روح علوم انسانی باید در تمام بخش‌های صنعت و جامعه احساس شود

به گزارش ایکنا، مراسم اختتامیه دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی، امروز 27 تیرماه با قرائت پیام رئیس جمهور و حضور جمعی از مسئولان برگزار شد.

سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس جمهور به عنوان یکی از سخنرانان این مراسم بیان کرد: در این هشت سال، اتفاقی افتاد که اسم آن را زیست‌بوم نوآوری کشور می‌گذاریم. در این مجال توانستیم به مدل‌های موفقی برای بحث‌های تجاری‌سازی در حوزه فناوری دست یابیم. این زیست‌بوم‌ها از دانشگاه‌ها آغاز می‌شوند و یک ساختار مالی کنار آن کار می‌کند و انواع صندوق‌ها در این بخش فعال هستند و زمینه‌ای برای سرمایه‌گذاری گسترده بخش خصوصی در دانش ایجاد می‌کند؛ چون برای حل مشکلات مردم نیاز به محصول داریم و محصول، حاصل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پژوهش است که از آن غافل بوده‌ایم.

وی در ادامه افزود: تمام تلاش این زیست‌بوم آن است که بخش خصوصی سرمایه خود را در پژوهش سرمایه‌گذاری کند که نتیجه‌اش هفت‌ هزار شرکت دانش‌بنیان و خلاق شده است و این شرکت‌ها را به صورت خاص در بحث علوم انسانی نیز فعال کرده‌ایم. یکی از نکات مهم این است که ما می‌توانیم در مورد بانکداری اسلامی کتاب‌هایی بنویسم اما فرزند ما لباسی بپوشد که سنخیتی با فرهنگ ایرانی نداشته باشد، بنابراین روح علوم انسانی چیزی است که در تمام بخش‌های صنعت و جامعه باید به وضوح دیده شود و فکر می‌کنم که مدل‌های موفقی را توسعه داده‌ایم.

معاون علمی و فناوری رئیس جمهور با اشاره به اینکه کار توسعه علوم انسانی را دیر شروع کرده‌ایم، گفت: این غفلت از این روی بوده است که در بخش‌های دیگر، رسیدن به محصول راحت‌تر است، اما علوم انسانی سختی‌های خود را دارد. همچنین از سال قبل بحث خانه‌های خلاق را آغاز کردیم که در بافت‌های فرسوده و در مورد خانه‌های قدیمی انجام می‌شود و بیش از 30 خانه خلاق در حال راه‌اندازی است و این خانه‌ها، جایی است که جوان‌ها می‌آیند و می‌توانند محصولاتی ارائه کنند که جامعه از آن استفاده کند و اینها تحصیلات خود را تجاری‌سازی می‌کنند. بیش از هزار و پانصد شرکت خلاق در حال توسعه داریم و در همه زمینه‌ها در حال حرکت هستیم؛ این بخش از بخش‌هایی است که می‌تواند توسعه قابل توجهی پیدا کند.

در ادامه این مراسم، غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: تلقی عموم از وزارت علوم این است که این وزارتخانه، عمدتا به علوم تجربی، فناوری و مهندسی توجه دارد و وقتی که نام وزارت علوم برده می‌شود، شاید به اعتبار عنوانش این تصور پیدا می‌شود که علوم انسانی در حاشیه وظایف وزارت علوم قرار دارد، اما اهتمام به برگزاری جشنواره فارابی، حکایت از توجه وزارت علوم به علوم انسانی دارد که باید از این حیث سپاسگزار بود و گسترش این توجه و توجه بیشتر را خواستار شد.

وی یکی از نکات مهم در این حوزه را درک نسبت میان علوم انسانی و مهندسی و تجربی دانست و تاکید کرد: این مسئله مهم‌تر از آن است که بتوان در این فرصت حق آن را ادا کرد، اما باید توجه کنیم که همه علوم، محصول فکر انسان هستند و تا انسان شناخته نشود، علم هم شناخته نمی‌شود. علوم و فناوری در دست انسان به منزله ابزار هستند و نحوه استفاده از ابزار را خود ابزار تعیین نمی‌کند و در هر جامعه‌ای، استفاده از هر ابزاری را علوم انسانی تعیین می‌کند. علوم انسانی به منزله چراغ راه است که به مهندسی و متخصصین علوم تجربی راه را نشان می‌دهد و همانطور که شهید مطهری فرمود؛ علوم تجربی و ... به انسان حرکت می‌دهند اما جهت را علوم انسانی و دینی تعیین می‌کند.

