سنگ‌های پیش پای ازدواج جوانان را چه کسانی باید بردارند

 

 

 

 

 

 

ابراهیم رزاقی، اقتصاددان بزرگترین مانع بر سر راه افزایش جمعیت را مسئولان ناکارآمد و غیرمتخصص می‌داند. وی معتقد است؛ امروز ۶۰ میلیون ایرانی زیر خط فقر هستند. متأسفانه اقتصاد سرمایه‌داری زیرساخت‌های اجرای سیاست‌های فرزندآوری و افزایش جمعیت را ویران کرده است. مسئولان کشور باید توجه کنند که اگر اوضاع اقتصادی کشور درست نشود، نمی‌توان به هیچ یک از مطالبات بحق رهبری جامه عمل پوشاند و اوضاع کشور آشفته‌تر خواهد شد. اگر اقتصاد کشور درست شود، قطعاً جوانان ازدواج می‌کنند و خانواده تشکیل می‌دهند و صاحب فرزند می‌شوند، مگر ذات بشر چیزی غیر از این است. جوانی که کار ندارد، چگونه می‌تواند به فکر ازدواج و تشکیل خانواده باشد؟ امروز شرایط اقتصادی عرصه را بر سایر حوزه‌های کشور تنگ کرده و راهکار آن عمل کردن به قانون اساسی و فرمایشات رهبر معظم انقلاب است. اگر مسئولان نیت کردند که به سیاست‌های کلی افزایش جمعیت جامه عمل بپوشانند، اولین کار این است که اوضاع اقتصادی را تصحیح کنند تا جوانان بتوانند تشکیل خانواده دهند.

 

 

فاطمه سادات رازقی، روانشناس و مدرس دانشگاه اما دلیل دیگری را هم برای ازدواج نکردن جوان‌ها بیان می‌کند. وی می‌گوید: تأثیر موضوع اقتصاد در میان خانواده‌ها و موضوع جمعیت بسیار آشکار و واضح است، اما قرار نیست که فقط این یک عامل به عنوان عامل اصلی و تصمیم گیرنده نهایی برای مسئله‌ای به مهمی ازدواج درنظر گرفته شود. بحث اقتصادی موضوع روز جامعه است که یکی از دلایل تک‌فرزندی خانواده‌ها نیز همین مسئله است. البته روانشناسان هیچگاه فقط دلایل هوشیار را تنها عامل اتفاقات نمی‌دانند و به دلایل ناهوشیار رویداد‌های مختلف نیز می‌اندیشند. 

 

وی می‌افزاید: اگر بخواهیم نگاه بدون قضاوت داشته باشیم، باید اذعان کنیم که نسل گذشته، نسلی هم‌دل‌تر، مهربان‌تر و ایثارگرتر بودند. امروز جامعه خیلی به سمت فردگرایی رفته است. ایران کشوری در حال گذر است یعنی نه امتیازات فردگرایی و نه امتیازات اجتماعی بودن را دارد و مسئله‌ای بینابینی است. البته در این زمینه متأسفانه بیشتر به سمت فردگرایی حرکت می‌کنیم.

 

بنابر گزارش ایکنا، دیدگاه‌ها و نظرات در این زمینه متفاوت است، البته در اولویت‌بندی موانع ازدواج. برخی مانع اول را اقتصادی می‌دانند که شاید هم حق با آن‌ها باشد، چون در شرایط فعلی اقتصادی، جوانان به سختی می‌توانند از پس هزینه‌های ازدواج و اجاره مسکن و ... برآیند. حتی با اعطای تسهیلات ازدواج هم شرایط دشوار است، چراکه بسیاری از آن‌ها حتی از پس اقساط این وام نیز برنمی‌آیند و والدین آن را تقبل می‌کنند.

 

 

وی ادامه می‌دهد: بسیاری از افراد احساس نیاز به تشکیل زندگی ندارند؛ چرا که ترس از طلاق آن‌ها را از این امر دور کرده است، پس ریشه این موضوع اقتصادی نیست و مباحث مالی نمی‌تواند بازیگر اصلی در بحث عدم ازدواج جوانان باشد. این‌ها آدرس‌های غلطی است که به ما می‌دهند، به همین جهت ما باید روی مسائل فرهنگی و سبک زندگی جوانان تمرکز کنیم.

