شرایط فعلی انتخابات مجلس امکان شایسته‌سالاری را فراهم نمی‌کند/ لزوم اصلاح ملاک‌های انتخاب
گروه سیاسی: یک کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه با استانی‌شدن انتخابات، تأثیر علایق قومی و محلی تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند، گفت: در شرایط فعلی به ویژه در شهرهای کوچک این علایق در انتخاب یک فرد تأثیرگذار است که این ملاک‌ها هم بر اساس نگاه اسلامی نیست و هم زمینه شایسته‌سالاری فراهم نمی‌شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) مجلس شورای اسلامی چندی پیش کلیات طرح استانی شدن انتخابات مجلس را تصویب کرد که موجب بحث‌های فراوانی در میان کارشناسان و فعالان سیاسی در موافقت یا مخالفت با این طرح گردید.
استانی شدن انتخابات مجلس حضور عناصر نخبه‌تر را فراهم می‌کند
حمید رضا ترقی، رئیس مرکز بین‌الملل حزب مؤتلفه اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره ارزیابی خود از طرح استانی شدن انتخابات مجلس و نسبت ان با چارچوب‌های مردمسالاری دینی گفت: طرح استانی شدن انتخابات مجلس از این نظر که بتواند به مردمسالاری جهت بدهد و عناصر نخبه بیشتری بتوانند به مجلس راه یابند مؤثر است.
وی ادامه داد: البته این به شرطی است که قانون ویژگی‌های افرادی که در هر استان بخواهند برگزیده شوند و به نمایندگی از طرف مردم انتخاب شوند را به صراحت مشخص کرده باشد و لازم است این ویژگی‌ها براساس ملاک‌هایی چون اسلام‌شناسی و قانون‌شناسی تعیین شود و این طبیعتا می‌تواند تاثیر مثبتی بر مردمسالاری دینی داشته باشد.
ترقی اظهار کرد: از بعد دیگر اگر بخواهیم مجلسی در شأن نظام جمهوری اسلامی داشته باشیم که قادر به تهیه و تدوین راهکارهای حل مشکلات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کنونی جامعه متناسب با شرایط زمان و مکان باشد نیازمند به این هستیم که کیفیت عناصر مجلس بالاتر از گذشته باشد و توانایی حل مسئله، قانونگذاری براساس اسلام و قانون اساسی و شناسایی معضلات اساسی کشور را بیش از گذشته داشته باشند.
اشکالات روند فعلی انتخابات مجلس
عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی با بیان اینکه آنچه که الان از روند انتخابات مجلس در جامعه به دست آمده است چنین نتیجه‌ای را به دست نداده است، گفت: اولا نمایندگان به علت اینکه لزوما براساس معیار توانمندی و کارآمدی انتخاب نشده‌اند از قدرت بالایی در شناخت مشکلات و به تبع آن قانونگذاری برخوردار نیستند و ثانیا بیشتر نمایندگان دارای سوابق اجرایی مناسبی برای تسلط بر موضوعات و ارائه راهکار نمی‌باشند.
وی تأکید کرد: به همین خاطر قوانینی که تصویب می‌شود با آنکه ممکن است مغایر با اسلام نباشد اما حلال مشکلات مردم هم نیست و به طور مستمر بخش زیادی از وقت مجلس صرف تغییر، اصلاح و بازنگری قوانین گذشته می‌شود. اینها مجموعه اشکالات مهمی است که به روند فعلی انتخابات مجلس وارد است.
این فعال سیاسی اصولگرا عنوان کرد: یکی از راهکارهای رفع این اشکالات و بالا بردن سطح نخبگی مجلس استانی کردن انتخابات مجلس است تا افرادی به مجلس راه پیدا کنند که یا از سوابق نمایندگی بیشتری برخوردار باشند یا سوابق اجرایی استانی خوبی داشته باشند و یا اینکه مردم هر استان آن افراد را به لحاظ سوابق تخصصی، علمی و اجرایی بیش از دیگران بشناسند.
تاثیر استانی شدن انتخابات بر کاهش ملاک‌های قومی و محلی در انتخاب افراد
ترقی درباره تأثیر این طرح در مشارکت سیاسی مردم گفت: با شرایط فعلی مردم به ویژه در شهرهای کوچک بیشتر براساس علایق قومیتی، محلی، منطقه‌ای و قوم و خویشی در انتخابات حضور می‌یایند و به فرد مورد نظر خود رای می‌دهند که این علایق هم بر اساس نگاه اسلامی نادرست است و نباید انتخاب یک فرد بر این ملاک‌ها استوار باشد و نوعا زمینه شایسته‌سالاری فراهم نمی‌شود. اما با استانی شدن انتخابات، تأثیر این علایق تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
ترقی درباره نظر برخی منتقدان طرح که معتقدند با اجرای این طرح ارتباط نمایندگان با مردم قطع می‌شود، گفت: نمایندگان مجلس باید کلان‌نگر باشند و بیشتر وقت خود را بر روی مسائل مهم ملی صرف کنند و ارتباط مستقیم با مردم را به شوراهای اسلامی شهر روستا که اساسا وظیفه انها بررسی و پیگیری مسائل و مشکلات شهری، روستیی و به طور کلی محلی و منطقه‌ای است، بسپارند.
لزوم تغییر نگاه مردم به جایگاه مجلس
وی درباره ارتباط این طرح با موضوع امنیت ملی و انسجام و وحدت میان مردم گفت: این الگوی برگزاری انتخابات مجلس اصولا درگیری‌های محلی و قبیله‌ای را به شدت کاهش می‌دهد، از دعواها و تنش‌های بین شهرها می‌کاهد و نگاه مردم را هم نسبت به جایگاه مجلس و نمایندگان تغییر می‌دهد و مردم و نمایندگان را از نگاه بخشی و خرد به مجلس خارج می‌کند.
