علم نافع ثمره نگاه توحیدی است
حجت‌الاسلام رئیسی گفت: دانش یا علم نافع آن است که برای سعادت و نجات انسان و باز کردن گره‌ها از زندگی او به کار آید و اگر آهنگ آن توحیدی باشد، پیشرفت و سعادت را برای بشر به ارمغان می‌آورد.
به گزارش ایکنا از اصفهان، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی در آیین افتتاحیه پنجمین دوره جایزه مصطفی(ص) که امشب، هفتم مهرماه در مرکز همایش‌های بین‌المللی امام خامنه‌ای اصفهان برگزار شد، با تبریک ولادت باسعادت حضرت ختمی مرتبت و امام جعفر صادق(ع) و گرامیداشت هفته وحدت و دفاع مقدس اظهار کرد: این نشست در پرتو نام مصطفی(ص) تشکیل شده است و برای تجلیل از مقام علم و دانش تلاش می‌کند. باید بدانیم که وجود مقدس حضرت مصطفی(ص) علاوه بر مقام بشیر، نذیر، داعیاً الی الله و سراجاً منیرا، یکی از صفات برجسته‌ای که دارد، مهیمن است؛ یعنی وجود مقدس پیامبر(ص) بر همه خلایق هیمنه و تسلط علمی و دانشی دارد. مقام علمی ایشان برترین و بالاترین مقام‌هاست و به‌مثابه عالم‌ترین اهل این جهان، خوب است که تعریف علم و دانش را از زبان آن حضرت بشنویم.
وی افزود: پیامبر(ص) در روایتی می‌فرماید: «علم در سه چیز است؛ اندیشه‌ها و باورهای الهی، اخلاق فاضل و کریمانه و بایدها و نبایدهای زندگی انسان سالک الی الله.» در این بیان، دانش یا علم نافع آن است که برای سعادت و نجات انسان و باز کردن گره‌ها از زندگی او به کار آید و بتواند با استفاده از تمام ظرفیت‌هایی که خداوند در طبیعت قرار داده است و همه ظرفیت‌هایی که انسان دارد، فرمول‌ها را کشف و انسان را به هدف و مقصود زندگی‌اش نزدیکتر کند. امام رضا(ع) می‌فرماید: «اگر مردم زیبایی سخنان ما را می‌دانستند، حتماً از آن پیروی می‌کردند.»
رئیس‌جمهور تأکید کرد: آنچه امروز در حوزه‌ها و دانشگاه‌های ما خوانده می‌شود، یک جا «قول الله» و در جای دیگر، «فعل الله» است و اگر آهنگ هر دو، توحیدی باشد، همه مراکز علمی ما در پرتو آنچه خداوند متعال برای انسان قرار داده است، پیشرفت و سعادت برای بشر به ارمغان می‌آورند و آن وقت، نوآوری‌های علمی در هیچ کدام از علوم تفاوتی با یکدیگر نخواهد داشت. در مقابل، اگر علمی نافع نباشد و فقط برای کسب قدرت، ثروت، استعمار و استثمار باشد، علاوه بر اینکه به نجات انسان کمک نمی‌کند، ابزار نابودی او را نیز فراهم می‌کند؛ یعنی آنچه امروز در نگاه برخی دانشمندان می‌بینیم که از دانش برخوردارند، اما علمشان به جای اینکه برای بشر نفع داشته باشد، به دانشی برای نابودی انسان‌ها تبدیل شده است.
دنیا مرهون تمدن اسلامی است
وی ادامه داد: با آغاز رسالت پیامبر(ص)، تمدن اسلامی رقم خورد و این حرکت علمی از ابتدا، جهشی در جهان اسلام به وجود آورد. اگر شرایط این منطقه را مبتنی بر علم و تمدن با آنچه در اروپا از ظلمت و جهل وجود داشت، مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که تمدن از کجا آغاز شد. دنیا مرهون تمدن اسلامی است و آن تلاشی که طی 200 سال اخیر در مغرب‌زمین اتفاق افتاده و دستیابی به علوم و فنون و فناوری‌های نو حاصل شده، کاملاً درست است؛ اما باید بدانیم اگرچه تمدنی به برکت اسلام ایجاد و به دلایل گوناگون در بلاد اسلامی با پدیدار شدن بعضی از گرایش‌ها و بینش‌ها دچار مشکلاتی شد، ولی امروز با نگاهی که در جهان اسلام به علم نافع و شکل دادن تمدنی نوین به نام دین و ارزش‌های الهی حاکم است، با ظرفیتی که دانشمندان جهان اسلام دارند و با اعتماد و باوری که به همگرایی، هم‌اندیشی و همراهی وجود دارد، دستیابی به تمدنی نوین کاملاً امکان‌پذیر و جلوه‌های آن بر همگان روشن است؛ تمدنی متکی بر معنویت و تعالیم الهی که در جوامع بشری شکل بگیرد و بتواند انسان‌ها را در حوزه عقلانیت، عدالت، معنویت و اخلاق به‌مثابه سنگ‌های زیربنای جامعه اسلامی به سعادت برساند.
