3 زیرساخت لازم برای استفاده از هوش مصنوعی در ایران

به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم اختتامیه چهاردهمین جشنواره ملی پژوهش و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با عنوان «هوش مصنوعی و آینده پژوهش» سه‌شنبه ۲۶ دی‌ماه با حضور روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور برگزار شد.  

در این مراسم، تفاهم‌نامه همکاری میان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به منظور هوشمندسازی منابع مکتوب برگزار شد.  

دهقانی‌فیروزآبادی، در این جشنواره گفت: در حال حاضر فناوری از شکل ویترینی و شیک خارج و به عامل ثروت و قدرت تبدیل شده است. در روزگاری علم و فناوری شاخصه‌های فرهنگی بودند، اینکه یک کشور چقدر دانشمند دارد، ارزش داشت؛ اما دانشمندان و صاحبان فن، آدم‌های ثروتمندی نبودند و اگر در دهه ۱۹ میلادی به احوالات دانشمندان شرق و غرب نگاه کنید، می‌بینید که دانشمند تراز یک در دنیا، آدم ثروتمندی نبود. در دوره‌ای نیز علم و فناوری به عامل ثروت‌ساز تبدیل شد و از ۶۰ - ۷۰ سال پیش علم و فناوری ارزش ثروت ایجاد می‌کرد و امروز در دورانی هستیم که علم و فناوری هم تمدن‌سازی، فرهنگ‌ساز و افتخارآفرین بوده و هم ثروت‌ساز است و تبدیل به عامل قدرت نیز شده است.

وی با اشاره به ویژگی‌های فناوری افزود: یکی از ویژگی‌های فناوری این است که انسان را از برون تقویت و از درون تضعیف می‌کند. فناوری ماشین از وقتی وارد عرصه زندگی بشر شد، توانست کار‌های بزرگی انجام دهد، ساختمان‌های بزرگ، پل‌های بزرگ و جاده‌های مختلف بسازد، اما در درونش ضعیف شد و عضلاتش تحلیل رفت، به طوری که این تضعیف از نظر ژنتیکی نیز خود را نشان داد و کودکان امروز از نظر قوه عضلانی ضعیف‌تر از کودکان ۲۰۰ سال پیش هستند. تکنولوژی شبکه‌های اجتماعی در بیرون قدرت سفر کردن و تشکیل گروه‌های دوستی و ... را داد، اما در درون، خانواده تضعیف شد و آدم‌ها درون‌گرا شدند. مطالعات جهانی نشان می‌دهد نسل امروز که متولد می‌شود، نسبت به دو دهه قبل، درون‌گراتر شده‌اند. دارو‌های پیشرفته انسان را در برابر بیماری‌های سخت قوی کرده است، اما سیستم ایمنی بدن انسان امروز، ضعیف‌تر شده است.

دهقانی‌فیروز‌آبادی در ادامه تصریح کرد: هوش مصنوعی هم از حدود ۵۰ - ۶۰ سال پیش از شبکه‌های عصبی آغاز شده است و امروز به هوش مصنوعی مولد تبدیل شده و به بلوغی رسیده است که می‌تواند خود را بازتولید، طراحی و فکر کند. شناخت عمومی که مردم از هوش مصنوعی دارند، اغلب مربوط به چت جی‌پی‌تی است که یک اپلیکشنی است که گوشه‌ای از بعد تفریحی هوش مصنوعی محسوب می‌شود و امروز دارو‌های جدید با هوش مصنوعی ساخته می‌شود و در آینده نزدیک شاهد ساخت خودروها، ساختمان‌ها، سازمان‌ها و ... خواهیم بود؛ بنابراین هوش مصنوعی قدرت فکر کردن خواهد داد که باید منتظر بشری باشید که در دهه‌های آینده مغزش کوچک می‌شود و این یک موضوع فانتزی نیست. بچه‌های امروز را ببینید که قدرت محاسبات ریاضی آن‌ها بسیار ضعیف شده است.  

هوش مصنوعی؛ تهدید جدی برای انسان

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی تهدید جدی برای انسان است، بیان کرد: تفاوت مهم هوش مصنوعی با فناوری‌های دیگر این است که نقطه‌ای را هدف قرار داده که نقطه تمایز انسان و حیوان است. اگر سایر فناوری‌ها را در نظر بگیرید، می‌بینید که با بروز آن‌ها شیب ایجاد شد، یعنی یکی بالا و دیگری در پایین قرار می‌گیرد، اما با ظهور هوش مصنوعی، شیب نداریم، بلکه دره است و به عبارتی هوش مصنوی جهان را در کمتر از ۱۰ سال به دو بلوک تقسیم خواهد کرد و دو دسته کشور‌هایی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند و یا استفاده نمی‌کنند، ایجاد خواهد شد و میانه‌ای در این تقسیم‌بندی وجود نخواهد داشت.

