«مشکل‌گشا» رویدادی قرآنی که زمینه وصال دو حافظ قرآن شد + فیلم

طی سال‌های اخیر به دلیل افزایش تعداد کلاس‌ها و جلسات حفظ قرآن و گسترش فعالیت مؤسسات و خانه‌های قرآن شاهد حضور بسیاری از حافظان علاقه‌مندیم، حافظانی که با توجه به شرایط زندگی شخصی و فعالیت‌ اجتماعی‌شان روش‌هایی را انتخاب و با بهره‌گیری از تجربه صاحب‌نظران و کارشناسان، برنامه حفظ را دنبال کرده‌اند و به خیل حافظان پیوسته‌اند.

نجمه شبانی‌قهرودی، حافظ کل، مدرس، داور مسابقات قرآن از جمله این حافظان است. او به اندازه کافی در جامعه بانوان قرآنی شناخته شده‌ است و این خبرگزاری نیز به منظور آشنایی بیشتر مخاطبان، سال‌ها پیش‌تر به معرفی او پرداخت، اما این بار بهانه دیگری داریم، ازدواجی که چگونگی آشنایی و سرآغاز آن شنیدنی است. در ادامه مشروح گفت‌وگو با نجمه شبانی‌قهرودی و امید بهرامی، زوج حافظ قرآن، را می‌خوانید.

ایکنا ـ درباره چرایی ورودتان به عرصه قرآنی بگویید.

شبانی‌قهرودی: پدر و مادرم در کنار تمرکز بر سایر فعالیت‌هایم، اهتمام ویژه‌ای به فراگیری قرآن داشتند. در مقطع راهنمایی تحصیلی، پدرم من را در کلاس‌ تجوید ثبت‌نام کرد. به تشویق مادرم طی یک روز سوره یاسین را حفظ کردم. در فوق برنامه‌های مدرسه به عنوان قاری و مؤذن فعالیت داشتم.

در سال دوم دبیرستان، متوجه شدم یکی از بستگانم وارد کلاس‌های تخصصی حفظ جامعة‌القرآن شده و قرار است طی یک سال قرآن را حفظ کند. از آنجا در ذهنم جرقه‌ای خورد که شاید من هم بتوانم حافظ قرآن شوم. سپس تصمیم گرفتم که حافظ کل قرآن شوم و طی چهار ماه و نیم به درجه حفظ کل رسیدم.  

بهرامی: مادر بزرگم روضه‌خوان بودند و اهل تهجد بود. من هم تحت تأثیر ایشان قرار گرفتم. در دوره کودکی مداحی می‌کردم. البته در دوره نوجوانی ما وجود نابغه قرآنی حجت‌الاسلام محمدحسین طباطبایی یکی از انگیزه‌های خوب، محسوب می‌شد، به طوری که در 14سالگی می‌خواستم درس را رها کنم تا از طریق مؤسسه قرآن‌پژوهان قرآن را حفظ کنم که میسر نشد، اما در 21 سالگی حفظ قرآن را طی 10 ماه انجام دادم و هنگامی که مصاحبه خانم شبانی را در تلویزیون دیدیم، یکی دیگر از انگیزه‌هایم این بود که خانمی در طول چهار ماه و نیم حافظ شدند. گفتم اگر زمانی ایشان را دیدم، می‌گویم به نیت امیرالمؤمنین طی 110 روز قرآن را حفظ کردم، اما این اتفاق نیفتاد و انگیزه‌ای نداشتم و مشوقی کنارم نبود و طی 10 ماه حافظ قرآن شدم.

ایکنا ـ روش حفظتان چگونه است؟

شبانی‌قهرودی: برنامه روزانه حفظ در جامعةالقرآن روزی دو صفحه بود. خاطرم هست طی ساعت حفظ در مؤسسه بیشتر از دو صفحه و حتی بیش از سایر دوستان و هم‌کلاسی‌هایم آیات را حفظ می‌کردم. استادم «برات‌فرد» گفتند که استعداد دارم که آیات بیشتری را حفظ کنم. حال آن که من یک سال تحصیلم را رها کردم و فکر می‌کردم با این اوصاف چرا باید برای حفظ عجله کنم؟ از ایشان در این باره پرسیدم. استاد برات‌فرد گفت که هرچه زودتر برای حفظ اقدام کنم، زودتر می‌توانم محفوظاتم را تثبیت کنم. بنابراین به تشویق استاد، دو صفحه را به روزی چهار صفحه و سپس شش صفحه افزایش دادم و هنگامی که به اجزای 29 و 30 رسیدم، روزی 10 صفحه را حفظ می‌کردم. ادامه یکسال حفظ را برای مرور و تثبیت محفوظات صرف کردم.

