اعطای 67 میلیارد تومان کمک هزینه ازدواج از عواید موقوفات

حجت‌الاسلام احمد شرفخانی، رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه در گفت‌و‌گو با ایکنا به تشریح برنامه‌ها و طرح‌های این مرکز پرداخت و اظهار کرد: این سازمان تنها نهاد دولتی و حاکمیتی در کشور است که قید عبارت امور خیریه در نام سازمان گویای رسالت آن است. لکن از بدو تأسیس تا سال‌های اخیر بخش خیریه در ساختار سازمان مغفول واقع شده و بیشتر تمرکز برنامه‌ها و فعالیت‌های سازمان به امور اوقافی و بقاع متبرکه معطوف شده بود. لذا ضرورت تشکیل ساختاری تخصصی برای رسیدگی و ساماندهی بخش امور خیریه در سازمان اوقاف و امور خیریه به شدت احساس می‌شد تا با احیای «امور خیریه» با استفاده از ظرفیت نیات واقفان خیراندیش و عواید موقوفات و بهره‌گیری از مشارکت خیران و مؤسسات و تشکل‌های خیریه، موضوع امر خیر را در کشور ساماندهی کرده و در زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی (فقر، بیکاری، ازدواج وتهیه جهیزیه و ... اقشار آسیب پذیر) نقش سازنده خود را ایفا  کند. 

وی با بیان اینکه بر این اساس «مرکز امور خیریه» سازمان اوقاف در سال 1398 تشکیل شد،‌ تصریح کرد: در راستای نیل به اهداف مذکور، مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه علیرغم نوپائی در ساختار سازمان، برآن است مطابق برنامه‌ریزی‌های انجام شده در بازه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت نقش مثمرثمری ایفا کند تا علاوه بر پاسخگوئی به نیازهای آنی اقشار آسیب‌پذیر جامعه، گام‌های اساسی در راستای تأمین منافع تمامی ذی‌نفعان سپهر خیریه و نیکوکاری کشور در سطوح خرد و کلان، از مددجویان و نیازمندان گرفته تا خیران و واقفان، مؤسسات خیریه و حتی سطوح حکمرانی و دستگاه‌های حاکمیتی بردارد. 

شرفخانی ادامه داد: مرکز امور خیریه چهار حوزه اصلی مؤسسات خیریه و تشکل‌های مردمی، مراکز درمانی و بیمارستان‌های موقوفه و خیریه، مراکز نگهداری، سرپرستی و دارالایتام موقوفه و کمک به اقشار آسیب‌پذیر و نیازمندان را  اولویت وظایف خود قرار داده است که شرح مختصری از آن و اقدامات انجام شده در این مدت کوتاه ارائه می‌شود.

احیای مراکز درمانی موقوفه

وی با اشاره به موضوع احیا و ساماندهی مراکز درمانی موقوفه و خیریه، اظهار کرد: براساس بررسی‌های صورت گرفته، تعداد مراکز درمانی موقوفه و خیریه که مشغول فعالیت و خدمات‌رسانی هستند شامل 169 بیمارستان، 473 درمانگاه، 548 مرکز بهداشت و 47 مورد سایر واحدهای بهداشتی و درمانی است که از تعداد 169 بیمارستان، 53 مورد عرصه و اعیان وقفی و 100 مورد عرصه وقفی و 16 بیمارستان خیریه هستند که به عبارتی از تعداد 156 هزار تخت بیمارستانی در سطح کشور تعداد 24 هزار و 656 تخت (معادل 16 درصد)  وقفی یا خیریه است. همچنین، در حال حاضر تعداد 27 پروژه ساخت مراکز درمانی در سطح کشور در دست انجام است و 71 مورد زمین موقوفه نیز با نیت احداث مراکز درمانی که نیازمند وقف جدید با نیت ساخت مراکز درمانی است، در دسترس قرار دارد. 

رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف ادامه داد: در قالب احیا و ساماندهی مراکز درمانی موقوفه و خیریه و پیرو تفاهم‌نامه منعقده فی مابین، مذاکرات و جلسات متعددی با مسئولان وزارت بهداشت انجام شد که منتج به نتایجی همچون اصلاح تعرفه مراکز درمانی موقوفه و خیریه (طی مصوبه اصلاح تعرفه‌ها، نسبت تعرفه‌های مراکز بهداشتی و درمانی موقوفه و خیریه به بخش خصوصی از 69 درصد در سال 1399 به 84 درصد در سال 1401 تغییر کرد)، پیگیری عضویت در شورای عالی بیمه، یکسان‌سازی اطلاعات مراکز درمانی موقوفه و خیریه (در قالب مصوبه یکسان‌سازی اطلاعات مراکز درمانی از تعداد 169 بیمارستان و 473 درمانگاه وقفی کشور، 36 بیمارستان و 71 درمانگاه  پس از راه‌اندازی مرکز امورخیریه و اقدامات انجام شده، شناسائی و احیاء شد)، پیگیری اصلاح پروانه مراکز درمانی موقوفه و خیریه (در راستای اصلاح پروانه فعالیت مراکز درمانی، طی استعلام وزارت بهداشت از مرکز امور خیریه، صرفاً در استان تهران از مجموع 21 استعلام، پروانه فعالیت 17 مرکز درمانی از خیریه به موقوفه تغییر کرد) و پیگیری موضوعات اختلافی سازمان با وزارت بهداشت در قالب هیئت حل اختلاف است. 