 

 

 

 

روح‌الله اسدی، مدیرکل هماهنگی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان نیز در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: این یک واقعیت است که شرایط اقتصادی در کشورمان مطلوب نیست و به همین دلیل با وجود تسهیلاتی که دولت در زمینه فرزندآوری و ازدواج و ... اختصاص می‌دهد، اما نتیجه‌ای نگرفتیم. شرایط اقتصادی بیش از شرایط فرهنگی تأثیرگذار است.

 

امیرحسین بانکی‌پور، رئیس کمیسیون قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نیز در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه آمار ازدواج ۱۲ سال است که نزولی است و سال گذشته آمار ازدواج با افزایش همراه بود، می‌گوید: اما چه این آمار در سال جاری افزایشی یا کاهشی باشد، ربطی به قانون جوانی جمعیت و خانواده ندارد. چون این قانون یک سال است که اجرایی می‌شود.

 

وی درباره اینکه برخی این قانون را در رابطه با ازدواج و فرزندآوری بی‌تأثیر می‌دانند، گفت: این کم‌لطفی است قانونی که سال اول اجرایی شدنش است و تاکنون ۳۰ درصد آن اجرا شده و هنوز هم یک ریال سازمان برنامه و بودجه پرداخت نکرده است؛ ما انتظار داشته باشیم، امسال کل حرکت ۳۰ ساله‌ای که منجر به سقوط جمعیتی شد را این قانون یک ساله جبران کند. بار‌ها فریاد زدیم که ما در سقوط جمعیتی هستیم، بعضی‌ها تازه متوجه شدند. هر سال تعداد موالید پایین می‌آید. هر چقدر هم قانون قوی باشد نمی‌توان این کاهش را در یک سال جبران کرد و طبیعی است که باید قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به طور کامل اجرایی شود تا آثار آن در جامعه خود را نشان دهد. 

 

وی می‌افزاید: انتظار غلطی است که از یک بچه تازه متولد شده، بخواهیم وزنه ۱۵۰ کیلویی را بلند کند. اما با این حال گفتمان این قانون در جامعه جدی گرفته شده و خطر به گوش بسیاری رسیده است. هر چند مسئولان آن را چندان جدی نگرفته‌اند.

 

 

بانکی‌پور درباره تسهیلات پیش‌بینی شده در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت گفت: این قانون در راستای تشویق جوانان به ازدواج، تسهیلات خوبی را پیش‌بینی کرده است و با افزایش تورم میزان آن برای سال آینده افزایش خواهد یافت و همه زوج‌های جوان هر کدام جداگانه ۱۸۰ میلیون تومان وام قرض الحسنه دریافت خواهند کرد. البته اگر مرد زیر ۲۵ سال و زن زیر ۲۳ سال سن داشته باشد، مبلغ این وام بیشتر و ۲۲۰ میلیون خواهد بود. 

 

 

مسکن اما متأسفانه این روز‌ها یکی از بزرگ‌ترین موانع بر سر راه ازدواج جوانان و تشکیل خانواده محسوب می‌شود. در شرایطی که تاکید بر جوانی جمعیت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و ازدواج و فرزندآوری از اولویت‌های کشور است، اما هزینه‌های سرسام‌آور تأمین مسکن سد راه تعداد زیادی از جوانان شده است. رهن و اجاره‌های بالا و سرسام‌آور به ویژه در ماه‌های اخیر این مشکل را جدی‌تر کرده است.

 

نهضت ملی مسکن به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین وعده‌های دولت سیزدهم تنها کورسوی امیدی است که در دل مردم روشن شده است. به طوری که طبق آخرین آمار تا کنون ۵۱ هزار میلیارد تومان از سوی بانک مسکن به پروژه نهضت ملی اختصاص یافته که البته حدود ۱۹ هزار میلیارد تومان آن آورده متقاضیان و مابقی از محل تسهیلات بوده است. این در حالی است که باید سالیانه ۳۶۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی به این پروژه اختصاص می‌یافت.

 

اسدی، مدیرکل هماهنگی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در گفت‌وگو با ایکنا گفت: قانون نشان می‌دهد که امور جوانان فرابخشی است یعنی یک دستگاه به تنهایی نمی‌تواند متولی امور جوانان باشد. بیش از ۲۰ دستگاه مرتبط با جوانان وجود دارد که باید هر یک گوشه‌ای از کار را بگیرند. چراکه مشکلات جوانان اگر به موقع بررسی نشود به مراتب از ویروس کرونا خطرناک‌تر است و باید همه دستگاه‌ها پای کار باشند. هر سال گزارش فعالیت این دستگاه‌ها منتشر می‌شود.