بهرامی: دوسوم قرآن را حفظ کردم و حفظم معنامحور بود و 500 صفحه از مصحف شریف را کلمه به کلمه به عربی و فارسی می‌نوشتم. از روز نخست حفظ علاقه‌مند بودم که بتوانم از آیات قرآن در کلام، رفتار، اعمال و منشم استفاده کنم و به همین دلیل حفظم را همراه با فراگیری معنای آیات، شأن نزول آیات و... انجام دادم.

ایکنا ـ قطعاً رسیدن به این جایگاه حاصل بهره‌مندی از تجربیات و راهنمایی‌های معلم قرآنی بوده است. می‌خواهید از آنها یاد کنید؟

شبانی‌‌قهرودی: تقریباً از 16سالگی وارد عرصه حفظ به صورت تخصصی شدم، اما از 12سالگی وارد عرصه قرائت قرآن شدم و از محضر سرکار خانم مرحوم سوسن هرجی، داور بنام کشور، بهره بردم. در عرصه حفظ نیز طی آن دوره مدیر مؤسسه جامعةالقرآن استاد محمدمهدی بحرالعلوم بود که در برنامه‌ریزی حفظ و آموزش نکات تفسیری و ترجمه و طرح آیات مشابه و پرسش سؤالات تخصصی حفظ از محضر ایشان استفاده کردم که کلاس‌های ایشان موجب انگیزه بیشتر بنده برای استمرار شد. همچنین، خانم بیات‌فرد از بهترین اساتید بنده و مشوقانم برای حفظ قرآن در کمتر از یک سال بودند.

بهرامی: بیش از 11 سال (از سال 1391) است که در بحث تخصصی حفظ و مفاهیم فعالیت می‌کنم و مشوق و مربی در کنار من نبوده است و متوسل شدن به اهل‌بیت(ع) بهترین مشوقم بود. هر بار که قرآن را مرور و تثبیت می‌کردم، ثواب آن را به اهل‌بیت(ع) هدیه می‌کردم که بهترین انگیزه و مشوقم در این راه بوده است. بنابر این توسل و تضرعم به درگاه اهل‌بیت(ع) موجب استمرارم در حفظ شده است.

ایکنا ـ درباره اولین حضورتان در مسابقات کشوری و رتبه‌هایتان در آنها بگویید.

شبانی‌قهرودی: پس از اتمام حفظ در سال 1386 اولین باری بود که در مسابقات سازمان اوقاف و امور خیریه شرکت کردم. در مرحله مقدماتی این مسابقات حائز رتبه دوم شدم و در مرحله فینال رتبه چهارم را کسب کردم. در سال 87 نفر اول در رشته حفظ کل مسابقات قرآن سازمان اوقاف شدم. همراه آن در سایر مسابقات سپاه پاسداران، مسابقات قرآن حرم عبدالعظیم(ع) نیز شرکت و رتبه‌های برتر را کسب کردم. همچنین سال 1388 در مسابقات قرآن کشور لیبی با اختلاف یک‌صدم بین 70 شرکت‌کننده رتبه چهارم را کسب کردم.

بهرامی: مسابقات خاصی شرکت نکرده‌ام و بیشتر تمرکز بر روی فراگیری مفاهیم، ترجمه و اشراف بر تفسیر و شأن نزول آیات است و به همین دلیل درگیر پرداختن مسابقات نبودم. حتی چهار سال پس از اینکه حافظ کل قرآن شدم، به دنبال مدرک قرآنی نرفتم، چون هدفم مسابقات و کلاس و دریافت مدرک نبود. سعی کرده‌ام افراد علاقه‌مند را راهنمایی کنم و درباره مناسبت‌های مختلف، آیات قرآنی را تبیین و روشنگری کنم. حدود دوسوم قرآن را موضوع‌بندی کردم تا هر فردی با هر مدرک و هر باوری بتواند از این محتوا استفاده کند و از آن در زندگی فردی و اجتماعی و طیف‌های مختلف شغلی هنری، آموزشی و... بهره ببرد.

