ضامن و بداخلاقی؛ اسلحه بانک‌ها علیه وامی برای تشکیل «خانواده»
در حالی که براساس اعلام مسئولان مبنی بر اینکه برای دریافت وام ازدواج فقط یک ضامن نیاز است، متصدیان بانک‌ها برخلاف قانون و با بدرفتاری ارائه ضامن‌های متعدد با شرایط خاص را از عروس‌ها و دامادها مطالبه می‌کنند.
به گزارش ایکنا، بررسی روند ازدواج و طلاق در کشور از سال ۵۸ تاکنون نشان می‌دهد که ازدواج از سال ۵۸ تا سال ۹۲ با رشد سالیانه مواجه بوده و از سال ۸۳ با جهش ناگهانی ناشی از رشد میزان موالید در اوایل انقلاب روبه‌رو شده است. اما از سال ۹۲ به بعد آمار ازدواج شیب نزولی گرفته است. آمار طلاق نیز با شیب ملایم تا سال ۸۳ روند افزایشی داشته اما در سال‌های بعد این افزایش با شیب تندتری ادامه یافته است. همین مسئله یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های قرن آینده ایران مبنی بر پیری جمعیت را به وجود آورده است.
متأسفانه نه تنها ازدواج کاهش و طلاق افزایش یافته بلکه افرادی که ازدواج می‌کنند نیز یا تمایل به فرزندآوری ندارند، یا به دلیل سن بالای ازدواج با مشکلات ناباروری مواجه هستند و یا تمایل به داشتن یک و حداکثر دو فرزند دارند.
به گفته صابر جباری، سرپرست مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، میزان موالید در کشور 3.7 درصد کاهش یافته و در سال 1401 نسبت به سال 1400، آمار ازدواج 3.9 درصد کاهش داشته است. البته مسئله مهم در این زمینه این است که اعتبار مصوب قانون جوانی جمعیت برای وزارت بهداشت در سال گذشته 2.3 هزار میلیارد تومان بوده اما هیچ بودجه‌ای تخصیص پیدا نکرده است. یعنی در حالی که همه مسئولان می‌دانند بحران پیری جمعیت یک بحران جدی است، اما حاضر نیستند بودجه مورد نیاز برای تأمین امنیت آینده ایران را اکنون هزینه کنند.
در این میان تنها کاری که طبق روال سال‌های گذشته انجام می‌شود و از آن به عنوان مشوقی برای ازدواج یاد می‌شود، ارائه وام ازدواج است. البته از آنجایی که ازدواج کاهش یافته قدر مسلم متقاضیان وام ازدواج نیز به تعدادی نیستند که نتوان بودجه آن را فراهم کرد. به خصوص اینکه وام ازدواج فقط یک بار به افراد تعلق می‌گیرد و فردی که قبلاً ازدواج کرده و وام ازدواج گرفته است در صورت فوت همسر یا طلاق اگر بخواهد دوباره ازدواج کند، دیگر نمی‌تواند وام ازدواج بگیرد.
تبصره متناقض با تشویق به ازدواج
تبصره عدم اعطای وام ازدواج به افراد مطلقه یا افرادی که همسر خود را از دست داده‌اند، منافات صد درصدی با تشویق افراد به ازدواج دارد آن هم در جامعه‌ای که گفته می‌شود براساس آمار‌ها از هر سه ازدواج یک ازدواج به طلاق منجر می‌شود و در واقع بیش از ۴۵ درصد از ازدواج‌ها ناموفق است.
اعطای وام ازدواج براساس سن زوجین نیز از دیگر تناقض‌های اعطای این وام برای تشویق به ازدواج است و در حالی که مدام مسئولان در صحبت‌های خود از لزوم تشویق افراد دهه 60 به ازدواج و فرزندآوری سخن می‌گویند و به صراحت اعلام می‌کنند اگر این گروه سنی ازدواج کرده و صاحب فرزند شوند امید به بسته نشدن پنجره جمعیتی به حقیقت می‌پیوندد، اما با افزایش سن زوج‌های متفاضی، وام ازدواج کمتری به آنها تعلق می‌گیرد.
