نقش محوری تقریب در تمدن‌سازی اسلامی

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن زمانی، مسئول دفتر سیاسی و اجتماعی حوزه علمیه، 27 دی ماه در نشست علمی «راه تقریب مذاهب اسلامی در گام دوم انقلاب و کاربست آن در تمدن‌سازی نوین اسلامی»، گفت: اگر به چندقرن اخیر تاریخ نگاه کنیم، خواهیم دید بزرگ‌ترین انقلاب‌ها در قرون اخیر یکی انقلاب کمونیستی 1917 شوروی و دیگری انقلاب صنعتی فرانسه و اروپا در اوایل قرن هفدهم میلادی است که آن‌ها در دستیابی به اهدافشان ناکام ماندند ولی ایران تنها انقلابی است که موفق بوده است.

وی با اشاره به دلایل شکست این انقلاب‌ها، ادامه داد: انقلاب شوروی، دین را به صورت کلی کنار گذاشت و آن را افیون توده‌ها نامید و به دنبال آن کلیساها و مساجد تعطیل و تبدیل به انبار و ... شد ولی بشر چون فطرتاً خداپرست است، نتوانستند تحمل کنند و دین بعد از 70 سال دوباره در شوروی سابق و بلوک شرق ظهور کرد و ادیان سربرآوردند و امروز شاهد کلیساها و مساجد فعال در آنجا هستیم. دومین خطای آنان هم این بود که حق مالکیت شخصی را از افراد گرفت و به همین دلیل سقوط کردند؛ البته امام سال‌ها قبل از فروپاشی شوروی فرمودند که کمونیست را باید در زباله‌دان تاریخ ملاحظه کنید.

سقوط کرامت انسانی در تمدن غربی

زمانی با بیان اینکه انقلاب اروپا هم، دین و معنویت را کنار گذاشت گرچه مردمدر آن دوران از جهت صنعتی پیشرفت کردند، افزود: البته چون معنویت را کنار گذاشتند، به سمت سقوط رفتند و امروز شاهدیم در برخی کشورهای اروپایی همجنس‌بازی قانونی می‌شود و این امر، سقوط کرامت انسانی است.

استاد حوزه علمیه گفت: انقلاب اسلامی هیچکدام از این مسیرها را نرفت و موفق‌ترین انقلاب در قرون اخیر بوده است؛ حال سؤال این است که راز موفقیت چیست؟ به نظر بنده راز موفقیت در سه عنصر نهفته است؛ اول ایمان به خدا و حاکمیت دینی و چون حرکت انقلاب، مؤمنانه بود، مردم پای همه سختی‌ها ایستادند؛ دومین عامل موفقیت هم وحدت ملت ایران بود و عامل سوم، رهبری سالم. کشورهایی که شکست خوردند، فاقد رهبری سالم بودند ولی امام و رهبری پای انقلاب ایستادند، امام و رهبری که جزء ساده‌زیست و سالم‌ترین افراد هستند؛ این سه عامل، رمز موفقیت ملت و انقلاب ایران بوده است و اگر این سه عنصر باقی باشد، انقلاب هم پایدار خواهد بود.

فرهنگ تقریب را تقویت کنیم

مسئول دفتر سیاسی و اجتماعی حوزه علمیه با بیان اینکه ما باید روی گسترش فرهنگ تقریب و وحدت اسلامی و انسجام کار کنیم، اضافه کرد: شبهات و عوامل تفرقه از سوی دشمنان و دوستان ناآگاه و افراطی ایجاد می‌شود که همه باید در برابر اقدامات تفرقه‌افکن بایستند.

زمانی درباره ارتباط تقریب و گام دوم انقلاب، گفت: بنده از این بیانیه یعنی گام دوم انقلاب، 170 دستورالعمل استخراج کردم که در جلسات حوزه مورد تأکید و توجه بوده و برای اجرا برنامه‌ریزی شده است؛ البته از حوزه‌های اهل سنت اطلاعی ندارم و معتقدم همه حوزویان باید روی آن تلاش علمی کنند و ببینند چه اقدامی در راستای اجرای آن می‌توانند انجام دهند.

مستندات قرآنی بیانیه گام دوم

استاد حوزه علمیه با طرح این پرسش که چرا مقام معظم رهبری بعد از 40 سال بیانیه گام دوم را صادر کردند، تصریح کرد: بنده چون قبل از انقلاب شاگرد مقام معظم رهبری بوده و جلسه تفسیر در خدمت ایشان بودم، می‌دانم ایشان بر اساس قرآن چنین اقدامی انجام داده‌اند.

5 مرحله در زندگی انسان

وی افزود: در سوره مبارکه احقاف خداوند فرموده است که هر انسانی دوره‌های متعددی در تاریخ حیات خود دارد و قرآن 5 مرحله را برای حیات او بیان کرده است: وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَوَضَعَتْهُ كُرْهًا وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ؛ دوره اول دوره بذر وجودی و حمل انسان در شکم مادر است؛ مرحله دوم دوره تولد و زایمان است؛ مرحله سوم دوره شیردادن است، دوره بعد اشتداد و قدرت‌گرفتن تا  40 سالگی به عنوان قله سن انسان است و از اینجا باید شکر نعمت انجام دهد.

