ناآشنایی با ظرافت‌های امر به معروف و نهی از منکر حواشی ایجاد می‌کند
مشاور دبیر ستاد امر به معرف و نهی از منکر با بیان اینکه غلبه بر احساسات و بکارگیری عقلانیت ویژگی مهم آمران به معروف و ناهیان از منکر است، گفت: برخی از آمران به معروف و ناهیان از منکر به سبب عدم آشنایی با ظرافت‌های اجرای این دو رسالت سنگین الهی، اجتماعی، با وجود اخلاص و دلسوزی، از انجام بهینه آن ناتوان بوده و موجب حواشی بیشتر و مشکلاتی برای خود و دیگران می‌شوند.
«امر» به معنای فرمان دادن و «نهی» به معنای بازداشتن و منع از انجام کاری است. «معروف» هر آن چیزی است که عقل و دین آن را به نیکی و خوبی می‌شناسند و معرفی می‌کنند و «منکر» هر آن چیزی است که عقل و شرع آن را ناپسند می‌دارند. پس امر به معروف یعنی فرمان دادن به انجام کارهای نیک و نهی از منکر به معنای بازداشتن از بدی و ناپسندی است.
مهمترین یادآوری و تذکر ماه محرم برای انسان‌ها اقامه امر به معروف و نهی از منکر است و نحوه صحیح اجرای این حکم در جامعه یکی از مهمترین مباحث است که باید به ابعاد و جوانب آن به خوبی پرداخته شود تا این فریضه واجب به گونه‌ای اجرا نشود که با برخوردهای سلبی و یا بداخلاقی‌های فردی و اجتماعی روبرو شود.
ایکنا درباره چگونگی اجرای توصیه دینی امر به معروف و نهی از منکر در جامعه با جعفر صادق‌منش، استاد دانشگاه و مشاور دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور گفت‌وگو کرده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
ایکنا ـ با توجه به تأکید تعالیم دینی بر فریضه امر به معروف و نهی از منکر و با توجه به مقتضیات روز زمان، از چه روش‌های باید برای اجرای این حکم استفاده کرد؟
امروزه و در جهان امروزی، با توسعه و تنوع وسایل ارتباط جمعی به ویژه در حوزه فضای مجازی علاوه بر خطاب زبانی و حضوری، می‌توان ابزارهای دیگری را نیز در خدمت امر به معروف و نهی از منکر قرار داد.
برای مثال استفاده از قالب پیامک، پیام صوتی و تصویری در شبکه‌های اجتماعی، ارسال نامه الکترونیک و نیز یادداشت در رسانه‌های جمعی از جمله روش‌هایی است که با توجه به فضا و شرایط امروزی جامعه می‌توان از آن‌ها برای امر تبلیغ و ترویج امر به معروف و نهی از منکر استفاده کرد.
ایکنا ـ برای ترویج فرهنگ صحیح امر به معروف به نحوی که با بداخلاقی‌های اجتماعی و گاهی پرخاشگری اشتباه گرفته نشود چه باید کرد؟
به نظر می‌رسد پیش از هر امر به معروف یا نهی از منکر، شخص عامل این دو فریضه باید با غلبه بر احساسات و با در نظر گرفتن عقلانیت و سنجش ابعاد موضوع، اعم از اهمیت و ارزش معروف ذکر شده و منکر ارتکاب یافته، شخصیت مخاطب، شرایط و فضای ارتکاب منکر یا ترک معروف و نیز توانایی‌های خود، بهترین روش یعنی روشی را که تضمین کننده نتیجه ترک منکر و انجام معروف بدون مشکل یا با کمترین حاشیه است را برای این کار برگزیند.
گاهی لازم است امر به معروف و نهی از منکر را به فرصتی دیگر موکول کرده و گاهی لازم است برای این کار از دیگران کمک گرفت. برای مثال برای نهی از منکر نسبت به شخصی که به دلیل تکبر و خودبرتر پنداری نسبت به عامل فریضه، زمینه پذیرش را ندارد، شخص عامل باید با درایت سراغ شخصی برود که مرتکب گناه، از او حرف شنوی دارد.
