پیوند وقف با علم و فناوری به نفع ارزش‌آفرینی برای کشور + فیلم

سازمان اوقاف و امور خیریه چندی است برنامه حمایت از نخبگان و فناوران حوزه دانش‌بنیان را در دستور کار خود قرار داده است تا بتواند از این طریق زمینه را برای بکارگیری ایده‌های برتر در حوزه بهره‌گیری حداکثری از موقوفات فراهم کند. در این راستا اوقاف اقدام به ایجاد مراکز علم و فناوری در نقاط مختلف کرده که یکی از این مراکز، مرکز نوآوری نوفل لوشاتو است که در محل ساختمان شهید مطهری سازمان اوقاف واقع شده است.

این مرکز دارای سه بخش در سه طبقه است که در هر بخش فعالیت‌های ویژه‌ای در حوزه فناوری و ایده‌پردازی انجام می‌شود. در طبقه اول ساختمان این مرکز دانشجویان و نخبگان در محل کار اشتراکی ایده‌پردازی می‌کنند. در این قسمت میزهایی تعبیه شده که به نخبگان و دانشجویانی که تقاضا داشته باشند، ارائه می‌شود تا بتوانند با استفاده از امکانات خود به ایده‌پردازی و ارائه طرح‌های مختلف بپردازند.

در این قسمت چنانچه چند نفر از نخبگان و دانشجویان بتوانند به ایده‌ و طرحی واحد که قابل عرضه بوده و بتوان از آن‌ها حمایت کرد، دست پیدا کنند، می‌توانند به صورت مشترک نسبت به ایجاد گروه‌های کاری اقدام کنند. پس از ایجاد گروه‌های مشترک، برنامه ایده‌پردازی گروهی در بخش دوم این مرکز که در طبقه دوم ساختمان شهید مطهری واقع شده است، انجام خواهد شد. در طبقه دوم این ساختمان گروه‌های مشترک در اتاق‌های ویژه هر گروه مستقر شده و نسبت به اجرای برنامه‌های مشترک ایده‌پردازی طراحی خود اقدام می‌کنند.

در بخش بعدی این مرکز نوآورانه که در طبقه سوم این ساختمان واقع شده است، گروه‌های مشترک ایده‌پردازی توانسته‌‌اند تا ایده‌های خود را مطرح کرده و در قالب یک شرکت نسبت به تولید محصولات خود اقدام کنند. اینجاست که چنانچه طرح‌ها و ایده‌های دانش‌بنیان این شرکت‌های دانش‌بنیان قابل ارائه و طرح باشد، صندوق پژوهش فناوری ماندگار سازمان اوقاف از این طرح‌ها حمایت کرده و تسهیلات لازم را برای تولید محصولات به این شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌دهد تا بتوانند شرکت خود را توسعه داده و از عواید آن بهره ببرند. این مسئله همچنین، باعث می‌شود تا بهره‌وری موقوفات نیز حداکثری شده و منافع وقفی از موقوفات افزایش پیدا کند. 

گروه خبری ایکنا ضمن حضور در مرکز نوآوری نوفل لوشاتو به بررسی ابعاد مختلف فعالیت ایده‌پردازان پرداخت. محمد نهضت، مدیرکل امور مجامع و شرکت‌های وابسته سازمان اوقاف و امور خیریه در گفت‌و‌گو با ایکنا، در رابطه با فعالیت‌های دانش‌بنیان سازمان اوقاف اظهار کرد: وقف، حبس عین مال و تسبیل منافع آن است. ما باید عین مالی را که وقف شده، حفظ کرده و از آن منفعتی به دست آوریم و در راستای نیت فردی که وقف را انجام داده، اجرای نیت امینانه داشته باشیم. لذا برای وقف می‌توان سه حوزه کسب منفعت، حفظ عین و اجرای امینانه نیت را در نظر گرفت.

