محدودیت علمی و مداخله در حیات فکری؛ دلیل خاموشی متفکران / تقدیر از نفرات برگزیده + اسامی
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به نقش و جایگاه علوم انسانی بیان کرد: به دلیل آنکه آینده کشور را تا حدود زیادی تحت تاثیر وضعیت فعلی موسسات آموزش عالی اعم از آموزشی و پژوهشی می‌دانم، نقش علوم انسانی را برای گذر خردمندانه از مرحله فعلی و رسیدن به آینده‌ای درخشان و قابل اتکا مهم و بنیادین می‌بینم.
به گزارش ایکنا، مراسم اختتامیه دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی، امروز 27 تیرماه با قرائت پیام رئیس جمهور و حضور جمعی از مسئولان برگزار شد.
در ادامه متن سخنان منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری را می‌خوانید؛
طبق گزارش‌هایی که از روند برگزاری دوازدهمین دوره جشنواره ارائه شد، تعداد زیادی از استادان و پژوهشگران برجسته کشور، دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و نیز انجمن‌های علمی معتبر در بخش‌های مختلف علمی و اجرایی همکاری نزدیک داشته‌اند و باعث ارتقای کیفیت فعالیت‌ها شده‌اند. در حالی که پیامدهای شیوع ویروس کرونا موجب کاهش روند عادی برخی فعالیت‌ها در کشور شده است، باعث خرسندی اینجانب و همکارانم در وزارت علوم است که دبیرخانه جشنواره، ضمن پیگیری وظایف خود، به طور جدی در مسیر رعایت پروتکل‌های اعلامی از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا نیز کوشیده است.
در همین‌جا لازم است که بار دیگر یادآوری کنم، رویدادهای معتبری مانند جشنواره بین‌المللی فارابی علاوه بر شناسایی و تقدیر از پژوهشگران برتر، در پی ارائه تصویری واقعی از تولیدات علمی کشور و زمینه‌سازی برای رشد کیفی آنها هستند و روشن است برآمدن ثمرات و نتایج چنین رویدادهایی نیازمند زمان، هزینه و از همه مهمتر حمایت است. حمایت واقعی از این رویدادها و برگزیدگانش موجب می‌شود زمینه برای تحقق آرزوهای بزرگ مردم عزیز کشورمان تسهیل شود و حیات طیبه انسانی در بستر جامعه‌ای خردمند که آرمان متفکر برجسته‌ای به نام ابو نصر فارابی بود، برآورده شود.
با توجه به اینکه جشنواره فارابی را تصویری از وضعیت علوم انسانی و اسلامی در ایران می‌دانم، در سال‌های گذشته هنگام برگزاری نشست‌های اختتامیه، توصیه‌هایی داشته‌ام که خوشحالم عموم آنها در این مدت پیگیری شده است. با توجه به اینکه در آخرین روزهای فعالیت دولت تدبیر و امید هستیم، همکارانم در وزارت علوم را به دقت و برنامه‌ریزی در برخی موارد دعوت می‌کنم و امیدوارم دبیرخانه جشنواره نیز این نکات را با همکاری دانشگاه‌ها، موسسات پژوهشی و انجمن‌های علمی برای دوره‌های بعد مورد توجه قرار دهد.
علوم انسانی؛ ابزار گذر خردمندانه از وضع موجود
نکته اول اینکه چون آینده کشور را تا حدود زیادی تحت تاثیر وضعیت فعلی موسسات آموزش عالی اعم از آموزشی و پژوهشی می‌دانم، نقش علوم انسانی را برای گذر خردمندانه از مرحله فعلی و رسیدن به آینده‌ای درخشان و قابل اتکاء مهم و بنیادین می‌بینم. با این حال، بررسی روند دوره‌های اخیر جشنواره، از جمله نتایج برخی گروه‌های علمی همین دوره جشنواره، وجود مسائلی در کشور را به روشنی نشان می‌دهد. نمی‌توان انکار کرد امروزه وجود اختلالات و مشکلات در حوزه‌هایی چون آموزش مجازی، زبان فارسی، مسئولیت اجتماعی، رعایت اخلاق پژوهش و اشتغال فارغ‌التحصیلان موجب نگرانی عمیق شده است و می‌تواند به زودی بحران‌های بیشتر و جدی‌تری را هم پدید آورد که بی‌تردید آینده فرهنگی و اجتماعی کشور را با چالش‌هایی مواجه خواهد کرد.