شرفخانی با اشاره به احیا و ساماندهی مراکز نگهداری ایتام و سرپرستی موقوفه نیز بیان کرد: در حال حاضر تعداد 60 مرکز نگهداری ایتام و سرپرستی موقوفه در سطح کشور وجود دارد که از این تعداد 19 مورد در دست احداث و 16 مورد غیر فعال و فقط 25 مرکز نگهداری موقوفه، فعال است که تعداد 1023 نفر شامل 436 دختر و 578 پسر را تحت پوشش دارد. مرکز امور خیریه پس از شروع به کار اقدام به فعال‌سازی مراکزی کرد که به دلایل مختلف غیر فعال بودند. 

وی در این زمینه به موقوفه دارالایتام ایرانمنش اشاره و اظهار کرد: این موقوفه پس از پنج سال تعطیلی، بازسازی و تبدیل به اردوگاه فرهنگی و ورزشی شده است. همچنین، موقوفه حاج خلیل زالی(شیراز) نیز در حال حاضر ظرفیت 40 نفر را داراست، اما با توجه به ظرفیت ارتقا و توسعه موقوفه، مطالعات و طراحی مجتمع فرهنگی، ورزشی ایتام به مساحت 50 هزار متر مربع در سه فاز از سال 1400 آغاز و فاز یک 30 درصد پیشرفت عمرانی داشته است. این مجموعه ظرفیت نگهداری از ایتام را خواهد داشت. 

رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف گفت: موقوفه موسویان تهران نیز پس از 20 سال مخروبه بودن و تعطیلی، در سال 1399 پس از تصویب بازسازی و آغاز مطالعات طراحی پروژه، عملیات عمرانی آن آغاز شده و 50 درصد پیشرفت داشته است. موقوفه دارالایتام تهرانچی نیز پس از 20 سال به علت قدمت مخروبه و تعطیل بودن، در سال 1401 بازسازی و تبدیل به اردوگاه فرهنگی ورزشی شد. در موقوفه لیستر کرج نیز به علت قدمت بنا و عدم رسیدگی لازم، وضعیت نگهداری از ایتام قابل قبول نبود که با تصویب بازسازی و آغاز مطالعات طراحی پروژه احداث ساختمان جدید، ساختمان دیگری اجاره شد تا در جهت نیت واقف خیراندیش از ایتام نگهداری شود.  

شرفخانی بیان کرد: در رابطه با خانه سالمندان حسینیه حضرت ابوالفضل(ع) دامغان نیز ساخت پروژه در چهار طبقه و چهار هزار و 200 متر مربع زیربنا از سال 1389 آغاز شد. این پروژه پس از 60 درصد پیشرفت فیزیکی از سال 91 تعطیل شد و از سال 1401 با پیگیری تکمیل پروژه، طبقه اول در سال 1402 مورد بهره‌برداری قرار گرفت و ادامه عملیات عمرانی در حال پیگیری است. 

کمک به اقشار آسیب‌پذیر

وی با اشاره به موضوع کمک به اقشار آسیب‌پذیر و نیازمندان نیز به مسئله کمک به ازدواج جوانان (پیوند آسمانی) اشاره کرد و افزود: پیوند آسمانی، طرحی  است که مرکز امور خیریه جهت انجام وظیفه در قبال ازدواج جوانان و کمک به حل بخشی از مشکلات مالی زوج‌های جوان به صورت جدی به مرحله اجرا درآورده و در پیگیری آن مصمم است. یکی از مشکلات اجرای طرح مذکور تعداد انگشت‌شمار نزدیک به صفر موقوفه با نیات مرتبط بوده که مشارکت و همیاری خیران نیک‌اندیش، این کمبود را به نحو احسن جبران کرد. با آغاز فعالیت‌های مرکز امور خیریه و انجام برنامه‌ریزی‌ها برای اجرای طرح‌ها از جمله طرح پیوند آسمانی، جلب و جذب مشارکت خیران در دستور کار قرار گرفت که گزارش سه ساله این موضوع بیانگر مشارکت و همیاری قابل تحسین خیران نیک‌اندیش است.

رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف تصریح کرد: تخصیص و پرداخت مبلغ 67 میلیارد تومان به صورت بلاعوض به 9 هزار و 169 زوج جوان که بیش از 80 درصد این مبلغ از محل کمک‌های خیرین بوده است در قالب این طرح انجام شده است. در سال 1399 مبلغ 14 میلیارد و 500 میلیون تومان به دو هزار و 532 زوج، در سال 1400 مبلغ 24 میلیارد تومان به دو هزار و 853 زوج، در سال 1401 مبلغ 27 میلیارد و 500 میلیون تومان به سه هزار و 784 زوج مؤید این امر است.

وی افزود: شایسته است اقدام اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان اردبیل در عقد تفاهم‌نامه با بنیاد علوی و بانک سینا مبنی بر تخصیص بودجه و پرداخت مبلغ 90 میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه به دو هزار زوج جوان برا تهیه جهیزیه در سه ساله موضوع گزارش اشاره کرد. 

کمک به آزادی زندانیان غیرعمد نیازمند

شرفخانی با اشاره به موضوع کمک به آزادی زندانیان غیرعمد نیازمند نیز اظهار کرد: یکی از مهمترین وظایفی که مرکز امور خیریه پس از راه‌اندازی مجدانه مدنظر قرار داد، کمک و مساعدت به آزادی زندانیان مالی و جرائم غیر عمد بوده است که فقط به واسطه عدم تمکن مالی در زندان به سر می‌بردند. هر چند تا نیل به افق‌های ترسیمی راه طولانی در پیش است، اما اقدامات و فعالیت‌های انجام شده و مشاهده ظرفیت‌های بی‌بدیل بنیادها و مؤسسات خیریه مردم‌نهاد و خیران، انجام این مسیر را روشن کرده است. در قالب طرح مذکور طی سه ساله موضوع گزارش، مرکز امور خیریه با پرداخت بیش از 48 میلیارد تومان اسباب آزادی دو هزار و 911 نفر از زندانیان را با هماهنگی مراجع ذیربط فراهم کرد. (سال 1399 تعداد 624 نفر، سال 1400 تعداد 1053 نفر، سال 1401 تعداد 1234 نفر) آمار اشاره شده، گویای مشارکت مؤثر خیران در این طرح است. غیر از سال 1399 که اعتبار تخصیصی از موقوفات با کمک‌های خیران تقریبا برابر بوده است، اما دو سال 1400 و 1401 گویای افزایش قابل توجه کمک‌های خیران در این حوزه است. 

رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف تصریح در مورد کمک به ایتام و نیازمندان (دست‌های مهربانی) نیز بیان کرد: مرکز امور خیریه در قالب طرح دست‌های مهربانی کمک و مساعدت ایتام و نیازمندان را در دستور کار قرار داد که با مبلغ 318 میلیارد تومان 966 هزار و 863 نفر را در قالب این طرح مساعدت کرد. هرچند منابع اختصاص یافته به این طرح بیشتر از درآمد موقوفات با نیت مرتبط تأمین شد، اما شایسته است این مهم را در نظر بگیریم که فقط هفت درصد از نیات کل موقوفات کشور، نیات مرتبط با کمک به نیازمندان است که باید با برنامه‌ریزی صحیح در هدایت وقف‌های جدید این کمبودها را جبران کرد. با این همه باید نقش مؤثر بیش از 40 درصدی مشارکت خیّران در اجرای این طرح تقدیر کرد. 

کمک به دارو و درمان نیازمندان

شرفخانی با اشاره به موضوع کمک به دارو و درمان نیازمندان (مهر تندرستی) نیز گفت: یکی دیگر از طرح‌های مرکز امور خیریه طرح مهر تندرستی است. یکی از مشکلاتی که مبتلابه اقشار کمتر برخوردار در سطح کشور است، پرداخت هزینه‌های مربوط به دارو و درمان است. تحریم‌های ظالمانه، محدودیت بیمه‌های پایه و تکمیلی و مشکلات مالی جامعه هدف، سبب شد طرح مذکور برنامه‌ریزی و اجرا شود. طی سه ساله موضوع گزارش، مبلغ 169 میلیارد تومان جهت پرداخت بخشی از هزینه‌های تعداد 394 هزار و 837 نفر تأمین و تخصیص یافت که به تفکیک در سال 1399 بیش از 36 میلیارد تومان به 120 هزار و 342 نفر و در سال 1400 بیش از 61 میلیارد تومان به 126 هزار و 105 نفر و در سال 1401 بیش از 71 میلیارد تومان به 148 هزار و 390 نفر پرداخت شد. در ارتباط با مشارکت خیّران در اجرای این طرح، طی سال‌های 1399 و 1400 مشارکت خیّران کمتر از 10درصد بود که با اقدامات مرکز امور خیریه در جلب و جذب مشارکت خیران در این حوزه، در سال 1401 با افزایش 100درصدی، 50 درصد از پرداخت‌ها از مشارکت خیران تأمین شده بود.   

