی نگاه کارکردگرایی که پسینی است و دیگری نگاه پیشینی به دین است؛ در حقیقت یک نگاه، قضایای دینی را از زوایه حقانیت و درستی و نادرستی مورد تحقیق قرار می‌دهد خاتمیت در این نگاه مهم است؛ کسانی که خاتمیت را به رشد عقل و کمال دین و هر دوی اینها تعریف کرده‌اند، از این زاویه نگاه دارند، اما ما به دنبال نگاه پسینی به دین و کارکردگرایانه هستیم. مثلاً گفته شده دین باعث آرامش انسان است. همچنین نگاه کارکردگرایانه به نقش دین در رفع اختلافات.
قرآن، فرهنگ را خادم انسان می‌داند، نه مخدوم او
احمد اولیایی، دکترای فرهنگ و ارتباطات و دانش‌آموخته حوزه علمیه، ۲۰ اسفندماه در نشست علمی «مرجعیت قرآن در مطالعه فرهنگ»، گفت: مطالعات فرهنگ یکی از علومی است که در ذیل مجموعه علوم انسانی در مرجعیت علمی قرآن نادیده گرفته شده است، بنابراین یکی از دلایل حضور بنده در این نشست همین است.
وی با بیان اینکه در بحث مرجعیت قرآن در مطالعه فرهنگ نیازمند روش هستیم، افزود: اولین بحث و پیش‌فرض، تأکید بر جامعیت قرآن کریم است که با آیاتی چون؛ «وَهُوَ الَّذِي أَنْزَلَ إِلَيْكُمُ الْكِتَابَ مُفَصَّلًا»؛ «وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ» و «وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ» در باب جامعیت وجود دارد و آن را تأیید می‌کند.
وی افزود: البته این جامعیت قرآن، بحث روایات و پشتوانه روایی را انکار نمی‌کند، زیرا وظیفه تبیینی بر عهده رسول‌‌الله است و آیات متعددی داریم که تبیین للناس و تعلیم مردم را جزء وظایف ایشان برشمرده است، ضمن اینکه روایت هم داریم هیچ چیزی نیست که در قرآن وجود نداشته باشد. البته برخی دیدگاه حداقلی در بحث جامعیت و برخی دیدگاه حداکثری مانند برخی اندیشمندان مصری دارند و کسانی مانند علامه طباطبایی و فخررازی به دیدگاه اعتدالی معتقدند؛ علامه جامعیت را در قلمرو هدایت و تربیت و فخررازی در قلمرو شرع می‌داند. سیدقطب در فی ظلال القرآن هم در مورد جامعیت قرآن بیان کرده که قرآن کتاب کاملی در موضوع خودش یعنی انسان است و انسان باید علوم را از قرآن کشف کند.
عرفان شهید صدر مدعیانه و کاسبکارانه نبود
آیت‌الله محسن اراکی، استاد خارج سطح حوزه، ۱۹ اسفندماه در نشست نظام فکری اندیشمندان انقلاب اسلامی با موضوع شهید صدر، گفت: یکی از ابعاد زندگانی شهید صدر، بعد اخلاقی است؛ ایشان نمونه‌ای از دست‌پروردگان مکتب امام علی(ع) و امام صادق(ع) بود و تواضع و تقوا، عبادت و سایر کمالات اخلاقی ایشان در یک سخن کوتاه قابل احصاء نیست.
اراکی بیان کرد: یکی از شاگردان ایشان به دلیل توهمی که برایش ایجاد شد، نسبت به مرحوم صدر بدگویی علنی کرد، در حالی که شهید به مقام مرجعیت رسیده بود و مقلدان فراوانی هم در کشورهای مختلف داشت. علاقه‌مندان به ایشان از این کار ناراحت شدند، یکی از دوستان ما که شهریه طلاب را می‌داد، به صدر گفت که اجازه دهید شهریه وی را قطع کنیم، ولی او فرمود حق ندارید و من هنوز او را عادل می‌دانم؛ این روحیه بلند را هرکسی نمی‌تواند داشته باشد.
استاد خارج سطح حوزه با اشاره به درس‌اموزی اخلاص و ساده‌زیستی عجیب ایشان، اضافه کرد: محمدرضا نعمانی که در روزهای محاصره مرحوم صدر همراه ایشان در خانه محاصره شده بود، می‌گفت در آن روزهای حصر، مرحوم صدر یا عبادت می‌کرد یا مطالعه داشت و می‌نوشت و در شبانه روز کمتر از چهار ساعت استراحت داشت و وقتی از وی خواستیم استراحت کنند، فرمود عمر کوتاه است و حیف است آن را در استراحت به کار بگیریم و باید تا می‌شود برای امتثال امر خداوند و خدمت به خدا استفاده کنیم.