 

وی می‌افزاید: از ابتدای سال تاکنون ۸۵ ستاد ساماندهی استانی برگزار شده است و خروجی آن ۵۴۷ مصوبه از دل این ستاد‌ها درآمده است که هر یک اثر و پیشرفتی داشته است و ما آن‌ها را در یک سامانه منسجم رصد می‌کنیم.

 

 

اسدی ادامه داد: سند توسعه فرابخشی امور جوانان که در دستور کار شورای عالی جوانان قرار گرفته است و امیدواریم در ۱۳ اسفند که روز جوان است و شورای عالی جوان با حضور رئیس جمهور برگزار می‌شود به تصویب برسد. این سند را به روزرسانی می‌کنیم. این سند شامل موضوعات مسکن، اشتغال، ازدواج، اوقات فراغت، تقویت نظام خانواده و مشارکت‌های جوانان و ... است.

 

وی تصریح کرد: مسکن متولی مشخصی دارد که وزارت راه و شهرسازی است، اما مسائلی مانند ازدواج، اوقات فراغت، هویت و ... متولی مشخصی ندارد؛ بنابراین در چنین اموری وزارت ورزش و جوانان ورود می‌کند. ما در حوزه مشارکت جوان‌ها نیز ورود می‌کنیم، چون هیچ دستگاهی برای جوانان کار نمی‌کند که آن‌ها را توانمند یا آماده به کار و فعالیت کند تا وارد بازار کار شوند. توانمندی آن‌ها نیز از طرق مختلف اعم از حمایت از طرح‌ها، راه‌اندازی کارگاه و ... انجام می‌شود.

 

با توجه به اینکه رئیس جمهور دستور دادند، وزارت راه و شهرسازی در ساخت مسکن جوانان در قالب تعاونی نیز اقدام کند؛ از این رو از اختصاص زمین تا ساخت مسکن ملی در حال اجراست.

 

هادی عباسی، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در گفت‌وگو با رسانه‌ها با بیان اینکه عرضه و تقاضای مسکن با مشکلات عدیده‌ای روبروست، گفته است: تا سال ۱۴۰۹ برای ۲۴ میلیون جوان که در سن ازدواج هستند باید ۱۲ میلیون مسکن ساخته شود. در حال حاضر بیش از ۶ میلیون مستاجر در کشور وجود دارد و مستاجران توان مالی برای تامین مسکن ندارند و امید است با اجرای نهضت ملی مسکن، نیاز همه اقشار جامعه تأمین شود.

 

 

 

بیکاری و نداشتن شغل دائم از جمله عواملی است که افراد برای ازدواج نکردن به آن اشاره می‌کنند. اما وضعیت بیکاری در کشور چگونه است؟ براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، نرخ بیکاری جمعیت ۲۹-۱۵ ساله که به نوعی جمعیت در معرض ازدواج هستند، از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ افزایشی روبه‌رو بود. البته در دیگر سال‌ها روند نرخ بیکاری کاهشی بود. اما در سال ۱۳۹۹ مجدد روند افزایشی گرفت و نرخ بیکاری چهار درصد افزایش داشت. مقایسه نرخ بیکاری در پاییز ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نیز حاکی از کاهش نرخ بیکاری دارد.

 

اسدی، مدیرکل هماهنگی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان درباره اشتغال جوانان گفت: در حوزه جوانان باید دو طرف را به هم نزدیک کنیم یعنی مسئولان هم مشکلات کف جامعه را بدانند که واقعی است و هم جوانان بدانند که ویژگی‌های کشورش چیست و چون در بسیاری از موارد تصور می‌کنند، چون بیشترین منابع را داریم پس حتماً وضع خوبی داریم. اما گاهی این اعداد و ارقام اشتباه است. از این رو تلاش می‌کنیم گفت‌وگوی مسئولان و جوانان شکل گیرد. در شرایط اخیر نیز این جلسات برگزار شد و آیین‌نامه‌ای نیز برای آن در حال تدوین است.

 

 

 

وی اظهار کرد: در موضوع اشتغال نیز سند ملی اشتغال است که اداره کار آن را انجام می‌دهد. ما اعتقاد داریم همه کار‌ها در قالب این سند رخ نمی‌دهد. چون یک حوزه مغفول به نام اشتغال‌پذیری جوانان داریم که کسی به آن ورود نکرده است. بدین جهت سرباز مهارت را اجرا کردیم و اکنون وارد فاز دوم شده است و مهارت‌های کاربردی را به جوانان آموزش می‌دهیم. مسابقات ملی مهارت را داریم که سازمان فنی و حرفه‌ای اجرا می‌کند تا این خلأ که در حوزه اشتغال‌پذیری و مهارت وجود دارد رفع شود. یعنی بسیاری از شغل‌ها وجود دارد که متقاضی برای آن وجود ندارد و این شغل در حال از بین رفتن است و در اشتغال‌پذیری دنبال این موضوع هستیم.