وی افزود: در میان این سه حوزه، حوزه کسب منفعت از دو حوزه دیگر مهمتر است. ما باید از موقوفات کسب منفعت حداکثری داشته باشیم تا بتوانیم در حفظ عین موقوفه موفق بوده و دامنه اجرای نیت را گسترش دهیم. برای دستیابی به این هدف، مسیرهای متفاوتی وجود دارد و با بررسی‌هایی که صورت گرفت، مشخص شد که اقتصاد مبتنی بر دانش می‌تواند منفعت حداکثری را برای ما محقق کند لذا رویکرد جدید سازمان اوقاف، به جای رویکرد مبتنی بر منابع موجود، رویکرد مبتنی بر دانش شد. البته این مسئله دلایلی فراوانی داشت که یکی از این دلایل، بحث تغییر اقلیم است. 

نهضت ادامه داد: بسیاری از موقوفات ما در حوزه کشاورزی قرار دارد و همانطور که مشخص است، تغییر اقلیم باعث ایجاد خشکسالی در بسیاری از مناطق کشور شده و لذا برای بهره‌وری بیشتر موقوفات کشاورزی باید از روش‌های غیر سنتی استفاده کنیم؛ چراکه روش‌های سنتی در این زمینه دیگر پاسخگو نبوده و بهره‌وری موقوفات را به حداقل می‌رساند. در این زمینه باید با استفاده روش‌های بدیع و بهره‌گیری از شیوه‌های دانش‌بنیان، مصرف آب را کاهش داده و بهره‌وری موقوفات را نیز به حداکثر برسانیم.

وی افزود: زمانی که موضوع اقتصاد دانش‌بنیان را مطرح می‌کنیم، بدان معناست که علم و فناوری را در تمام عرصه‌های تولید و ارائه خدمات به کار گیریم تا بهره‌وری را به حداکثر رسانده، کیفیت را بهبود داده و هزینه‌ها را کاهش دهیم. اقدامات مبتنی بر علم و فناوری به افزایش اشتغال، بهبود معیشت مردم و تقویت استقلال ملی می‌انجامد که باید به سمت آن حرکت کرد. 

مدیرکل امور مجامع و شرکت‌های وابسته سازمان اوقاف تصریح کرد: زمانی که قصد ورود به زیست‌بوم فناوری و دانش‌بنیان‌ داریم، باید ابتدا زیرساخت‌های آن را آماده کنیم‌. سازمان اوقاف در گام اول برای اینکه بتواند ارتباطی بین موقوفات و منابع موقوفات با دانشگاه‌ها و مراکز علم و فناوری ایجاد کند، نسبت به ایجاد مراکز علم و فناوری اقدام کرد تا بتواند زمینه ورود نخبگان و دانشجویان به سازمان اوقاف را برای بهره‌وری بیشتر موقوفات فراهم کند. 

نهضت گفت: در مراکز علم و فناوری سازمان اوقاف، دانشجویان در محلی برای کار اشتراکی گردهم آمده و به پرورش ایده‌های خود می‌پردازند. در این زمینه ممکن است چندین ایده شبیه به هم و در یک راستا ارائه شوند که در گام بعدی پروژ‌ه‌هایی از این ایده‌ها ایجاد شده و همکاری مشترک بین نخبگان و دانشجویان در قالب یک گروه و شرکت ادامه و توسعه پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: در مجموعه سازمان اوقاف مرکزی به عنوان مرکز نوآوری نوفل لوشاتو ایجاد شده که در این مرکز صندلی‌هایی به دانشجویان و نخبگان اختصاص داده می‌شود که می‌توانند ایده‌های خود را در آنجا پرورش داده و سپس، در قالب یک گروه مشترک نسبت به ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان اقدام کنند. همچنین، سازمان اوقاف برای حمایت از ایده‌ها و پروژه‌های مشترکی که از سوی نخبگان و دانشجویان ارائه می‌شود، صندوقی به نام صندوق پژوهش فناوری ایجاد کرده که این صندوق از طرح‌های دانش‌بنیان حمایت می‌کند. 