حدادعادل در ادامه به نکاتی درباره جشنواره فارابی اشاره کرد و گفت: یک نکته تنوع رشته‌هاست که گستره پهناور علوم انسانی را شامل می‌شود که از جمله ادبیات فارسی، زبان فارسی، زبان‌های پیش از اسلام، زبان‌های ایرانی، فارسی کهن، فارسی میانه یا فارسی نو هستند. خصوصیت دیگر جشنواره، توجه به استادان ایرانی و غیرایرانی است. جشنواره با اعطای جایزه به پژوهشگران داخلی و خارجی، این نکته را یادآوری می‌کند که توجه به فرهنگ و تمدن ایران، خاص ایرانیان نیست بلکه نظر پژوهشگران را در سطح جهان به خود جلب می‌کند. همچنین به اساتید درگذشته و پیشکسوت نیز توجه می‌شود؛ مخصوصاً درگذشتگانی که در زمان حیاتشان فرصت تقدیر از آنها حاصل نشده است.

وی در پایان پیشنهاد کرد: اگر ممکن است کتابخانه‌ای ویژه جشنواره فارابی از آثار همه کسانی که در این دوازده دوره برگزیده شده‌اند، ایجاد شود تا در اختیار علاقه‌مندان قرار بگیرد.

از میرزا حسن رشدیه تا توران میرهادی

همچنین در بخش دیگری از این برنامه، حسین میرزایی، رئیس دبیرخانه جشنواره بین‌المللی فارابی با بیان اینکه جشنواره بین‌المللی فارابی امروز در ۲۷ تیرماه ۱۴۰۰ به دوازدهمین آیین تکریم خود رسیده است، افزود: تکریم عالمان علوم انسانی و علوم اسلامی، تکریمی که از رنگین کمان خود در اقصی نقاط جهان را در دل دارد؛ از زندگان تا عالمان پیشگام مرحوم، تا عالمان پیشکسوت و خرسندم که این شجره طیبه کوشیده است در حد بضاعت خود، احترام به علم و خصوصا علوم انسانی و اسلامی را در کشور ترویج کند.

وی با تاکید بر اینکه از علمی که در مسیر صحیح خود بتواند به ثروت برای جامعه و عالم منجر شود، همواره باید حمایت کرد، اظهار کرد: ولی این مسیر برای علوم انسانی بسیار دشوار است و ضمن آنکه بخش‌هایی از آن، از این مزیت برخوردار است، اما پاره‌ای دیگر به اقتضاء مسئولیت رهایی بخشی و انتقادی خود، مسیر روشنگری را پیشه خود ساخته و کارکردی دیگر دارد. کارکردی که در کنار وجه کاربردی علوم انسانی مکمل، مقوم و مصحح هم هستند.

میرزایی، امسال را آخرین سال قرن چهاردهم شمسی دانست و یادآور شد: قرنی که در سرزمین ما از پرفراز و نشیب‌‎ترین قرن‌ها بوده است و فراموش نمی‌کنیم که در ابتدای این قرن یعنی در سال ۱۳۰۱ تعداد دانش آموزان دوره ابتدایی و متوسطه ما ۴۴۸۱۹ نفر بوده که به نسبت جمعیت قریب به ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر آن زمان، کمتر از نیم درصد افراد جامعه را شامل می‌شد.

رئیس دبیرخانه جشنواره بین المللی فارابی اضافه کرد: علاوه بر آن در سال ۱۳۱۳ که دانشگاه تهران با تجمیع مدارس و مراکز آموزش عالی پیشین تاسیس شد، تعداد ۱۰۴۳ دانشجو وجود داشت و کل دانشجویان ما در سال ۱۳۲۰ به تعداد ۳۳۶۷ نفر و در سال ۱۳۵۵ تعداد دانشجویان به ۱۵۴۲۱۵ نفر رسید. این میزان در بخش دانش آموزی اکنون قریب ۱۵ میلیون نفر و در بخش دانشجویی ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر و در مجموع از جمعیت ۸۵ میلیونی کشور ۲۰ درصد آن را پوشش می‌دهد و روزگاری تا ۳۰ درصد جمعیت کشور را نیز در بر می‌‌گرفت.