مرحوم خسروشاهی حوزه را با افکار اهل سنت آشنا کرد
مراسم بزرگداشت آیت‌الله سیدهادی خسروشاهی، پنج‌شنبه ۲۱ اسفندماه، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، عضو شورای علمی و برنامه‌ریزی مرکز ادیان آستان قدس رضوی، آیت‌الله سیدمحمد قائم‌مقامی، محسن مسچی؛ معاون امور ایران مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و ماموستا عزیز بابایی، امام جمعه و جماعت مسجد اهل سنت صادقیه از سوی بنیاد قرآن با همکاری ایکنا برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بی‌آزار شیرازی بیان کرد: مهم‌ترین کار شخصیت‌های الهی همانند آیت‌الله بروجردی این بود که قبل از انقلاب اسلامی ایجاد وحدت کردند. اولین کار ایشان این بود که کتاب «الخلاف فی الاحکام» شیخ طوسی را چاپ و بعد از تمام کتاب‌های تفرقه‌افکن که به سایر مذاهب و ادیان و توهین می‌کردند جلوگیری کردند. آیت‌الله فاضل نقل کردند که آیت‌الله بروجردی فرمودند فلان کتاب که به خلفا توهین کرده را بردارید و با خرج بنده آن مطالبش را بردارید.
وی افزود: یکی از کسانی‌که در این راستا کارهای خیلی مهمی انجام می‌دادند آیت‌الله خسروشاهی بودند و بنده به یاد دارم که در سال‌های قبل از انقلاب بسیار جالب تمام کتاب‌هایی را که در جهت وحدت بود ترجمه می‌کردند. کتاب‌های جیبی در حوزه علمیه چاپ می‌کردند و این کار بسیار بدیع و جالبی بود و حوزه علمیه را با افکار اهل سنت آشنا می‌کردند چراکه این تفکر غلطی است که بگوییم همه اهل سنت با اهل بیت(ع) دشمنی دارند.
همچنین آیت‌الله قائم‌مقامی در این نشست بیان کرد: خداوند متعال در آیه دهم سوره مبارکه طلاق فرموده است: «أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا ۖ فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ الَّذِينَ آمَنُوا ۚ قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرًا؛ خدا بر آنان عذاب سخت (جهنم) مهیّا ساخت، پس شما ای خردمندانی که ایمان آورده‌اید از خدا بترسید (و راه طاعت پیش گیرید) که خدا برای (هدایت) شما ذکر (یعنی قرآن) نازل کرد» این آیه عجیبی است و با توجه به اینکه روز بعث پیغمبر اکرم است بنابراین بنا دارم با استفاده از این آیه نکاتی را درباره شخصیت فعالی همانند مرحوم آیت‌الله خسروشاهی بیان کنم. خداوند فرموده این رسول به سوی بشر آمده است و شما توجه کنید که دین دارای دو رکن است که هر دو پایه‌اش ذکر است؛ یعنی یک پایه آن خود قرآن است که باید تفسیر و اجرا شود و رکن دوم، تبیین است.
وی افزود: کلام الهی برای این آمده که آنگونه خداوند می‌خواهد معنا شود و این اصلی کاملا روشن و واضح است. گوینده از سخن خود مرادی دارد که باید عین آن تبیین شود لذا جا دارد بشر به میزان بیشتری در آن اندیشه کند؛ به ویژه در عصری که معتقدیم دوران فرامدرن و فراتجدد و با انقلاب اسلامی دوران برگشت به دین فرا رسیده است باید به میزان بیشتری در این زمینه به تأمل بپردازیم. انسان باید بپذیرد که همانگونه که متن آسمانی است فهم نیز باید آسمانی است. این همان چیزی است که علمای موفق از جمله عالم فرهیخته مرحوم آیت‌الله خسروشاهی متوجه آن بودند.
کشف قواعد روانی انسان از قرآن و روایات امکان‌پذیر است
حجت‌الاسلام والمسلمین عباس پسندیده، رئیس پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی پژوهشگاه قرآن و حدیث، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: تحقیقات روانشناسی اسلامی در کشور وارد مراحل خوبی شده و به ویژه بعد از انقلاب شاهد ورود مراکز دانشگاهی و حوزوی به این‌گونه مطالعات هستیم که عمدتاً متأثر از ورود غربی‌ها به عرصه روانشناسی و مباحث معنویت بوده است. یکی از چالش‌های جدی و بسیار بزرگ در این مسیر، چالش روش‌شناسی است؛ مراد از روش‌شناسی هم روش برداشت‌های روانشناختی از قرآن و حدیث است و هم روش تحقیق و تحلیل در پژوهش‌های اسلامی - روانشناختی. مراد از روش در اینجا، این است که چگونه معارف روانشناسی قابل استفاده از قرآن و حدیث است.