وی افزود: شکر نعمت هم شامل شکر قولی و عملی است، شکر عملی، صرف هر نعمتی در جای خویش است و انسان باید درصدد تحقق اهداف الهی با همه توان خود باشد و همه اعمالی را که مورد رضایت خداوند است، انجام دهد. دوره دیگر هم استمرار نسل بعدی است و اینکه ذریه ما هم اصلاح شود.

مسئول دفتر سیاسی و اجتماعی حوزه علمیه در مورد رابطه این آیه با انقلاب، بیان کرد: شهید مطهری فرمودند همانطور که هر انسانی این مراحل را سپری می‌کند، جوامع هم این مراحل را دارند؛ بنابراین گام دوم انقلاب برگرفته از این آیه شریفه است. ما 40 سال اول را طی کردیم و انقلاب به یک قدرت تبدیل شده است که در این مرحله باید شکرگزار این نعمت باشیم و برای نسل آینده برنامه‌ریزی کنیم.

وی با بیان اینکه ملت ایران در صورتی در گام دوم موفق است که فرهنگ تقریب را اصل قرار دهد و متحد باشد وگرنه در صورت تشتت به جایی نخواهد رسید، در مورد رابطه تقریب و بیانیه گام دوم با تمدن‌سازی اسلامی اظهار کرد: مقایسه بین شاخصه‌های تمدن اسلامی و غربی موضوع مهمی است که باید به آن پرداخته شود.

3 دوره تمدن اسلامی

زمانی گفت: برای تمدن اسلامی سه دوره قائل هستم؛ در دوره اول، تولد تمدن اسلامی توسط پیامبر و با کمک اصحاب و تداوم آن با وجود ائمه(ع)، در دو سه قرن اول پایه‌های تمدن بزرگ اسلامی گذاشته و تأسیس شد. در کل عربستان شش تا هفت نفر سواد خواندن داشتند و چنین جامعه‌ای که دختران را زنده به گور می‌کردند، به یک تمدن بزرگ تبدیل شد.

زمانی بیان کرد: امام صادق(ع) وارد میدان شده و چهار هزار نفر از محضر آن حضرت کسب علم کردند. کتب اربعه و اربعمائه در این دوره نوشته شد و جلوات این دوره بسیار زیاد است و مدینه پیامبر(ص) تبدیل به مدینه فاضله شد و کسانی که بر سر کوچک‌ترین چیزی همدیگر را می‌خوردند و با هم می‌جنگیدند، تبدیل به جامعه ایثارگر شدند.

مسئول دفتر سیاسی و اجتماعی حوزه علمیه تصریح کرد: دوره دوم، دوره شکوه‌مندی تمدن اسلامی است که از قرن چهارم شروع شد و تا قرن نهم تداوم یافت و چقدر کتابخانه در این دوره تأسیس و کتاب تألیف شد. کتابخانه قاهره، 400 کارمند و بغداد یک و نیم میلیون جلد کتاب داشت، کتابخانه نیشابور هم شمارگان میلیونی داشت و زن و مرد مشغول تألیف و تحصیل و تحقیق بودند. در خشش تمدن اسلامی در این دوره دنیا را فراگرفته که بخشی از آن در کتاب دانش مسلمانان منعکس شده است. شکوه و جلال این تمدن از قرن نهم به بعد فروکش کرد زیرا پادشاهان مستبد روی کار آمده و مردم، رفاه‌طلب شدند و شکوه و جلوه تمدن اسلامی از بین رفت.

چرا تمدن اسلامی شکست خورد

زمانی بیان کرد: بنابراین دوره سوم، دوره بازآفرینی تمدن اسلامی است و انقلاب اسلامی نقش مهمی در این مسئله دارد؛ امروز کشور به یک قدرت نظامی در جهان تبدیل شده است، کشوری که روزی برای سیم خاردار معطل این و آن بود، جزء تولیدکننده موشک‌های نقطه‌زن است. سازمان ملل چند سال قبل اعلام کرد ایران در شتاب علم، رتبه اول در منطقه را دارد.

وی با اشاره به پیشرفت‌های علمی در حوزه اظهار کرد: تعداد رشته‌های حوزه در قبل از انقلاب به 10 رشته نمی‌رسید ولی امروز گرایشات و رشته‌ها به بیش از 400 عدد می‌رسد که نوعی انفجار علم است؛ بنابراین انقلاب بازآفرینی تمدنی را شروع کرده است ولی باید گام‌های بلندتر و درست‌تری با تقریب و وحدت برداشته شود.

تمدن اسلامی باید جهانی شود

مسئول دفتر سیاسی و اجتماعی حوزه علمیه در مورد رابطه تقریب و گام دوم، تصریح کرد: در گام دوم باید تمدن اسلامی را تکمیل و جهانی کنیم که تقریب و وحدت نقش محوری در آن دارد لذا باید بین شیعیان و اهل سنت در داخل و در جهان داد و ستد و تعامل مناسب داشته باشیم.

زمانی با اشاره به دستاوردهای تقریب در ایران، بیان کرد: بنده 20 دستاورد در این زمینه استخراج کرده‌ام که در جلسات بعدی توضیح خواهم داد.