حجت‌الاسلام رئیسی تصریح کرد: جایزه مصطفی(ص) صرفاً معطوف به دانش نیست، بلکه جایزه به امری‌ست که دو بال دارد؛ علم و ایمان. این جایزه با این نگاه اهدا می‌شود که علم اصالت داشته باشد، سعادت و رفاه انسان و تمدن نوین اسلامی را رقم بزند و فرهیختگانی را در عالم و جهان اسلام شناسایی کند که نماد و نمود علم، فناوری و نوآوری شوند و الگویی برای دانشمندان ما در مراکز علمی، پژوهشی و فناوری باشند. جایزه مصطفی(ص) در پرتو وجود و نام مقدس پیامبر(ص)، این رسالت بزرگ را در عرصه علم، فناوری و نوآوری به عهده دارد؛ لذا در این عرصه باید حرکتی نو، ابتکاری و خلاقانه تلقی و در راستای توسعه و گسترش آن تلاش شود؛ چراکه این نگاه می‌تواند انسان‌ساز، جامعه‌ساز و تمدن‌ساز باشد.
وی با بیان اینکه علم در خدمت رشد و تعالی انسان و رساندن او به هدف خلقت و بعثت قرار دارد، گفت: امروز در نظام مقدس جمهوری اسلامی، توجه به علم و دانش، دانشگاه‌ها، فناوری و حوزه‌های دانش‌بنیان، رویکردی محوری‌ست و تأکید رهبر فرزانه انقلاب اسلامی به همه مراکز علمی و صنعتی کشور آن است که تلاش باید دانش‌بنیان باشد؛ یعنی بتوانیم دانایی را ضمیمه توانایی کنیم تا بتوان محصولی نوآورانه و فن‌آور برای زندگی انسان معاصر تولید کرد. تأکید همیشگی این است که جوانان دارای ابتکار، خلاقیت و نوآوری در این زمینه باید بسیار تلاش کنند.
هراس غرب از شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی
رئیس‌جمهور اظهار کرد: آنچه غرب از ابتدا نسبت به جمهوری اسلامی نگرانی داشت، ایجاد تمدنی رقیب در مقابل تمدن ادعایی خود بود؛ تمدن نوینی که مدعی اداره زندگی انسان معاصر است و اساس اسلام‌هراسی و ایران‌هراسی را نیز همین مسئله تشکیل می‌دهد؛ چون مسلمانان دارای پیشینه و تمدنی قوی هستند و اگر به خود بیایند و آگاهی پیدا کنند، دانشمندان آنها می‌توانند در عرصه‌های گوناگون همچون دانشمندان بزرگ بلندآوازه باشند؛ چنانکه دانشمندان مسلمانی چون خوارزمی و ابن‌سینا این‌گونه بودند و کارهای نو و ابتکاری انجام دادند.
وی افزود: امروز نیز شخصیت‌هایی در جهان اسلام حضور دارند که می‌درخشند و مبتنی بر علم و فناوری، نوآوری‌هایی ایجاد کرده‌اند. کاظمی آشتیانی در مؤسسه رویان، رؤیای فرزندآوری را برای پدران و مادرانی که فکر نمی‌کردند فرزنددار شوند، به واقعیت نزدیک و در میان بسیاری از خانواده‌ها امید ایجاد کرد. از این چهره‌های درخشان در جهان اسلام فراوان حضور دارند. غرب از همین وحشت داشت که تمدنی به نام دین و دانشمندان فن‌آوری که بتوانند در عرصه‌های گوناگون زندگی انسان معاصر نقش‌آفرین باشند، شکل بگیرد؛ اما امروز به نام نظام اسلامی و ارتباطات علمی و فناورانه در جهان اسلام، این اتفاق رخ داده و قدرتی در جهان اسلام رقم زده است، به نام قدرت دانشمندان مسلمان دارای علم نافع که اندیشه نجات انسان معاصر را دارند.
حجت‌الاسلام رئیسی تصریح کرد: نگاه مردم مسلمان این است که می‌توان با اسلام زندگی کرد. تبلیغ غرب این بود که اگر سراغ دین بروید، بوی شکل‌گیری نگاهی قرون‌وسطایی به مشام خواهد رسید؛ غافل از اینکه می‌توان مبتنی بر دین، از بهترین جایگاه‌های علمی و فناورانه برخوردار شد و این محاسبات غرب را کاملاً به هم زد. اینکه علیه دین و دین‌مداری این‌قدر تبلیغات کردند، برای این است که بگویند مگر مسلمانان می‌توانند مبتنی بر دین به جایگاه رفیع علمی و فناوری برسند؟ اثبات این قضیه در ایران و بسیاری از بلاد اسلامی اتفاق افتاد و این نکته‌ای بسیار حائز اهمیت است؛ لذا عمیقاً معتقدیم همچنان که در گذشته، افتخارات مربوط به علوم و فنون بر دوش چهره‌های مسلمان بوده، در عصر جدید نیز بر دوش دانشمندان مسلمان است و این می‌تواند برای جهان اسلام و بشریت، سخنی نو و تمدنی نوین را نوید دهد.