پسندیده در تبیین این که هر دانشی روش خاص خود را می‌خواهد، گفت: دانش فقه در استفاده از منابع دینی برای تعیین تکلیف عمل مکلفان خیلی پیشرفته است و روش‌شناسی خود را دارد، ولی دانش‌های نوپدید مانند جامعه‌شناسی و روانشناسی، هرچند مطالعاتی صورت می‌گیرد، ولی خیلی از اوقات روشمند نیست و براساس تجاربی که در پژوهشکده داشتیم تصمیم گرفته شد، مبنا و روش‌هایی برای این کار ایجاد شود.
وی با بیان اینکه مراد ما از متون دینی قرآن و حدیث است، افزود: ما یکسری قواعد عامی داریم که در هر پژوهش اسلامی باید رعایت شود و بخش دیگر روش پیشرفته است که به آن روش فهم روانشناختی می‌گوییم؛ یعنی یک گام برداشت‌های عام از متون دینی است و بعد از آن به جنبه‌های روانشناسی آن می‌پردازیم.
اطلاع پیامبر(ص) از بعثت خویش اجمالی بود
حجت‌الاسلام و المسلمین علی‌اکبر بابایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به آیه ۱۶۴ سوره «آل عمران»؛ «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ؛به يقين خدا بر مؤمنان منت نهاد [كه] پيامبرى از خودشان در ميان آنان برانگيخت تا آيات خود را بر ايشان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت به آنان بياموزد قطعا پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند» گفت: خداوند در این آیه شریفه از بعثت به عنوان نعمت بزرگ یاد کرده است؛ برخی آقایان علما و مفسران گاهی کلمه «مَنَّ» در این آیه را به منت نهادن تعبیر می‌کنند؛ مَنَّ معانی مختلفی دارد که یکی از آنها منت گذاشتن است ولی این معنا، مذموم است که کسی به دیگری احسان بکند و آن را به رخ او بکشد.
وی افزود: یکی از صفات خداوند، منان به عنوان صفت کمالیه است و چون خدا از قبیح مبراست پس منت در اینجا به معنای منفی آن نیست و این اشتباه مشهوری است که برخی مرتکب می‌شوند؛ در لغت، منت به معنای «انعم نعمة طیبة» نعمت طیبه و پاکی داد و یا «اذا صنع صنعا جمیلا» یعنی کسی که کار زیبایی انجام دهد از تعبیر منت استفاده می‌شود.
بابایی تصریح کرد: پس در اینجا باید معنا کنیم که تحقیقاً خداوند نعمتی بسیار پاکیزه و کاری بسیار زیبا نسبت به مؤمنان انجام داد که از میان خود آنها رسولی برانگیخت و مبعوث کرد تا این فرستاده تعبیر «يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ» یعنی تلاوت آیات الهی و تزکیه و تعلیم کتاب و حکمت را عملی کند هر چند آنان از قبل در گمراهی آشکاری بودند.
ضرورت ایجاد رشته‌های فقه مضاف برای تأمین انتظار حداکثری از دین
آیین رونمایی از طراحی رشته فقه التربیه دوشنبه، ۱۸ اسفندماه، با حضور حجج اسلام مقیمی حاجی، حسن قاسمی، حسینی‌پناه، حیدر همتی و مهدی رضایی و معصومه مظاهری در مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) برگزار شد. همتی در این نشست به ایراد سخن پرداخت که بخش‌هایی از متن آن از نظر می‌گذرد؛
وقتی امام خمینی(ره) گفتمان ولایت فقیه را طرح فرمودند که برآمده از نگاه به دین حداکثری و انتظارات حداکثری از دین است، از طرف دیگر جامعه ایرانی که انقلاب کرده بود انتظارات حداکثری از روحانیت داشت و شاهدش هم این است که در اوایل انقلاب یک آمار بالایی از مجلس شورای اسلامی را روحانیون تشکیل می‌دهند؛ یعنی انتظار حداکثری برای مدیریت جامعه در ضمیر مردم انقلابی وجود داشت، اما در حقیقت بر سر سفره مبانی معرفتی و تربیتی و آموزشی و پژوهشی‌ای که برآمده از نگاه حداقلی به دین است، نشسته بودیم.