 

بانکی‌پور به تسهیلات اشتغال ذیل قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت اشاره کرد و‌گفت: وقتی اقتصاد کشور دچار مشکل است ازدواج و فرزندآوری دچار مشکل می‌شود، این درست است و ربطی به قانون جوانی جمعیت ندارد. اما آنچه به قانون مربوط است این است که در این شرایط سخت اقتصادی چه کمکی می‌توانیم بکنیم؟ مثلاً تسهیلاتی در حوزه مسکن و اشتغال ارائه دهیم و یا با اختصاص زمین مشکل مسکن را حل کنیم. بنابراین در این شرایط سخت راه‌هایی را پیدا کردیم تا از بار مشکلات کم کنیم و در این راستا، ۲۰۰ هزار خودرو به مادران تخصیص یافت، به طوری که تفاوت قیمت خودرو‌ها با بازار ۲۰۰ تا ۷۰۰ میلیون است و اگر به طور متوسط این تفاوت را ۳۰۰ میلیون درنظر بگیریم و در ۲۰۰ هزار(تعداد خودرو) ضرب کنیم، بالای ۶۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. مورد دیگر بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر تسهیلات ازدواج و بیش از ۷۰۰ هزار نفر تسهیلات فرزندآوری دریافت شده است و تعدادی زیادی از جوانان نیز به واسطه سن استخدامی، استخدام شدند.

 

 

بانکی‌پور، اما به استنکاف برخی سازمان‌ها از اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت اشاره و تصریح کرد: متأسفانه کارشناسان سازمان برنامه و بودجه رویکرد جمعیتی ندارند. از صدا و سیما هم انتظار بالاتری داشتیم و بار‌ها گفته‌ایم که قرارگاه جوانی جمعیت با مدیریت صدا و سیما تشکیل شود تا تکلیف کار‌ها روشن شود، البته صدا و سیما در این زمینه کار می‌کند، اما قرارگاه قوی ندارد. حجم برنامه‌ها در صدا و سیما زیاد است و گاهی برنامه‌هایی پخش می‌شود که ضدجمعیت است. مثلاً چند درصد از جمیت کشورمان مطلع هستند که خودرو به مادران تخصیص داده می‌شود و یا تسهیلات مختلفی در حوزه اشتغال و مسکن جوانان اختصاص داده می‌شود. این‌ها را صدا و سیما باید اطلاع‌رسانی کند.

 

 

وی ادامه داد: در بحث استنکاف بعضی از سازمان‌ها، بازرسی کل کشور مأمور پیگیری این امر است تا مستنکفین را شناسایی کند؛ چراکه قاضی باید نسبت به این امر حکم دهد. البته هر مسئله‌ای مصداق استنکاف نیست، مثلاً وقتی بودجه به یک سازمان اختصاص داده نشده است، نمی‌توان این امر را استنکاف آن سازمان تلقی کرد و یکی از سازمان‌هایی که استنکاف کرده، سازمان برنامه و بودجه است.

 

گزارش ایکنا حاکی است؛ نگاهی اجمالی به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نشان می‌دهد که برای حل مسائل و مشکلات جوانان خلأ قانونی نداریم و همه مسائل مربوط به خانواده‌ها و جوانان پیش‌بینی شده است. اما مهم اجراست و در این زمینه سازمان بازرسی باید بدون اغماض به این مسائل رسیدگی کند. 

 

همچنین ذکر این نکته ضروری است که بسیاری از مسئولان بر فرهنگی بودن موانع ازدواج تأکید دارند. البته چندان مهم نیست که اقتصاد مشکل اول ازدواج جوانان است یا فرهنگ و یا اینکه کدام در رتبه دوم قرار دارد. این مسئله مسئولیت رفع مشکلات مسکن، اشتغال و معیشت و ... را از آن‌ها ساقط نمی‌کند؛ چراکه اگر جوانانی ازدواج کنند، اما به دلیل تورم افسارگسیخته و مشکل مسکن و اشتغال و ... عرصه زندگی بر آن‌ها تنگ شود، نتیجه چه خواهد شد، این زندگی چقدر دوام خواهد داشت. چه بر سر این زندگی‌ها خواهد آمد؟