دهقانی‌فیروزآبادی گفت: زمانی می‌گفتیم کشور‌های همسایه ما اگر علم و فناوری دارند، برای خودشان نیست و نخبگانی ندارند که با هوش مصنوعی این پارادایم هم خواهد شکست. صد سال پیش اگر می‌خواستید بگویید ارتش یک کشور چقدر بزرگ و قدرتمند است، تعداد سربازانش اهمیت داشت. اما امروز قدرت ارتش با تعداد هواپیما و تسلیحات نظامی‌اش سنجیده می‌شود و در ۱۰ سال آینده، توسعه علم و فناوری کشور‌ها با تعداد نخبگانش نخواهد بود و معیار تعداد ابزار‌های هوش مصنوعی خواهد بود.

وی در ادامه با بیان اینکه داستان هوش مصنوعی با همه تکنولوژی‌ها تفاوت دارد، بیان کرد: موج‌ها یک طول و یک ارتفاع دارند، که هوش مصنوعی، موج هوش مصنوعی طول موج کوتاه و ارتفاع بسیار بلندتر خواهد داشت و کاملاً می‌تواند تغییرات هویتی و تمدنی ایجاد کند، به این معنا که مخرب تمدن و هویت و یا سازنده هویت و تمدن شود. در عرصه هوش مصنوعی به سه مؤلفه نیاز داریم، اولی داده است و داده بر موج اقتصاد دیجیتال سوار می‌شود که به طور کامل وارد کشورمان نشد و به همین دلیل در حوزه داده ضعف داریم و موج «اقتصاد دیجیتال» را به‌درستی درک نکرده‌ایم، دوم مدل‌های بزرگ و سوم سخت‌افزار‌های پردازش وذخیره‌سازی است.

وی در ادامه گفت: اگر همه ابزار‌ها و مغز‌ها را داشته باشیم، اما در عالم ایزوله باشیم و هیچ اطلاعاتی به ما نرسد، هیچ توفیقی در زمینه هوش مصنوعی کسب نمی‌کنیم. اگر سه زیرساخت لازم برای استفاده از هوش مصنوعی را کسب کنیم، موفق خواهیم شد. اکنون ایران در دنیا از نظر علمی جزء ۲۰ کشور برتر در حوزه هوش مصنوعی است، اما از نظر کاربرد تکنولوژی نزدیک به رتبه ۸۰ هستیم. اگر توجه کنیم، از نظر رتبه علمی شاید به رتبه ۱۷ یا ۱۸ برسیم، اما از نظر کاربردی اگر تلاش نکنیم به رتبه بالاتر از ۸۰ می‌رسیم و عقب‌تر خواهیم ماند.

نخستین مکان برای بهره‌‌برداری از هوش مصنوعی

معاون علمی رئیس جمهور با تأکید بر اینکه نخستین مکان برای بهره‌‌برداری از هوش مصنوعی، کتابخانه ملی ایران است، گفت: در کشورمان کجا را مثل کتابخانه ملی ایران داریم که داده‌های وسیع و عمیق در دسترس داشته باشد. وقتی از اسناد حرفی می‌زنیم، هر خط آن از نظر محتوا قابل تأمل است، هرچند داده‌های وسیعی از اطلاعات در وب وجود دارد با این تفاوت که عمق آن‌ها کم است. بنابراین اگر بتوانیم این داده‌ها را با کمک فناوری هوش مصنوعی در دسترس قرار دهیم، می‌توانیم اثرگذاری تمدنی داشته باشیم و کتابخانه ملی فراتر از یک دستگاه معمول سنتی، می‌تواند در آینده نقش‌آفرینی کند.

وی ادامه داد: اینکه چه کسانی باید دست به این کار بزنند، حائز اهمیت است. باید به این مسئله توجه کرد که دولتی‌ها در این راستا تسهیلگر باشند و به دلیل مشغله‌های فراوان و معین آنها، در این زمینه اثرگذار باشند. از این رو باید فضا را باز کنیم تا مردم و شرکت‌های دانش‌بنیان که می‌توانند انتفاع ببرند و انتفاع برسانند، وارد این حوزه شوند. رشد اقتصاد دیجیتال در کشور مدیون مردم بود، نه دولت. اگر زیرساخت همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و مجموعه‌های تولیدکننده فناوری با سازمان اسناد و کتابخانه ملی مهیا شود، می‌توانیم به آینده هوش مصنوعی در کشورمان امیدوار باشیم.