نهضت تصریح کرد: یکی از قوانین و موضوعات مهمی که در رابطه با وقف و در مجموعه سازمان اوقاف وجود دارد این است که نباید با اموال و موقوفات ریسک کنیم و در این حوزه باید حداقل ریسک را داشته باشیم. لذا این صندوق ریسک حاصل از سرمایه‌گذاری و حضور منابع موقوفات در حوزه دانش‌بنیان را به حداقل می‌رساند. پس از ایجاد مرکز نوآوری، گام بعدی، ایجاد پارک‌های علم و فناوری است که البته هنوز این امر محقق نشده اما درصدد ایجاد این مراکز نیز هستیم تا بتوانیم پروژه‌هایی که به صورت موردی از سوی نخبگان و دانشجویان ارائه می‌‌شود را در پارک‌های علم و فناوری گسترش دهیم و در نهایت بتوانیم شهرک‌های صنعتی ایجاد کنیم که مدل‌های ارائه شده، به تولید صنعتی تبدیل شوند. در این زمینه به دنبال این هستیم تا منابع موقوفات را در مسیر رشد تولید و مهار تورم به کار گیریم. در این حوزه باید منابع غیر نفتی را به عنوان عوامل تولید به سبد تولید کشور اضافه کنیم که این مسئله چنانچه به خوبی انجام شود، می‌توانیم با مولدسازی منابع موقوفات، به رشد حداکثری دست پیدا کنیم.

مدیرکل امور مجامع و شرکت‌های وابسته سازمان اوقاف افزود: تمام سعی ما بر این بوده است تا در شرکت‌هایی که با سهام‌د‌اری موقوفات ایجاد شده، سهم فناور و افرادی که دانش مدنظر را ارئه داده‌اند، بیشتر از 50 درصد باشد تا در آینده به دلیل مناسبات دولتی و تغییر شرایط، با مشکل چندانی مواجه نشوند. گاهی اوقات ممکن است گروه‌های فناور نتوانند با سرمایه مناسب وارد مقوله تولید شوند که برای ایشان نیز تسهیلاتی در نظر گرفته شده است تا دچار مشکلات و معضلات اقتصادی نشوند. 

وی اظهار کرد: اگر بخواهیم برای موضوعات دانش‌بنیان سازمان اوقاف الگویی ترسیم کنیم‌، می‌توان دایره‌ای را در نظر گرفت که مرکز آن صندوق پژوهش فناوری ماندگار اوقاف است که موضوع ارائه تسهیلات، ضمانت‌ها و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در حوزه دانش‌بنیانی را دنبال می‌کند و سعی بر این داریم تا در سنوات آتی موقوفات بیشتری از سایر استان‌ها به این مقوله وارد شود. 

نهضت تصریح کرد: برای اینکه بتوانیم مراکز نوآوری را در سراسر استان‌ها گسترش دهیم، این مسئله را هم‌اکنون در مرکز پیگیری می‌کنیم و در آینده و با رفع نواقص و مشکلات احتمالی، مراکز نوآوری را به توفیق الهی در سایر استان‌ها نیز ایجاد خواهیم کرد. البته تاکنون یک مرکز نوآوری در استان البرز با محوریت صنایع الکترونیک و صنایع لیزر و یک مرکز نیز در مازندران ایحاد شده است. همچنین، زیرساخت‌های ایجاد مرکز دیگری در شهرستان ملایر استان همدان نیز آماده شده است. با این وجود در این حوزه با احتیاط حرکت می‌کنیم؛ چراکه هنوز به قاعده کلی برای اداره شرکت‌های دانش‌بنیان دست پیدا نکرده‌ایم که در آینده چنانچه به این قاعده کلی و حکمرانی مطلوب در این حوزه برسیم، نسبت به توسعه و گسترش آن با سرعت بیشتری اقدام خواهیم کرد.