همین مراجعه به آن شخص و مطالبه امر به معروف یا نهی از منکر از او در مورد رفتار شخص متکبر مرتکب گناه، از دیدگاه حضرت امام(ره) واجب و مصداق امر به معروف است. همچنین، گاهی ممکن است شرایط به گونه‌ای باشد که امر به معروف و نهی از منکر به وسیله یک نفر ثمربخش نباشد، در این مورد نیز شخص با لحاظ شرایط، مکلف خواهد بود عده‌ای را که حضور آن‌ها برای تأثیرگذاری در مرتکب گناه لازم است جمع کند و به کمک آن‌ها به این رسالت اجتماعی خود عمل کند.
ایکنا ـ امر به معروف چگونه می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی نقش ایفا کند؟
فلسفه تشریع امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک حکم عقلی، ایجاد محیط سرشار از انواع فضایل، خوبی‌ها و زیبایی‌ها و مصون از رذائل، زشتی‌ها و پلشتی‌هاست. این شیوه تعامل اجتماعی امروزه به عنوان تکالیف شهروندی یا نظارت اجتماعی و تعابیر مشابه دیگر مورد توجه کشورهای پیشرفته قرار گرفته است.
کارکرد امر به معروف و نهی از منکر در زمینه آسیب‌های اجتماعی از سه طریق عمده است. از یک سو شخص مؤمن و عامل به این فریضه با انعکاس موارد بروز آسیب‌های اجتماعی به نهادهای دولتی و غیر دولتی مسئول در این زمینه و پیگیری و مطالبه رفع این آسیب‌ها ایفای نقش می‌کند و از سوی دیگر با مواجهه مستقیم با زمینه‌های تسهیل کننده این آسیب‌ها، در پیشگیری از آن‌ها ایفای نقش می کند.
برای مثال در این مرحله، آمر به معروف می‌تواند با شناسایی خانواده‌ای که به دلیل نداشتن تمکن مالی یا ضعف در نظام فکری و تصمیم‌گیری، در معرض یک آسیب است با ارائه مساعدت‌های مالی یا مشاوره فکری یا تأمین زمینه اشتغال و به‌طور کلی با دستگیری از افراد در معرض آسیب، از بروز آسیب، پیشگیری کند.
این شیوه یکی از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر عملی از سوی بعضی فقهاست که اغلب مورد غفلت قرار گرفته و به عنوان مصداق امر به معروف و نهی از منکر شناخته نمی‌شود! گاهی هم آمر به معروف و ناهی از منکر با ارتباط‌گیری و صحبت و نصیحت و ارشاد نسبت به پیامدهای گرفتاری در یک آسیب اجتماعی، شخصی را که در معرض آن است از رفتن به سمت آسیب، برحذر دارد.
ایکنا ـ ارزیابی شما از روند کنونی امر به معروف در جامعه چگونه است؟
یکی از آفت‌های بسیار مهمی که باعث مغفول بلکه منفور شدن امر به معروف و نهی از منکر شده، عدم شناخت و آموزش مردم در این زمینه است. بخشی از آمران به معروف و ناهیان از منکر به سبب عدم آشنایی با ظرافت‌های اجرای این دو رسالت سنگین الهی، اجتماعی، با وجود اخلاص و دلسوزی، از انجام بهینه آن ناتوان بوده و موجب حواشی بیشتر و مشکلاتی برای خود و دیگران می‌شوند.
همچنین، بسیاری از مردم جامعه به دلیل غفلت از کارکرد و مبانی و ابعاد زیبای این دو فریضه الهی و اجتماعی، نسبت به اجرای آن روی خوش نشان نمی‌دهند و آن را دخالت غیر مجاز در حریم رفتارهای خود می‌پندارند.
گفت‌وگو از مجتبی افشار
انتهای پیام