این قضیه باعث شد که مدل مواجهه و مدل ورود روحانیون در ساختارها بر اساس انتظارات حداقلی از دین باشد و مأموریت‌هایی که برای خودشان تعریف کردند فقط در حوزه‌های فردی و به گونه‌ای در حوزه‌های اخلاق فردی خودش را بیشتر نمایان کرد، در حالی که انتظار مردم این بود که وقتی انقلاب اتفاق می‌افتد بعد از انقلاب سیاسی، انقلاب در اقتصاد هم اتفاق بیفتد و مبنای اقتصاد اسلامی تبیین بشود.
همچنان که انتظار از مبانی اقتصاد اسلامی داشتند، انتظار از آموزش عالی و دانشگاه اسلامی را داشتند. وقتی اوایل انقلاب دانشگاه دو سال تعطیل می‌شود مردم منتظر هستند که یک اتفاق دیگری در حوزه علوم انسانی و اتفاق دیگری در حوزه آموزشی رخ دهد؛ این انتظار را داشتند اما بیشتر کسانی که برآمده از حوزه سنتی بودند و تفسیر حداقلی از دین را مبنای خودشان قرار دادند، ماموریت خودشان را در حوزه‌های به نوعی غیر چالشی در یک مقولات فردی تعریف کردند.
اخلاق خوش امام کاظم(ع) حتی دشمنان را هم جذب می‌کرد
حجت‌الاسلام والمسلمین علی نظری منفرد، استاد حوزه علمیه، شامگاه دوشنبه، ۱۸ اسفندماه، در جمع عزاداران امام موسی کاظم(ع) گفت: ایشان لقب «کاظم» را دارند، یعنی کسی که سختی‌ها و مشکلات را درون خود نگاه می‌دارد و در مقابل خشمگین شدن، بسیار بردبار بوده و کظم غیظ می‌کند.
وی افزود: شخصی بود که به امام کاظم(ع) توهین بسیاری می‌کرد، مدتی پیدایش نشد و امام جویای احوالش شد، گفتند فصل زراعت است و او اکنون در مدینه نیست، امام کاظم(ع) به اطراف مدینه رفت تا او را ببیند، سلام کردند و او باز هم جسارت کرد، حضرت باز هم تحمل کردند و حتی هزینه زراعت او را دادند و آن شخص به شدت شرمنده شد. اخلاق خوش و زبان نیکو، هر کسی را نرم می‌کند و دیگران را به سوی چنین کسی متوجه می‌کند، انسانی که نرم‌خو و خوش‌اخلاق باشد، محبت او بر دیگران واجب است و همه به سوی او جلب می‌شوند؛ این ویژگی را باید از ائمه اطهار(ع) بیاموزیم و درس زندگی از سیره و رفتار آنها بیاموزیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود ادامه داد: قمی‌ها اولین کسانی هستند که زمین‌های خود را وقف اهل بیت(ع) کردند و قمی‌ها بودند که احادیث اهل بیت(ع) را منتشر کردند؛ شیخ کلینی کتاب اصول کافی را ۲۰ سال در بغداد تنظیم کرده، ولی ۹۰ درصد احادیث آن را از قمیون نقل کرده است. اگر قمیون نبودند حقیقت دین اسلام و مکتب اهل بیت(ع) در طول تاریخ از بین می‌رفت؛ در احادیثی از اهل بیت(ع) آمده که قمی‌ها از ما هستند.
بهره‌مندی ۷۰ هزار نفر از طرح ولایت
آیت‌الله محمود رجبی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، شنبه ۱۶ اسفند، در دیدار با زاکانی، نماینده قم در مجلس با اشاره به اینکه توصیه اول حضرت آیت الله مصباح یزدی رحمت الله علیه به همه ما خدمت به نظام بود، گفت: از آنجایی که مرکز پژوهش‌های مجلس وظیفه حل مشکلات نظام در جهت قانونگذاری را عهده‌دار است، ما نیز تا حد توان در خدمت هستیم.
رئیس مؤسسه امام خمینی(ره) ضمن ارائه توضیحاتی درباره مجموعه فعالیت‌های این مؤسسه، افزود: طرح ولایت که ۷۰ هزار نفر از آن بهره‌مند شده‌اند از یادگارهای علامه مصباح است و به صورت جدی هم ادامه دارد. با توجه به نتایج مثبت و مؤثری که در این طرح مشاهده شد برگزاری طرح ولایت برای دانش‌آموزان مقطع دبیرستان نیز در حال تدوین است که تاکنون ۵ کتاب آن آماده شده است.