وی با اشاره به گزارش تجمیعی طرح‌های مرکز امور خیریه نیز تصریح کرد: مرکز امور خیریه طی سه ساله موضوع گزارش در قالب سه طرح پیوند آسمانی، دست‌های مهربانی و مهر تندرستی با عنایت به مساعد‌ت‌های خیّران و نیات واقفان خیراندیش، جمعا مبلغ 600 میلیارد تومان به یک میلیون و 373 هزار و 780 نفر پرداخت کرد. بررسی آمارهای مکتسبه، بیانگر مشارکت 45 درصدی خیّران در طرح‌های اجرا شده از سوی مرکز امور خیریه  است. مهمتر از آن بیانگر ظرف احسان و نیکی مردم خیرخواه که به مراتب بیش از این‌هاست. با تقویت مرکز امور خیریه و ارتقای سطح اختیارات این مرکز، می‌توان امکان جلب و جذب مشارکت‌های خیران را در قالب طرح‌های مرکز با ایجاد بستر مناسب مردمی با عنوان شوراهای امور خیریه در سطح شهرستان‌های کشور فراهم کرد. 

رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف با اشاره به مؤسسات خیریه و تشکل‌های مردمی، به راه‌اندازی شوراهای هماهنگی امور خیریه در کلیه شهرستان‌ها اشاره و بیان کرد: در راستای بهره‌مندی از ظرفیت بی‌بدیل مشارکت آحاد جامعه در امر خیر و ارتقای هماهنگی و هم‌افزایی در زمینه فعالیت‌های خیرخواهانه مؤسسات و انجمن‌های خیریه و پیشگیری از موازی‌کاری، مرکز امور خیریه با مشارکت فعالان خیریه در سطح شهرستان‌ها اقدام به راه‌اندازی شوراهای امور خیریه کرده است. این شوراها و ستادهای هماهنگی استانی در برخی استان‌ها توانسته‌اند به عنوان محور اصلی ساماندهی مؤسسات خیریه و تشکل‌های مردمی منشأ برکات زیادی باشند. با تشکیل ستاد هماهنگی و شوراهای امور خیریه در 343  واحد در ادارات کل و ادارات اجرائی اوقاف و امور خیریه سطح کشور با 1342 نفر عضو، شوراهای امور خیریه ضمن فعالیت در زمینه هماهنگی امور خیریه، مشارکت فعال و  سازنده‌ای دارد. 

وی با اشاره به ساماندهی و توانمندسازی مؤسسات خیریه و تشکل‌های مردمی نیز اظهار کرد: در زمینه مؤسسات خیریه و تشکل‌های مردمی، تثبیت جایگاه سازمان اوقاف و امور خیریه به عنوان مرجع تسهیلگر در انجام فعالیت‌های خیرخواهانه و نوع‌دوستانه بنیادها و مؤسسات و انجمن‌های خیریه هدف‌گذاری شده است. از این رو فعالیت‌هایی آغاز کرده که از جمله آن‌ها می‌توان به آسیب‌شناسی قوانین و مقررات حوزه مؤسسات خیریه با همکاری نخبگان حوزوی و دانشگاهی و فعالان مجرب امر خیر، تهیه و تدوین نظام جامع پایش و ارزیابی مؤسسات خیریه در راستای ارتقای شفافیت و اعتمادسازی در جامعه نسبت به فعالیت‌های مؤسسات خیریه و رتبه‌بندی مؤسسات خیریه و تعیین سازمان اوقاف و امور خیریه به عنوان دستگاه تخصصی استعلام صلاحیت تخصصی متقاضیان تأسیس و تمدید مجوز فعالیت تشکل‌های خیریه از سوی شورای ملی توسعه و حمایت از سازمان‌های مردم نهاد مستقر در وزارت کشور اشاره کرد.

شرفخانی تصریح کرد: مشارکت فعال و مؤثر در زمینه بررسی و اصلاح پیش‌نویس قانون تشکل‌های اجتماعی که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تهیه و تدوین شده است، مشارکت در برگزاری سه دوره همایش ملی خیر ماندگار با هدف تولید و ترویج دانش و فرهنگ‌سازی در حوزه وقف و امر خیر و برگزاری دوره‌های آموزشی و توانمندسازی مدیران، کارکنان و داوطلبان فعالیت در مؤسسات و تشکل های خیریه و مردمی از دیگر اقدامات مرکز امور خیریه سازمان اوقاف در این زمینه بوده است.