مدیرکل امور مجامع و شرکت‌های وابسته سازمان اوقاف گفت: در حوزه دانش‌بنیان سعی کردیم تا به موضوعاتی وارد شویم که در حد خود بتواند نیازهای کشور را با کم کردن اثر تحریم‌ها رفع کند. یکی از مسائل مهم در این زمینه، بحث کاربری موقوفات است که بیشتر در حوزه کشاروزی قرار دارد. به همین دلیل با چندین دانشگاه و مجموعه جلسات زیادی برگزار کرده و در نهایت چندین شرکت در حوزه دام سبک و دام سنگین در حوزه زیست‌ فناوری ایجاد کردیم. در حوزه دام سنگین با ایجاد شرکت سینا فناوران ماندگار موضوع انتقال جنین گاوهای ممتاز را پیگیری کرده و اولین مزرعه گوساله ممتاز در این زمینه ایجاد شد. در حوزه دام‌های سبک نیز موضوع گوسفند نژاد رومن که چندقلوزا بوده و بهره‌وری بسیار بالایی دارد را پیگیری کرده و در این راستا شرکت‌های راسخ جنوب در کرمان و پارس نیکاژن را در شهرستان ملارد ایجاد کردیم.  

وی ادامه داد: همچنین مزرعه گاوهای نژاد برتر در استان گلستان در قالب شرکت مهر ماندگار گلستان ایجاد شد که با ظرفیت دو هزار و 500 رأس فعالیت دارد. در حوزه کشاورزی نیز شرکت زرین رویش ماندگار با این هدف ایجاد شد که بتوانیم در حوزه‌های مختلف کشاورزی با بهره‌گیری از متخصصان مجرب، بهره‌وری را افزایش دهیم. البته این شرکت هنوز نوپا بوده و به نتایج پیش‌بینی دست پیدا نکرده اما با توجه به چشم‌انداز تعریف شده در این حوزه در آینده نزدیک به اهداف خود در این زمینه دست پیدا خواهیم کرد.

نهضت تصریح کرد: در حوزه پرورش ماهی نیز دو پروژه بسیار مهم را در استان‌های هرمزگان و بوشهر راه‌اندای کردیم. اولین پروژه در بندر چارک استان هرمزگان و با ظرفیت پنج هزار تن ماهی در سال است. همچنین، پروژه مزرعه پرورش ماهی در قفس نیز در استان بوشهر با ظرفیت سه هزار تن در سال طراحی و اجرا شده تا با استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها به حداکثر بهره‌وری موقوفات در این حوزه دست پیدا کنیم.

مدیرکل امور مجامع و شرکت‌های وابسته سازمان اوقاف ادامه داد: در حوزه صنایع الکترونیک نیز شرکت سامانه آزمای قائم را ایجاد کردیم که این شرکت خط تولید اولین مودم ایرانی را سال گذشته راه‌اندازی کرد و به توفیق الهی در سال‌های آتی به سمت تولید انواع و اقسام تجهیزات الکترونیک مانند تلفن همراه و سایر قطعات الکترونیکی حرکت خواهد کرد. تا به امروز 300 تا 400 نفر از نخبگان این حوزه در شرکت سامانه آژمای قائم مشغول به فعالیت هستند و ثمرات آن در آینده مشخص خواهد شد.

وی تصریح کرد: در حوزه تولید تجهیزات پزشکی نیز شرکت دانش سلامت کوثر را ایجاد کردیم که یکی از بزرگترین کارخانه‌های تولید انواع ایمپلنت فک و صورت، استخوان، دندان و ستون فقرات است. این کارخانه جزء شرکت‌های درجه یک کشور است و تولیدات آن می‌تواند به کاهش قیمت تمام شده برای مصرف کننده بینجامد. همچنین، شتاب‌دهنده دیگری در حوزه پزشکی با عنوان فناوران سلامت تپش ایجاد شده که با شرکت‌هایی که توان مالی برای تولید تجهیزات پزشکی ندارند، به صورت سهامداری مشارکت کرده و طرح‌های تولید تجهیزات پزشکی را اجرایی می‌کند که در این زمینه تاکنون 10 محصول پزشکی تولید شده و به تولید انبوه رسیده است که چهار محصول از این محصولات همانند کیت‌های انعقاد خون، سرنگ‌های اینفلیتور بسیار مهم بوده و از خروج ارز فراوان از کشور برای واردات جلوگیری می‌کند.