ایکنا ـ طریقه آشنایی‌تان چگونه بود؟

بهرامی: ذهن خلاق و ایده‌های مختلفی برای گسترش فعالیت‌های قرآنی دارم. سال گذشته یکی از واحدهای جهاددانشگاهی رویدادی ملی را با عنوان «مشکل‌گشا» به صورت استارتاپ برگزار کرد. سابقه شرکت‌ کردن در استارتاپ‌های مختلف را داشتم، اما چون می‌خواستم انفرادی شرکت کنم، طرحی را که سال 97 روی آن کار کرده بودم ارائه کردم. این طرح در قالب «تبدیل صدا به کلمات آیات قرآن» کار کرده بود.

در این رویداد خانم شبانی‌قهرودی روبه‌رویم نشستند و من ایده‌پرداز بودم. پیش از من فردی که حافظ 9 جزء قرآن بود، طرحی را ارائه داد که آیات قرآن را در قالب تصاویر ترسیم کنیم. با ایشان وارد بحث شدم و گفتم چگونه آیات متشابه را ترسیم می‌کنید؟! پس از اینکه از میزان محفوظاتشان مطلع شدم، گفتم که حفظ سخت است و هر چه جلوتر می‌روی سخت‌تر می‌شود؛ مثلاً مشوق من برای حفظ خانمی بود که طی چهار ماه و نیم حافظ کل قرآن شدند. خانمی در آن جمع پرسیدند که این خانم را می‌شناسید؟ گفتم خیر، حتی اسم ایشان هم خاطرم نیست. سپس به خانم شبانی‌قهرودی اشاره کردند که روبه‌روی من نشسته بودند.

آن جلسه برای من جذاب‌تر شد و سپس به دفاع از ایده و طرحم پرداختم که با بهره‌گیری از هوش مصنوعی انجام می‌شد تا هر فردی با هر وضعیت و در هر ساعتی از شبانه‌روز بدون هیچ محدودیتی بتواند با استفاده از این اپلیکیشن، صدای خود را به کلمات قرآن تبدیل کند. پس از آن درباره نحوه حفظ خانم شبانی، که یکی از مهمترین انگیزه‌های من در این راه بود، گفت‌وگو کردیم و سپس این روند ادامه‌ یافت.

شبانی‌قهرودی: پس از رویداد مشکل‌گشا، آقای بهرامی نزد من آمدند و گفتند که می‌خواهند درباره طرحشان بیشتر صحبت کنند. سپس از علاقه‌مندی‌شان برای ازدواج با خانمی گفتند که حافظ قرآن هستند و در همان جلسه از من خواستگاری کردند و پس از کسب اجازه در همان هفته با خانواده‌شان به خواستگاری آمدند و اکنون بیش از هشت ماه از عقدمان می‌گذرد.

ایکنا ـ در طول این مدت در برنامه مرور محفوظات چقدر از همراهی یکدیگر استفاده کردید؟

شبانی‌قهرودی: همسرم سه بار کل قرآن را برایم قرائت کرده‌اند و مواقعی با یکدیگر تلاوت می‌کردیم و گاهی همسرم نکات تفسیری و مفاهیمی آیات را می‌گفتند و گاه این گفت‌وگوها به مباحثه‌ علمی می‌انجامید.

ایکنا ـ چنین ازدواجی چقدر در رشد برنامه‌های حفظتان اثرگذار بوده است؟

شبانی‌‌قهرودی: هنگامی که با فردی ازدواج می‌کنید که از لحاظ عقیده به شما نزدیک است، انگیزه قرآنی‌تان بیشتر می‌شود، زیرا پشتوانه محکمی در گسترش فعالیت‌های قرآنی خواهد داشت، به طوری که می‌توان برنامه‌ریزی کرد که در فعالیت قرآنی بانوان و آقایان مثمرثمر باشیم. بنابراین همین امر سبب انگیزه من شد و به پیشنهاد همسرم کانال حفظ و تثبیت قرآن را راه‌اندازی کردیم. علاقه‌مندیم که بتوانیم در حفظ، تثبیت و مفاهیم به دیگران کمک کنیم.

بیشتر بخوانید:

• کانال تخصصی حفظ و تثبیت قرآن راه‌اندازی شد + فیلم
• پا به پای یک بانوی حافظ قرآن/ گزارش تصویری
• هر رتبه‌‌دار قرآنی، داور خوبی نخواهد شد

بهرامی: از زمانی که حفظ را آغاز کردم یکی از ایده‌آل‌هایم این بود که با فردی همفکر و هم‌عقیده خودم ازدواج کنم و اکنون قدر این فضای ایجادشده را بیشتر می‌دانم. هنگامی که در یک مسیر نفر مقابل یک پله جلوتر باشد، فرد تشویق می‌شود. همچنین، در آموزش قرآن و طب سنتی فعالیت می‌کنم و در بحث‌های قرآنی مطالعه و تحقیق کرده‌ام. از سوی دیگر چون همسرم در حیطه آموزشی متخصص است، علاقه‌مندم در این زمینه پررنگ‌تر کار کنم. اسمم امید است و دوست دارم به دیگران امید دهم و آنان را به توانایی‌ها و استعدادهایشان امیدوار کنم.