وی خاطر نشان کرد: بخش آموزش، آموزش عالی، علم و فناوری جامعه ما، به یمن تلاش‌های صورت گرفته از میرزا حسن رشدیه که واقعا به تعبیر نیما «یاد او روشنم می‌دارد و قوتم می‎‌بخشد»، محمد بهمن بیگی، آموزش عشایری و توران میرهادی و کسانی که در ساحت رسمی از وزارت معارف تا وزارت آموزش و پرورش کنونی زحمات طاقت فرسایی کشیدند و تلاش‌های بی‌شائبه‌ای که از زمان تاسیس دانشگاه تهران تا وزارت فرهنگ و آموزش عالی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صورت گرفته است و تاکید جدی که در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بر اکوسیستم فناوری و نوآوری صورت گرفته است، مجموعه مکمل و قابل احترام دفاعی را به وجود آورده است که آگاهی بخشی و توانمندسازی مردان و زنان سرزمین ما را در کارنامه ارزشمند خود دارد و به اذعان پژوهش های متقن ملی معلمان و استادان قابل اعتمادترین افراد و مدرسه و دانشگاه مهمترین نهادهای تخصصی دارای سرمایه اجتماعی هستند.

رییس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، اضافه کرد: سرمایه‌هایی که متاسفانه در کلیت آن و در سطح کلان با چالش‌های جدی روبه روشده و نیاز به توجه جدی و بازسازی و ترمیم دارد.

میرزایی ادامه داد: از میان فراگیران آموزش عالی ما، نیمی مربوط به علوم انسانی هستند و تولیدات علمی بی‌شمار در این حوزه، همه ساله در جشنواره بین المللی فارابی از طریق فراخوان عمومی و در وجه تکمیلی آن از طریق دریافت آثار دانشگاهی و مراکز پژوهشی، انجمن های علمی و ناشران معتبر کشور مورد بررسی قرار می‌گیرد و همزمان در بخش بین الملل نیز آثار ایران شناسان و اسلام شناسان برجسته در کشورهای جهان مورد شناسایی قرار گفته و بررسی می‌شود.

وی با اشاره به برگزاری دوازدهمین دوره جشنواره فارابی خاطر نشان کرد: در دوازدهمین دوره جشنواره که امروز افتخار حضور در اختتامیه آن را داریم، در گروه های علمی ۱۵ گانه که کلیه رشته های علوم انسانی و اسلامی را در بر می گیرد، ۴۴۵۸ اثر و در بخش بین الملل نیز ۲۸۱ اثر دریافت و بررسی شده است.

رییس دبیرخانه جشنواره بین المللی فارابی اضافه کرد: بر اساس داوری‌های چندگانه کمیته‌های علمی و شورای علمی جشنواره از بین ۴۴۵۸ اثر در رده سنی بزرگسال ۱۱ اثر و در دره سنی جوان ۸ اثر واجد امتیاز لازم به عنوان برگزیده یا شایسته تقدیر شدند و در بخش بین الملل نیز مفتخریم که از ۷ برگزیده از کشورهای ایتالیا، افغانستان، بلژیک، آلمان، پاکستان، روسیه و تاجیکستان تقدیر به عمل می‌آوریم.

به گفته وی در بخش داخل و بین الملل در مجموع ۲۶ اثر که در واقع نیم درصد آثار دریافتی است، امروز مورد تقدیر می‌گیرند و علاوه بر آن به پاس احترام به شخصیت های پیشگام مرحوم، پیشکسوت، مترجم برتر، نظریه پرداز برجسته، انجمن علمی برتر، نشریه علمی برتر از ۱۱ شخصیت تجلیل به عمل خواهد آمد و مجموع برگزیدگان دوازدهمین جشنواره بین المللی فارابی ۳۷ نفر است.

میرزایی خاطرنشان کرد: در پایان از حمایت‌های بی‌دریغ دکتر غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر ستاری معاون علوم و فناوری رئیس جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان و همکاران ایشان دکتر سعادت و دکتر سالاریه اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره، رؤسای فرهنگستان علوم و زبان و ادب فارسی و دبیر شورای علمی، رؤسای گروه‌های علمی و داوران جشنواره که زحمت بررسی و ارزیابی آثار را بر عهده داشته‌اند و کلیه همکاران و کارشناسان خستگی ناپذیر فارابی بی‌نهایت سپاسگزارم.

رییس پژوهشکده مطالعات اجتماعی از قرار گرفتن افراد شایسته تقدیر این جشنواره در لیست حمایت بنیاد ملی نخبگان خبر داد و گفت: از آنجایی که برگزیدگان این جشنواره از داوری‌های دشواری عبور می‌کنند، بر اساس اصلاحاتی که در آیین نامه این جشنواره صورت گرفت و همچنین توجه معاونت علمی ریاست جمهوری به این حوزه مقرر شد که شایستگان تقدیر این جشنواره نیز تحت حمایت‌های بنیاد ملی نخبگان قرار گیرند.