علوم انسانی نیز مشمول جایزه مصطفی(ص) شود
وی ادامه داد: پیشنهاد من این است که چنین نشست‌های علمی را همواره محترم بشمارید و در غنا بخشیدن به آنها تلاش کنید. غنابخشی به این نشست‌ها ایجاب می‌کند که اولاً جایزه مصطفی(ص) شامل همه علوم و فنون شود، فقط برای علوم پایه و مهندسی یا علم و فناوری نباشد و علوم انسانی نیز مشمول این جایزه شود. در حوزه علوم انسانی معتقدیم گام‌های بلندی به برکت انقلاب اسلامی در حوزه و دانشگاه برداشته شده است.
رئیس‌جمهور اضافه کرد: پیشنهاد بعدی این است که در نشست‌های علمی با حضور اندیشمندان، برای آنچه امروز بر بشریت می‌گذرد و درد‌هایی که انسان امروز از آنها در رنج است، اندیشیده و راه‌هایی نو پیشنهاد شود و این موضوع مورد تأکید قرار گیرد که امروز، زمینه برای پذیرش میان ملت‌ها و مراکز علمی و پژوهشی در دنیا بسیار فراهم شده است. به نظر ما، امروز همچون گذشته نیست، بلکه به برکت خون شهیدان، مسلمانان در سراسر عالم می‌خواهند مسلمان زندگی کنند؛ یعنی هویت اسلامی خود را بازیافته‌اند و این هویت ایجاب می‌کند که زندگی‌شان، اسلامی باشد؛ لذا نگاه اندیشمندان و فرهیختگان به مشکلات پیش پای مردم و ملت‌ها بسیار می‌تواند راهگشا باشد؛ به این معنا که تحقیقات دانشمندان صرفاً اضافه کردن پژوهشی به پژوهش‌های کتابخانه‌ای نباشد، بلکه در عرصه زندگی انسان معاصر راهگشا و اثربخش باشد.
وی تأکید کرد: لازم است این نشست‌ها به این نتیجه بینجامد و این همان خواست مردم و انسان معاصر از دانشمندان، فرهیختگان و روشنفکران است. ما روشنفکر را کسی نمی‌دانیم که جامعه را به سمت فرهنگ غربی یا بیگانه سوق دهد، بلکه به کسی می‌گوییم که بداند و بفهمد، پیش از آنکه دیگران بدانند و بفهمند، جامعه اسلامی را رصد کند تا متوجه شود چه آسیب‌هایی آن را تهدید می‌کند و فریاد بزند و هشدار بدهد، پیش از آنکه دیگران فریاد بزنند و هشدار بدهند و خود نیز برای ایفای نقش، نظریه‌پردازی، دفاع از نظریه نجات انسان و مسئولیت‌پذیری آماده باشد، وگرنه صرف سخن گفتن کفایت نمی‌کند. این نگاه کاملاً معطوف به علم نافع است و نتیجه آن، پاسخ امام صادق(ع) به عنوان بصری درباره چیستی علم است که فرمود: «علم نوری‌ست که خداوند در دل هرکس بخواهد، قرار می‌دهد.» چنین علمی هم خود نورانی است و هم در دل‌ها و جان‌ها، نورانیت و امید ایجاد می‌کند؛ علاوه بر این می‌تواند جوامع انسانی را از ظلمت، تبعیض، ظلم، فساد و ناهنجاری‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نجات دهد و امروز جوامع بیش از هر زمانی به علم نافع نیاز دارند، علمی که بتواند نورانیت ایجاد کند، ظلمت، بی‌عدالتی و فساد را کنار بزند، به زندگی انسان معنا و هویت ببخشد و آینده را برای او درست ترسیم کند تا دچار احساس پوچی و بی‌هویتی نشود.
حجت‌الاسلام رئیسی در پایان با قدردانی از دست‌اندرکاران برگزاری آیین افتتاحیه پنجمین دوره جایزه مصطفی و شرکت‌کنندگان در این مراسم گفت: حضور و سخنرانی در این نشست علمی را توفیقی از جانب خداوند متعال می‌دانم و امیدوارم هم‌اندیشی، همگرایی، همکاری و همفکری اندیشمندان و فرهیختگان بتواند گشایش‌هایی در زندگی انسان معاصر ایجاد کند و این نشست موجب رشد علم نافع شود.
محبوبه فرهنگ
انتهای پیام
