معانی «دنیا» در کلام امام علی(ع)

حجت‌الاسلام سیدنواب موسوی، مدرس حوزه علمیه لرستان در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان با شرح فرازی از خطبه‌ ۸۲ نهج‌البلاغه با مضمون «مَا أَصِفُ مِنْ دَارٍ أَوَّلُهَا عَنَاءٌ، وَآخِرُهَا فَنَاءٌ! فِی حَلاَلِهَا حِسَابٌ، وَ فِی حَرَامِهَا عِقَابٌ. مَنِ اسْتَغْنَى فِیهَا فُتِنَ وَ مَنِ افْتَقَرَ فِیهَا حَزِنَ، وَ مَنْ سَاعَاهَا فَاتَتْهُ وَ مَنْ قَعَدَ عَنْهَا وَاتَتْهُ، وَ مَنْ أَبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ وَ مَنْ أَبْصَرَ إِلَیْهَا أَعْمَتْهُ»، اظهار کرد: این کلام در نکوهش و مذمت دنیا و از مشهورترین جملات امام علی(ع) است که در نهایت ایجاز و محتوای کامل بیان شده است.

وی با بیان اینکه در این خطبه دنیا به خانه‌ای تشبیه شده که آغاز آن همراه با رنج و تعب و پایان آن مرگ است و امام علی(ع) به شکل کوبنده انسان را از دل بستن به دنیا برحذر می‌دارد، گفت: در کلام مولای متقیان حضرت امام علی(ع) از معانی دنیا سخن به میان آمده است به شکلی که در یک معنا، دنیا محل عاشقان الهی است که در آن مشغول به عبادت هستند.

موسوی با اشاره به اینکه گاهی معنا و مراد از دنیا و تمام آنچه خداوند آن را خلق کرده است به‌ معنای عالم و جهان است که سراسر آن آیات الهی است و جای مذمتی برای این دنیا نیست، اضافه کرد: انسان‌ها در این دنیا تفکر می‌کنند و در پایان هم شکر خدا را به جا می‌آورند و قدر آن را می‌دانند.

مدرس حوزه علمیه لرستان با یادآوری اینکه معنا و مراد دوم از دنیا زندگی انسان و فهم ماندگاری او در سیر مستمر حیات است، ادامه داد: انسان مسافری است که شش محل اقامت دارد که سومین آن زندگی در دنیای مادی است.

وی با بیان اینکه معنای دیگری هم در آیات شریفه و کلام مولای متقیان برای دنیا وجود دارد، افزود: مراد و معنای سوم از دنیا اسبابی است که زمینه طمع را فراهم می‌کند شامل قدرت، ثروت، لذات و شهوات که در عالم اعتبار ذهن انسان است. 

موسوی با بیان اینکه دنیایی که امام علی(ع) مذمت آن را می‌کند دنیایی است که می‌تواند انسان را غرق در شهوات، تمایلات دنیوی و قدرت‌طلبی کند، گفت: حیاتی که در این دنیا داریم به این شکل است که آغاز آن با رنج و گریه است و انسان با گریستن زندگی را آغاز می‌کند.

مدرس حوزه علمیه لرستان با یادآوری اینکه انسان با ضعف پا به دنیا می‌نهد بعد از آن قوت می‌گیرد، اضافه کرد: این ماهیت و مزاج حیات و زندگی دنیاست که سیر زندگی انسان در رنج، تلاش و جدیت است.

وی با بیان اینکه رسالت زندگی انسان حیات مادی توقفگاه انسان برای رسیدگی به کمال است تا انسان در حلال زندگی حساب و در حرام آن عقاب است، اظهار کرد: وقتی انسان به شیوه درست و مبنای اصول الهی از نعمت‌ها استفاده می‌کند از آن به‌عنوان حلال و هنگامی که انسان به شیوه غلط از نعمت‌ها بهره می‌برد به آن حرام اطلاق می‌شود.

موسوی با یادآوری اینکه از موضوعاتی که در قرآن از آن یاد شده حساب قیامت است، ادامه داد: یکی از موارد قطعی از اجرای لاینفک عدالت الهی در روز قیامت، رسیدن به حساب یا حسابرسی اعمال انسان است و حتی تا حد مثقال یک ذره هم سنجش می‌شود.

مدرس حوزه علمیه لرستان با اشاره به اینکه اعمال انسان با مقیاس حق و عدل سنجیده می‌شود یک حساب همراه با دقت و ظرافت حقانیت و عدالت در انتظار انسان است، یادآور شد: انسان در قبال داده‌ها و داشته‌های خود باید پاسخگو باشد.