مدیرکل امور مجامع و شرکت‌های وابسته سازمان اوقاف در پایان تصریح کرد: در حوزه تولید موتورسیکلت‌ها نیز شرکت فن گستران خودروی توسن ایجاد شده که محصولات آن با قیمت مناسب به سمت کاهش مصرف سوخت حرکت کرده است. در حوزه تجهیزات پرتودهی و پرتو گرافی نیز دو شرکت فناوری پرتونگاری پایا ایجاد شده‌اند که نسبت به تولید تجهیزات تصویربرداری و دستگاه سنجش تراکم استخوان و ... اقدام می‌کنند. همچنین، شرکت پتروفناوری پایا نیز به تولید دستگاه جریان‌سنج چندفازی هسته‌ای سر چاهی می‌پردازد که در چاه‌های نفتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از نیازهای اساسی در این حوزه است که شرکت پتروفناوری پایا با تلاش فراوان توانسته است تا کشور را از این محصول بی‌نیاز کند.            

ایکنا در بازدید از مرکز نوآوری نوفل لوشاتو با عبدالمجید کهریزی، مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری ماندگار نیز به گفت‌وگو پرداخت. وی با بیان اینکه مرکز نوآوری نوفل لوشاتو در سال 1401 با مشارکت صندوق پژوهش و فناوری ماندگار و موقوفه امیرنظام قره‌گوزلو به بهره‌برداری رسید، گفت: این مرکز به طور کلی 310 نفر ظرفیت دارد و دارای دو فضای کار اشتراکی 70 نفره و 22 دفتر کار با ظرفیت‌های شش، هشت، 12 و 14 نفره است.

وی افزود: ما در این مرکز به دنبال این هستیم تا با فراهم کردن زیرساخت‌هایی برای گروه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیانی که می‌توانند به نحوی برای سازمان اوقاف و کشور ارزش‌آفرینی کنند، این بستر را فراهم کرده و شرایط رشد این تیم‌ها و شرکت‌ها را ایجاد کنیم.

کهریزی تصریح کرد: خدماتی که در این مرکز ارائه می‌شود، در فاز اول استقرار گروه‌ها و شرکت‌ها است و در فازهای بعدی از سوی صندوق پژوهش و فناوری ماندگار خدمات مالی تخصصی به این شرکت‌ها و گروه‌ها از قبیل صدور ضمانت‌نامه، ارائه تسهیلات و سرمایه‌گذاری برای آن‌ها ارائه می‌دهد.

مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری ماندگار اظهار کرد: هم‌اکنون کل مرکز نوآوری نوفل لوشاتو تکمیل است و ما به دنبال این هستیم که اندک اندک این مرکز را به یک استارتاپ استودیو تبدیل کنیم. در استارتاپ استودیو به دنبال این هستیم که مسائل و مشکلاتی که به نحوی در سطح کلان و در موقوفات وجود دارد را شناسایی کرده و چالش‌های موجود را برای رفع آن‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان سپرده و در قبال این مسئله نیز صندوق پژوهش و فناوری بر روی این شرکت‌ها سرمایه‌گذازی می‌کند.

وی بیان کرد: شرکت‌های موجود در این مرکز در حوزه‌های متنوعی همچون آی‌سی‌تی، کشاورزی، دامپروری و شیلات فعالیت دارند. هم‌اکنون به دنبال این هستیم تا مرکز را به اکوسیستم بشناسانیم و بتوانیم این ساختمان مرکز نوآوری را به نحوی در اکوسیستم حل کنیم و بتوانیم از ظرفیت‌های موقوفات و صندوق پژوهش و فناوری با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده کنیم.