دوم اینکه، اولین گام برای کاهش مشکلات و رفع نگرانی، بی‌تردید، حفظ استقلال نهادهای علمی اعم از حوزوی و دانشگاهی و رعایت آن در هر دو عرصه نظر و عمل است. در واقع، چنانکه بارها در طول تاریخ تجربه شده است، هرگونه اظهارنظر یا فعالیت توسط هر نهاد یا فردی که شائبه محدودیت علمی در برداشته باشد و یا مداخله در حیات فکری محققان این مرز و بوم تلقی شود، دلگیری و خاموشی متفکران کشور را به دنبال دارد و به نوعی بازی با سرنوشت کشور عزیزمان محسوب می‌شود. اینگونه مداخلات است که پدیده‌های ناپسندی مانند حاشیه‌نشینی نخبگان و یا مهاجرت آنان را پدید می‌آورد و سخنان کلیشه‌ای و رفتارهای نمایشی نیز آن را درمان نخواهد کرد.
سومین نکته اینکه، همچنان تاکید می‌کنم تقویت شبکه نخبگان علوم انسانی برای گسترش تعاملات علمی داخلی و ارتباط علمی با خارج از کشور ضروری است و این مسئله اتفاقاً با موضوع استقلال علمی نهاد دانشگاه نیز پیوند نزدیکی دارد؛ چراکه دانشگاه است که بایستی بنابه وظایف و ماموریت‌های خود درباره چگونگی و میزان ارتباطاتش تصمیم بگیرد. چنین فضایی، نه تنها فعالیت علمی و پژوهشی جدی و کیفی در موسسات آموزشی و پژوهشی را ممکن می‌کند، بلکه به پیوند خوردن پژوهش‌های حوزه علوم انسانی و مسائل و دغدغه‌های واقعی در جامعه می‌انجامد و به تقویت گفتگو و احساس اثربخشی در زمینه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی ملی کمک می‌کند.
منعکس‌کننده تمامی صداها در علوم انسانی
برای تحقق این امر، بدیهی است که رویدادهایی چون جشنواره فارابی باید همچنان منعکس‌کننده تمامی نظرها و صداها در علوم انسانی و اسلامی باشد و از همه تجربیات و فناوری‌های مناسب بهره بگیرد. در سال‌های گذشته و با سرعتی زیاد، نقش فناوری‌ها در زندگی عمومی پررنگ شده است و حال نیاز است که به ابعاد و پیامدهای احتمالی فرهنگی و اجتماعی این مسئله نیز توجه شود.
در اینجاست که علوم انسانی و اجتماعی می‌تواند به شکلی بی‌بدیل ایفای نقش کند و با مطالعه و بررسی مستمر تحولات سبک زندگی و استفاده از تجربیات جهانی در این‌باره، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را برای ایجاد، بهره‌گیری مناسب و سیاست‌گذارانه از فناوری‌های جدید در زندگی دانشگاهی راهنمایی کند. البته ایفای چنین نقشی مستلزم آن است که علوم انسانی، خود از دام نگاه فناورانه به علوم دوری کند. برای این مهم، سرمایه‌گذاری بر مطالعات و پژوهش‌های میان‌رشته‌ای ضروری به نظر می‌رسد و جشنواره بین‌المللی فارابی می‌تواند یکی از محمل‌های چنین جدیتی باشد.
اسامی نفرات برگزیده
در بخش پایانی این برنامه از برگزیدگان این دوره از جشنواره فاربی تجلیل به عمل آمد که سیداسعد شیخ‌الاسلامی، داود فیرحی و عزت‌الله نگهبان در بخش شخصیت‌های پیشگام علوم انسانی، ژاله آموزگار، آیت‌الله سیدمحسن خرازی، سیدمحمد رضوی و ضیاء موحد در بخش شخصیت‌های پیشکسوت علوم انسانی و اسلامی، محمدرضا ریخته‌گران در بخش نظریه‌پرداز برجسته و منوچهر صانعی دره‌بیدی در بخش مترجم برتر تجلیل شدند.
در بخش نهادهای پژوهشی (انجمن علمی و نشریه علمی) برتر هم انجمن علمی مطالعات برنامه درسی ایران و نشریه
International Journal of Information Science and Management (IJISM) مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری به عنوان برگزیدگان این دوره از جشنواره فارابی، معرفی و تقدیر شدند.
همچنین در بخش بین‌الملل دوازدهمین دوره جشنواره فارابی، «آدریانو والریو ر‌سی» از ایتالیا، «پییر لوکوک» از بلژیک، «عارف نوشاهی» از پاکستان و «عنایت الله شهرانی» از افغانستان به دلیل جمع آثار در حوزه ایران‌شناسی، «الکسی خیسمتولین» از روسیه به دلیل جمیع آثار در حوزه اسلام‌شناسی و «میرزا ملا احمد» از تاجیکستان و «بیرگیت هافمن» از آلمان به دلیل جمیع آثار در حوزه اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی به عنوان برگزیدگان جشنواره تقدیر شدند.