طبق قانون وضع شده در سال ۱۴۰۲، مبلغ وامی که به هر زوج تعلق می‌گیرد، بسته به سن عروس و داماد، می‌تواند با یکدیگر متفاوت باشد. به آقا داماد زیر ۲۵ سال و عروس خانم زیر ۲۳ سال، نفری ۲۲۰ میلیون تومان وام تعلق می‌گیرید و در کل این زوج می‌توانند از تسهیلات ۴۴۰ میلیون تومانی ازدواج استفاده کنند. اما اگر یکی از زوجین در بازه سنی گفته شده نباشد، حداکثر ۱۸۰ میلیون تومان وام می‌تواند دریافت کند. بنابراین در چنین شرایطی، این زوج برای شروع زندگی ۳۶۰ میلیون تومان وام خواهند داشت.
وام ازدواج تنها وام چهاردرصد با پرداخت 10 ساله کشور است که به افرادی که در شرایط اقتصادی کنونی شجاعت ازدواج کردن را دارند، اعطا می‌شود اما این شجاع‌دلان باید در کنار شجاعت، صبر ایوب هم داشته باشند تا بتوانند این وام را بگیرند.
مدارک لازم برای دریافت وام
اگر یک جست‌وجوی ساده در اینترنت انجام دهید به خوبی تمام جزئیات و شرایط دریافت وام ازدواج، مشمولان این وام و نحوه دریافت و بازپرداخت آن نوشته و در تمام سخنرانی‌ها و دستورالعمل‌های رسمی نیز آمده است که این وام ویژه، تنها به یک ضامن معتبر نیاز دارد و عروس و داماد باید هر کدام یک ضامن به بانک معرفی کنند. کارمندان دولت، نیروهای نظامی و بازنشستگان می‌توانند ضامن شوند. همچنین کاسبان بازاری هم در صورت داشتن پروانه کسب، می‌توانند به‌عنوان ضامن به بانک معرفی شوند. هر کدام از ضامن‌ها نیز باید فیش حقوقی و گواهی کسر از حقوق داشته باشند.
در مورد مدت زمان پرداخت وام به زوج‌ها نیز گفته شده در صورت تأیید مدارک و ضامن، حداکثر تا سه ماه بعد، وام پرداخت می‌شود. اما برای پی بردن به صحت و سقم موارد مطرح شده برای دریافت وام ازدواج کافی است از زوجینی که اخیراً ازدواج کرده‌اند در مورد نحوه دریافت وام ازدواج سؤال کنید.
ثبت نام وام ازدواج در سامانه بانک مرکزی کاملا رایگان انجام می‌شود و این تسهیلات از طریق تمامی شعب بانکی در سراسر کشور به متقاضیان ارائه می‌شود. البته متقاضیان باید بانک مورد نظرشان را خودشان انتخاب کنند اما مشکل از همین‌جا آغاز می‌شود. ظرفیت بسیاری از بانک‌های دولتی که وام ازدواج را با مشکلات کمتری در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند به سرعت تکمیل می‌شود و عروس و دامادها مجبورند از لیست ارائه شده سایر بانک‌ها را انتخاب کنند، اما وقتی با مدارک اعلام شده و البته یک ضامن به بانک‌های عموماً خصوصی مراجعه می‌کنند با درخواست‌هایی متفاوت از آنچه اعلام شده بود مواجه می‌شوند.
یکی از زوج‌های جوانی که برای دریافت وام ازدواج اقدام کرده بود در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به اینکه چهار ماه و 20 روز از زمان درخواست وام تا دریافت آن به طول انجامیده است، گفت: اول به ما گفته شد خیلی زود وام پرداخت خواهدشد اما ایرادهای زیادی از مدارک ما می‌‌گرفتند و مدام مجبور بودیم مدارک را تغییر دهیم و براساس اعلام بانک مربوطه اصلاح کنیم.
