اشتباهات والدین در روند تربیت دینی فرزندان

مهناز طالبی، روانشناس کودک و عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان در گفت‌و‌گو با ایکنا، به تبیین بایسته‌های تربیت دینی کودکان پرداخت و با اشاره به نقش مهم مادران در خانواده گفت:‌ فرزندان بیشتر اوقات خود را در کنار مادر می‌گذرانند و در دامن مادر تربیت می‌شوند. همچنین، خداوند متعال ظرافت‌هایی را در سیستم وجودی بانوان قرار داده که کار مهم و خطیر تربیت فرزندان را بر عهده داشته باشند.

وی افزود: زمانی که اساس و پایه زندگی پدر و مادر بر مبنای اعتقادات مذهبی و ایمان به خداوند باشد و ایشان تمام دستورات دین اسلام را تا جایی که در حد توان است، در جمع خانواده رعایت و در ارتباط با یکدیگر با احترام رفتار کنند، فرزندان آن‌ها نیز تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. فرزندان از همان زمان کودکی شاهد رفتار پدر و مادر هستند. زمانی که کودک رفتار محبت‌آمیز پدر و مادر را مشاهده می‌کند، به این موضوع پی می‌برد که باید همیشه حرمت و احترام را نسبت به پدر و مادر و بزرگترها حفظ کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان بیان کرد: زمانی که دختر خانواده از همان ابتدای کودکی مادر خود را باحجاب و پوشش مناسب در خارج از خانه در برابر نامحرمان مشاهده می‌کند، با مادر خود همانندی کرده و او را الگوی خود قرار می‌دهد و در زمینه پوشش از مادر تبعیت کرده و حجاب را رعایت می‌کند.

الگوبرداری از پدر در خانواده 

طالبی ادامه داد: قطعاً پدر و مادری که نسبت به هم رئوف بوده و با احترام برخورد می‌کنند، در زمینه‌های دیگر زندگی نیز مسائل شرعی و عرفی که باید رعایت شود را مدنظر قرار می‌دهند. فرزندان در خانواده‌ها اگرچه با والدین خود همانندی می‌کنند، اما در زمینه مسائل ایمانی و عقیدتی بیشتر از پدر خانواده تقلید کرده و به رفتار و عملکرد پدر می‌نگرند. گرچه پدر و مادر هر دو در الگوبرداری و همانندی کردن فرزندان با آنان نقش مهمی دارند اما فرزندان در مسائل ایمانی، اعتقادی و اینکه تا چه میزان به خداوند نزدیک بوده و اهل نماز باشند، از پدر خود الگوبرداری کرده و همانندی می‌کنند.

طالبی با بیان اینکه شاید برخی خانواده‌ها این‌گونه بیندیشند که فرزندان باید آزاد باشند و مسیر را خود انتخاب کنند، گفت: ابتدا باید دانست که چنانچه پدر و مادر در هر زمینه‌ای سخت‌گیری داشته باشند، فرزندان رفتار معکوس نشان می‌دهند. زمانی فرزندان از والدین الگوبرداری می‌کنند که فضای خانواده و رفتار پدر و مادر مناسب باشد و رفتار پدر و مادر در حد اعتدال باشد؛ چراکه سخت‌گیری در هر زمینه‌ای نتیجه معکوس دارد. امروز نسبت به سنوات گذشته، نقش پدر و مادر در خانواده کمرنگ شده و آن‌ها بیشتر نقش تأمین کننده هزینه‌های زندگی را دارند و نقش تربیت و پرورشی آن‌ها کمرنگ شده است.

تناقض میان رفتار و عمل برخی والدین 

وی تناقضی که بین رفتار و عمل برخی والدین وجود دارد را یکی از دلایل دوری فرزندان از شعائر دینی و مذهبی دانست و تصریح کرد: البته فضای دوستی و نزدیکان نیز در این زمینه بی‌تأثیر نیست اما موضوع اصلی تناقض رفتاری والدین است. زمانی که کنترل والدین بیش از اندازه شود،‌ حالت بیمارگونه پیدا می‌کند. زمانی که نوجوان و جوان با رفتار کنترل‌گری والدین مواجه می‌شوند، واکنش نشان می‌دهند.

طالبی با بیان اینکه کنترل والدین بر روی فرزندان باید حد و اندازه داشته و محدود باشد، گفت: زمانی که والدین در زمینه ارتباط فرزندان با دوستان، معلمان و مربیان سخت‌گیری می‌کنند، فرزندان از لحاظ اعتقادی سست می‌شوند. پدر و مادر به جای اینکه سخت‌گیری خارج از منطق داشته باشند، می‌توانند علل نگرانی خود را به صورت دیگری برای فرزندان بیان کرده و با ایشان همراه شوند.

با فرزندانمان دوست باشیم 

عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان تصریح کرد: امروز در جامعه ایرانی هستند خانواده‌هایی که والدین آن‌ها از تحصیلات عالیه و حتی حوزوی برخوردار هستند اما اختلافات و بدبینی ایشان کار را به جایی رسانده است که فرزندان آن‌ها اقدام به خودکشی کرده‌اند. والدین باید به جای اینکه سخت‌گیری زیادی در رابطه با فرزندان خود داشته باشند، با آن‌ها دوست باشند.

طالبی اظهار کرد: البته والدین حق دارند بدانند که فرزندان آن‌ها با چه افرادی دوست بوده و ارتباط دارند، اما اینکه بخواهند سخت‌گیری زیادی داشته باشند خارج از منطق است. والدین چنانچه در مورد دوستان و همکلاسی‌ها نیز نگران هستند می‌توانند آن‌ها را ملاقات کنند تا از نزدیک با آن‌ها و خانواده ایشان آشنا شوند و به جای اینکه مستقیم به موضوع ورود کرده و مانع فرزندان باشند، آن‌ها را رصد کنند.

وی تصریح کرد: مقاومت و سخت‌گیری والدین باعث می‌شود تا فرزندان رفتار معکوس نشان داده و حتی ممکن است گاه با جنس مخالف نیز به صورت پنهانی ارتباط برقرار کنند. زمانی که محدودیت و دخالت در خانواده‌ها زیاد می‌شود و دوستی با فرزندان جای خود را به سخت‌گیری بدهد، والدین با مقاومت منفی از سوی فرزندان مواجه می‌شوند که ممکن است به سرانجام خوبی نرسد و معضلات زیادی همچون فرار از خانواده، خودکشی و ... را به همراه داشته باشد.