در بخش داخلی جشنواره فارابی امسال در سطح بزرگسال در گروه تاریخ، جغرافیا و باستان‌شناسی، علی اکبر مسگر با اثر «شکل‌گیری، اندیشه، ساخت و کارکرد شهریاری ساسانی در سدۀ سوم میلادی» به عنوان «برگزیده دوم» معرفی و تقدیر شد و در سایر گروه‌ها در سطح بزرگسال هیچ اثری به عنوان برگزیده اول تا سوم معرفی نشد.
در برخی گروه‌ها، محققانی به عنوان «شایسته تقدیر» معرفی شدند که عبارتند از؛ در گروه حقوق، فردین مرادخانی با اثر «مقدمات مشروطه خواهی (آشنایی ایرانیان با مفاهیم حقوقی در عصر قاجار)، در گروه زبان، ادبیات و زبان‌شناسی، دکتر محمد راسخ مهند با اثر «نحو زبان فارسی- نگاهی نقشی رده شناختی»، در گروه علوم قرآنی، تفسیر و حدیث، مهدی حبیب‌اللهی با اثر «کاربردشناسی جمله‌های مشابه در قرآن کریم»، در گروه فلسفه، منطق و کلام، محمود هدایت‌افزا با اثر «معناداری صفات ذاتی خداوند در پرتو ترادف مفهومی (با تأکید بر آراء ابن سینا و شیخ احمد احسائی)» و در گروه اخلاق، ادیان و عرفان، دکتر فاطمه توفیقی با اثر Paul's Letters and the Construction of the European Self .
همچنین در سطح بزرگسال در گروه علوم اجتماعی و علوم ارتباطات، یاسر باقری با اثری با عنوان «میدان سیاستگذاری اجتماعی در ایران؛ تحلیل مناسبات قدرت در فرآیند سیاستگذاری اجتماعی ایران (1394-1376)»، در گروه علوم اقتصادی، مدیریت و علوم مالی، محمدامیر ریزوندی با «بررسی تقدم نهادها در گذار به اقتصاد دانش‌بنیان در ایران»، در گروه علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، احمد مهربان دافساری با «تحلیل پدیده افراط‌گرایی مذهبی در خاورمیانه با تاکید بر مفهوم نوعصبیت (مطالعه موردی: گروه سلفی- تکفیری داعش)» در گروه فناوری اطلاعات، اطلاع‌رسانی و کتابداری، دکتر زهرا ناصری با «طراحی و تبیین مدل اثربخشی بازاریابی محتوایی در صنعت نشر ایران» و در گروه مطالعات هنر و زیبایی شناسی، محمد فدایی با «پژوهشی در سیر تاریخی و تطور مفهوم اصول در سنت خوشنویسی و متون فارسی مربوط به آن» به عنوان شایسته تقدیر معرفی و تقدیر شدند.
در سطح جوان بخش داخلی دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فارابی نیز در گروه علوم اجتماعی و علوم ارتباطات، شيوا علينقيان با اثری با عنوان «مادری: تلاقی جنسيت و ديگر نظام های اجتماعی: خودمردم نگاری برساخت اجتماعی مادری در شهر تهران» به عنوان برگزیده اول، در گروه فلسفه، منطق و کلام، سیدمسعود حسینی توشمانلویی با اثری با عنوان «حقيقت نزد افلاطون از منظر هايدگر و گادامر» و در گروه مطالعات هنر و زیبایی شناسی، حسین نخعی با اثر «مسجد جامع ورامین، بازشناسی روند شکل گیری و سیر تحول » به عنوان برگزیدگان دوم و در گروه علوم قرآنی، تفسیر و حدیث، حامد دهقانی فیروزآبادی با «رویکرد منبع‌گرایانه به روایات اهل بیت(ع) در معناشناسی قرآن (مبانی، رهیافت‌ها و نمونه‌ها)» به عنوان برگزیده سوم معرفی شدند.
در سطح جوان جشنواره امسال در چهار گروه محققانی موفق به کسب عنوان «شایسته تقدیر» شدند که در گروه حقوق، سید شهاب الدین موسوی زاده مرکیه با «زمینه فرهنگی قانون‌گرایی با تأکید بر مورد ایران»، در گروه زبان، ادبیات و زبان شناسی، سعید مهدوی‌فر با اثر «فرهنگنامه تحلیلی پشتوانه فرهنگی دیوان خاقانی»، در گروه اخلاق، ادیان و عرفان، دکتر سمیه خادمی با «تحلیل ماهیت واردات قلبی از دیدگاه روزبهان بقلی و ابن عربی» و در گروه علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، علی نظیف‌پور با «استثناگرائی و سیاست خارجی ایران» بودند.
در گروه‌های «علوم تربیتی، روان‌شناسی و علوم ورزشی»، «فقه و اصول» و «مطالعات انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره)» دوازدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی هم در سطح بزرگسال و جوان، هیچ اثری برگزیده یا شایسته تقدیر شناخته نشد.
انتهای پیام