رئیس مرکز بین‌الملل حزب موتلفه یادآور شد: نتیجه این مسئله ایجاد زمینه‌های توسعه متوازن در هر استان و حاکم شدن نگاه مبتنی بر منافع ملی به جای منافع محلی و منطقه‌ای است که برآیند آن بهبود سطح امنیت ملی است.
وی اضافه کرد: در وضعیت فعلی انتخابات ما در هر دوره به ویژه در شهرهای کوچک متاسفانه شاهد درگیری، دعوا و زد و خوردهای محلی و قبیله‌ای که با کشته و زخمی همراه بوده است بوده‌ایم. به خصوص در شهرهایی که مثلا دو نماینده از دو گروه و جریان دارند به محض انتخابات آن افراد تمام کارهای آن شهر به لحاظ سیاسی قفل می‌شود.
این کارشناس مسائل سیاسی ابراز کرد: اما در الگوی استانی انتخابات از رکود سیاسی در این نوع شهرها جلوگیری می‌شود، این نوع موانع و اختلافات سیاسی کاهش می‌یابد و زمینه پیشرفت این شهرها نیز فراهم می‌شود.
دو طرفه بودن رابطه احزاب سیاسی و استانی شدن انتخابات
ترقی درباره اینکه آیا لازمه موفقیت طرح استانی شدن وجود احزاب قوی است یا اینکه اجرای این طرح زمینه‌ساز فعال شدن احزاب خواهد شد، گفت: قطعا این یک مسئله دو طرفه است. یعنی هم اجرای این طرح در فعال‌سازی احزاب نقش مؤثری دارد و هم اینکه بدون ایفای نقش فعالانه احزاب این طرح کامل و دقیق اجرایی نخواهد شد.
این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: براساس این طرح، طبیعتا لیست‌ها در هر استان اهمیت پیدا می‌کنند و مردم باید به صورت لیستی رأی دهند. لذا لازم است این لیست‌ها از یک مرجع مورد اعتماد مردمی که در درجه اول روحانیت و بعد از آن احزاب و گرو‌ه‌های سیاسی موجه هستند برخوردار باشند تا رقابت سیاسی مطلوبی بین احزاب براساس برنامه‌ها و گفتمان‌هایی که ارائه داده‌اند شکل بگیرد.
ترقی در پایان اظهار کرد: در این شرایط مردم هم می‌دانند اگر به لیستی رأی دادند و آن لیست و جریان برای حل مشکلاتشان اقدام مناسبی انجام نداد چه جریان و گروهی را مقصر بدانند و لذا معیارهای انتخاب مردم نیز اصلاح می‌شود.
متن کامل طرح استانی شدن حوزه‌های انتخابیه انتخابات مجلس به شرح زیر است:
ماده ۱: در انتخابات مجلس، محدوده جغرافیایی هر استان به عنوان حوزه استانی انتخابات محسوب می‌گردد.
تبصره ۱: تعداد نمایندگان هر حوزه استانی معادل تعداد نمایندگان حوزه‌های انتخابیه موجود در استان است که مستند به قانون تعیین محدوده حوزه‌های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی مصوب ۱۳۶۶/۱/۳۰ و اصلاحیه‌های بعدی آن تعیین شده است.
تبصره ۲: رای‌دهندگان در هر حوزه انتخابیه می‌توانند به تعداد نمایندگان لازم برای استان از بین نامزدهای انتخاباتی استان، نمایندگان مورد نظر خود را انتخاب کنند.
تبصره ۳: حوزه‌های انتخابیه اقلیت‌های دینی از شمول این قانون مستثنی هستند.
ماده ۲: هر یک از داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی باید منحصراً برای یکی از حوزه‌های انتخابیه موجود در استان ثبت‌نام کنند. ثبت‌نام در بیش از یک حوزه انتخابیه موجب لغو ثبت‌نام و محرومیت از داوطلبی نمایندگی آن دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی خواهد شد.
ماده ۳: علاوه بر شرایط مندرج در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، هر داوطلب نمایندگی باید متولد محدوده جغرافیایی حوزه انتخابیه محل ثبت‌نام بوده یا سابقه نمایندگی مجلس از آن حوزه یا سابقه حداقل پنج سال سکونت در آن محدوده را داشته باشد.
ماده ۴: از هر حوزه انتخابیه موجود در حوزه استانی نامزد یا نامزدهایی که حداقل ۱۵ درصد آرای صحیح مأخوذه حوزه انتخابیه موضوع تبصره یک ماده یک این قانون را کسب کنند و بالاترین رای را در کل استان بدست آوردند، نماینده یا نمایندگان استان از آن حوزه انتخابیه محسوب می‌شوند.
ماده ۵: در انتخابات مجلس شورای اسلامی به منظور تجمیع و اعلام نتایج آرای نامزدهای انتخابات در حوزه‌های انتخابیه استان، هیات اجرایی مرکز استان توسط استاندار با ترکیب اعضا شامل استاندار، دادستان، مدیرکل ثبت احوال استان و از تمام هیات‌های اجرایی اصلی هر حوزه انتخابیه استان یک نفر از معتمدان به انتخابات هیات اجرایی همان حوزه تشکیل می‌گردد.
ماده ۶: یک تبصره به شرح زیر، ذیل ماده ۷ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی اضافه می‌شود:
تبصره ـ وزارت کشور مکلف است ترتیبی اتخاذ کند که حداقل ۷۰ روز مانده تا پایان دوره مجلس شورای اسلامی، انتخابات برگزار شود و فرآیند اخذ رای صورت گیرد.