همچنین علیرضا زاکانی ضمن عرض تسلیت ارتحال آیت‌الله مصباح یزدی و تبریک به مناسبت انتصاب رئیس جدید مؤسسه، گفت: حقیقتاً فقدان علامه مصباح(ره) در جامعه و حوزه علمیه محسوس است و برای روح بلند آن عالم بصیر، علو درجات را مسئلت می‌کنم.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس یکی از رویکردهای این مرکز را استفاده از همه ظرفیت‌های علمی کشور در راستای غنی‌سازی قوانین بیان کرد و افزود: فعالیت‌های دوره جدید مرکز پژوهش‌ها بر اساس ۱۴ رویکرد تحولی انجام می‌شود که یکی از این رویکردها استفاده از ظرفیت‌های علمی حوزه علمیه قم برای نظام مسائل کشور است.
وی با اشاره به راه‌اندازی دفتر قم مرکز پژوهش‌های مجلس، گفت: در این دفتر ۷ کمیته تخصصی با حضور علما و اساتید برجسته حوزه و دانشگاه در قم در حال شکل‌گیری است و در این میان از حضور حضرات آیات کعبی، میرمعزی، پارسانیا و دیگر اساتید استفاده می‌کنیم.
حجت‌الاسلام محمود تحریری، معاون فرهنگی مؤسسه اخلاق و معنویت آیت‌الله سعادت‌پرور در گفت‌وگو با ایکنا، در حاشیه مراسم رونمایی از کتاب حدیث اربعمائه در مؤسسه اخلاق و معنویت که با حضور سردار وحیدی، وزیر اسبق دفاع و آیت‌الله محمدباقر تحریری، نویسنده کتاب برگزار شد به توضیحاتی درباره این اثر پرداخت.
تحریری گفت: کتاب «حدیث اربعمائه»، توصیه‌های چهارصدگانه امام صادق(ع) است که از جد بزرگواراشان امام علی(ع) نقل فرموده‌اند که در این حدیث شریف آن حضرت در یک مجلس چهارصد مطلب را برای مصالح مسلمین و مؤمنین بیان فرمودند. این کتاب در کتب خصال و تحف العقول آمده و مرحوم علامه مجلسی هم به نقل از منابع شیخ صدوق آن در جلد دهم بحار آورده است؛ در این حدیث شریف چهارصد فراز از مطالب فقهی، اعتقادی، طبی، معرفتی و اخلاقی و حتی اجمالاً آیات تفسیری هم بیان شده که به ابعاد مختلف سبک زندگی علوی پرداخته است. این حدیث می‌تواند برای ساحات مختلف حیات انسانی به عنوان سبک زندگی مفید باشد.
مسئول مؤسسه صراط مستقیم تصریح کرد: آیت‌الله تحریری از سال ۱۳۹۰ در مدرسه عالی امام خمینی(ره) به شرح این حدیث شریف پرداختند که جلد نخست آن امروز رونمایی شد و جلد دوم آن هم در آستانه چاپ است و در آینده تنظیم خواهد شد. در جلد اول این کتاب، حدود صد فراز ابتدایی حدیث بیان شده که تمرکز آیت‌الله تحریری بر روی شرح احادیث اخلاقی و اعتقادی بوده است.
چاپ سالانه ۵ میلیون کتاب در دفتر تبلیغات
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات در دیدار دست‌اندرکاران موسوعه علامه سید محمدحسین کاشف‌الغطا، با آیت‌الله حسین نوری همدانی به ارائه گزارشی از نشر دفتر تبلیغات اسلامی پرداخت و اظهار کرد: در دفتر تبلیغات اسلامی دو انتشارات بوستان کتاب و نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی را داریم که مؤسسه بوستان کتاب از سال ۱۳۶۱ تأسیس شد و تا به امروز ۴۵۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده که برخی از آثار در چند جلدی منتشر شده باشند. نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تا کنون ۱۲۰۰ عنوان کتاب تولید کرده است که در این میان، در ۱۰ سال اخیر تقریباً ۹۵۰ جلد کتاب در این پژوهشگاه تولید و منتشر شده است.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با بیان این که قریب به ۵ درصد کتب کشور در چاپخانه دفتر تبلیغات اسلامی منتشر می‌شود، تصریح کرد: سالانه در چاپخانه این دفتر پنج میلیون نسخه کتاب چاپ می‌شود که برخی از این آثار در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع) و بخش‌های مختلف دفتر تبلیغات اسلامی تولید شده و برخی دیگر سفارش بیرون از دفتر است و آمار ذکر شده رقم زیادی است.
انتهای پیام