این متقاضی وام ازدواج بزرگ‌ترین مشکلی که طی دریافت وام با آن مواجه شده است را رفتار نامناسب مسئولان بانک‌ها اعلام کرد و گفت: اگر در بانک آشنا و پارتی داشته باشید به راحتی کارتان انجام می‌شود اما اگر نداشته باشید با سختگیری‌های مختلف مواجه خواهید شد. مثلاً ما در کنار ارائه مدارک یک ضامن، چک، سفته و گواهی اشتغال به بانک ارائه کردیم تا بتوانیم وام بگیریم. البته برخی از بانک‌ها چک یا سفته می‌گیرند و برخی دیگر هیچ کدام را نمی‌گیرند و فقط باید ضامن رسمی به بانک معرفی کنید.
وی یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که طی این مدت با آن مواجه شده‌اند را بدرفتاری متصدی بانک اعلام کرد و گفت: به حدی درخواست‌های نابه‌جا و رفتار بد از سوی بانک با ما صورت می‌گیرد که این احساس را داشتیم که تعمداً می‌خواهند ما را خسته کنند تا از دریافت وام منصرف شویم. حتی ادبیات گفتاری مسئولان بانک نیز به شدت آزاردهنده بود و طوری منت می‌گذاشتند که انگار پرسنل بانک از جیب خودشان می‌خواهند به ما وام بدهند.
گواهی کسر از حقوق ندارید وام نمی‌دهیم
یکی دیگر از متقاضیان وام ازدواج گفت: بر سر استعلامی که باید بانک می‌گرفت، یک ماه معطل شدیم و نکته عجیب اینکه کارمند بانک چون مرخصی رفته بود کار ما با تعویق طولانی مواجه شد. در بانک هم شاهد بودیم که وقتی کسی می‌گفت گواهی کسر از حقوق ندارم به راحتی به او می‌گفتند که پس وام به شما تعلق نمی‌گیرد.
وی افزود: حتی چکی که از ما درخواست شد، چک گردش حساب ماهیانه بالای 100 میلیون تومان که در ماه گذشته دو فقره چک پاس کرده باشد و کسی که چک می‌دهد باید متعلق به یک سازمان یا دارنده جواز کسب باشد. ضامن رسمی هم باید کارمند رسمی یک ارگان باشد و خود وام گیرنده هم در جایی کار کند که حقوق داشته باشد و بتواند گواهی کسر از حقوق ارائه کند.
این متقاضی وام ازدواج همچنین گفت: به محض اینکه وام ازدواج آماده پرداخت شد، ابتدا کارمزد سال اول را از آن کم می‌کنند. هشت میلیون کارمزد سال اول وام ازدواج را ابتدا از کل وام کسر کردند و بعد بقیه وام را به ما دادند و هر سال نیز باید در کنار پرداخت قسط، کارمزد آن سال را واریز کنیم.
یکی دیگر از متقاضیان وام ازدواج با اشاره به اینکه تعمداً بانکی را که قبلاً از آن وام گرفته بود برای دریافت وام ازدواج انتخاب کرده بود چراکه به محل کار وی نزدیک بود، گفت: رفتار متصدی بانک به حدی بد بود که از دریافت وام ازدواج منصرف شدم. متصدی بانک به من اعلام کرد چون یک قسط از وام قبلی را چند روز دیر داده‌ام، بدحساب هستم و دیگر به من وام ازدواج نمی‌دهند.
وی افزود: این متصدی با بی‌احترامی تمام به من گفت چون در فلان مرکز کار می‌کنی دوست ندارم به تو وام بدهم.
متقاضی دیگری نیز با اشاره به اینکه چندین ضامن به بانک معرفی کرده اما هر بار یک عیب برای ضامن تراشیده‌اند و گفته‌اند ضامن دیگری بیاورد، گفت: رفتار متصدیان بانک به حدی بد بود که احساس می‌کردم می‌خواهند من را عصبی کنند و به بهانه اینکه دعوا کرده‌ام، به من وام ندهند.
اما آیا این رفتار، سخت‌گیری‌ها و نبود نظارت بر اعطای وام ازدواج با سیاست کلی نظام مبنی بر تشویق جوانان به ازدواج و فرزندآوری متناسب است؟
گزارش از زهرا ایرجی
انتهای پیام