ایکنا ـ درباره راه‌اندازی کانال تخصصی حفظ و تثبیت قرآن بگویید.

شبانی‌قهرودی: قریب به یک ماه از راه‌اندازی این کانال به نشانی drghahrudi@ در پیام‌رسان ایتا می‌گذرد. درصددیم که در این کانال به تبیین بهترین راهکارهای حفظ، مناسب با ظرفیت و استعداد هر حافظ و راهکارهای تثبیت محفوظات بپردازیم. این کانال در مرحله نخست با کمک یکدیگر در داخل کانال می‌گذاریم و پیام‌های انگیزشی و تفسیری را همسرم بارگذاری می‌کند تا در کنار حفظ آیات در بیان و ارائه مفهوم آیات و ترویج سبک زندگی اسلامی اثرگذار باشیم.

ایکنا ـ آینده راه‌اندازی این کانال و همراهی‌تان را چگونه ترسیم کرده‌اید؟

بهرامی: همیشه از خداوند خواسته‌ام که بتوانم اثرگذار باشم و در حفظ، تثبیت، ترجمه و ایجاد انگیزه، فن مناظره از بیان داشته‌هایمان دریغ نکنیم. امیدوارم این کانال و فضایی که ایجاد شده با بستر و ساخت زیرساخت‌ها از حدود شش ماه گذشته بوده است. بنابراین به جای فعالیت حضوری به گسترش فعالیت مجازی اولویت دادیم تا مطالب به سهولت در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد. امیدوارم برای شرکت‌کنندگان آزمون‌های عمومی و تخصصی حفظ قرآن کلاس‌های صوت، لحن و صداسازی، وقف و ابتدا، ترجمه و مفاهیم، تست‌ زدن و حفظ و تثبیت برگزار کنیم تا علاقه افراد مشتاق را تباه نکنیم.  

ایکنا ـ خانم شبانی‌‌قهرودی، با توجه به سبقه فعالیت‌تان در عرصه داوری قرآن، درباره تخصصی بودن این عرصه و طرح ساماندهی داوران و لزوم اجرای این طرح از سوی مرکز امور قرآنی اوقاف بگویید.

شبانی‌‌قهرودی: سال 1389 مدرک داوری را از سازمان تبلیغات اسلامی دریافت کردم و از همان سال برای داوری مسابقات دعوت شدم. به تحصیل در رشته علوم قرآن و حدیث علاقه‌مند بودم و تخصص در کنار تجربه لازم است. تجربه افرادی مثل من که طعم حضور در مسابقات را چشیده‌اند، به عنوان تجربه‌ای برای داوری‌ در آینده خواهد بود. تخصص داشتن نیز به منظور تسلط در حفظ و قرائت حائز اهمیت است.

درباره اجرای طرح ساماندهی داوران مرکز امور قرآنی اوقاف، که سه سال پیش آغاز شد، در کنار ایرادهایی که داشت، نمی‌توان از محسنات آن چشم‌پوشی کرد. این طرح باید اجرا می‌شد و نیز به داوران پیشکسوت اهمیت می‌دادند و آنها می‌توانستند برای ادامه فعالیت اقدام کنند. بسیاری از دوستانم که توانمند و ساکن شهرستان بودند یا به اندازه کافی شناخته‌شده نبودند و به آنها اعتماد نمی‌شد، با حضور در این طرح توانستند توانمندی‌شان را به نمایش بگذارند. این طرح هر سال برگزار و ایراد آن برطرف می‌شود و داوران نیز سنجیده می‌شوند تا بتوانند مسابقات را با عدالت قضاوت کنند.

ایکنا ـ جهش خوب مسابقات قرآن طی سال‌های اخیر، همسان‌سازی جوایز بخش بانوان و آقایان، برگشت رشته تواشیح و ... بر فردی پوشیده نیست. این امر چقدر در گسترش فعالیت‌های قرآنی بانوان مؤثر بوده است؟

شبانی‌‌قهرودی: وجود مسابقات در ایجاد انگیزه و پیشرفت افراد اثرگذار است. بسیاری از بانوان به ویژه حفاظ با حضور در مسابقات در بخش‌هایی چون تجوید، صوت و لحن  و وقف و ابتدا پیشرفت قابل توجهی می‌کنند، اما باید به کارهای انگیزیشی نیز پرداخته شود و مؤسسات قرآنی و افراد دغدغه‌مندی داشته باشیم که به معنای واقعی دلسوز باشند و شاگرد تربیت کنند. نباید در مقوله مسابقات صرفاً به بحث‌های نمایشی آنها پرداخته شود، بلکه باید مسئولان و متولیان قرآنی به سایر طرح‌های قرآنی اهتمام ورزند، چراکه با اجرای برخی از طرح‌ها می‌توان شاهد رونق‌ فعالیت‌های قرآنی و شاگردپروری بود.

ایکنا ـ گاه شاهد درخشش تعداد قابل توجهی از بانوان قرآنی در مراحل مختلف هستیم، اما از بانوان قرآنی در بخش‌های مدیریت امور قرآنی کمتر استفاده می‌شود. علت آن چیست؟ آیا منفعل عمل کردن بانوان در پیگیری مطالبات در این امر مؤثر نیست؟

شبانی‌قهرودی: شاید فعالیت کم بانوان به محدودیت‌ها بازگردد، مثلاً نمی‌توان در محفل قرآنی از بانویی برای تلاوت دعوت کرد و همین امر موجب می‌شود تا از بانوان قرآنی کمتر بهره برده شود. حال آن که بانوان قرآنی می‌توانند در بسیاری از عرصه‌‌ها بدرخشند و این امر حتی در مسئولیت‌های قرآنی باید در نظر گرفته شود، چون بانوان توانمندی‌ و جزئی‌نگری‌ دارند که می‌توانند به مسئولان کمک‌ کنند.

به هر حال برای فعالیت بیشتر بانوان باید آنان مطالبه‌گر باشند و این مطالبه‌گری جمعی باشد. امیدوارم بانوان کم‌کم در سراسر کشور مطالبه‌گری کنند، زیرا بانوان در عرصه‌ قرآنی بیش از آقایان فعالیت می‌کنند. پس از مسئولان می‌خواهم که از ظرفیت بانوان استفاده کنند تا در زمینه‌های مختلف قرآنی شاگردانی را تربیت کنند، چون پرورش افراد قرآنی حائز اهمیت است.

همچنین، امکان اعزام آقایان قرآنی به سرزمین وحی در قالب کاروان قرآنی یا سایر سفرهای تبلیغی فراهم است، اما برای بانوان مهیا نیست و این موضوع را از دستگاه‌های مختلف مطالبه کردیم، چرا که طی سال‌ها شاهد حضور گسترده بانوان قرآنی در مسابقات هستیم. قاریان و حافظان خوش‌خوانی در میان بانوان هست و امیدوارم مسئولان بانوان قرآنی را ببینند و از آنها در عرصه‌های مختلف مدیریتی و اجرایی استفاده کنند تا زمینه تشویق بانوان برای جذب فعالیت‌های قرآنی مهیا شود.

ایکنا ـ قطعاً نقش زن و مرد در همراهی یکدیگر و دریافت موفقیت‌های متعدد در زندگی مشترک بر فردی پوشیده نیست. شما از این نقش و همراهی بگویید.

بهرامی: همواره محبت به حضرت زهرا(س) و نگاه به قرآن از اولویت‌های زندگی‌ام بوده است و بدین ترتیب شناختم درباره افراد و هرچیزی ایده‌آل شده است. پس از عقد این موضوع همواره کمک‌کننده بوده است. خداوند در سوره روم می‌فرماید: «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً» باید افراد معتقد به این کتاب آسمانی باور داشته باشند، چون خداوند نوید داده است که از جنس خودتان براى شما همسرانى آفريده است تا به آرامش برسید و به مودت و رحمت بیتن آنها اشاره کرده است.

شبانی‌قهرودی: زندگی ام را به دو بخش پیش از حفظ و پس از حفظ قرآن تقسیم کرده‌ام. حفظ کامل قرآن شخصیت و شاکله انسان را تغییر می‌دهد و افراد را کامل‌تر می‌کند. به قول حافظ «هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم». اگر افراد به دنبال عزت، خوشبختی، سعادت، رزق حلال و ... هستند باید به قرآن و آموزه‌های آن عمل کنند و به قرآن ناطق، اهل‌بیت(ع)، تمسک بجویند، چراکه همراه کردن قرآن با قرآن ناطق حائز اهمیت است.

سمیرا انصاری